Dijital Türk Lirası, Türkiye ekonomisinde yeni bir dönemin kapısını aralayacak. Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB), Dijital Türk Lirası Projesi için özel sektörü ekosisteme katılmaya davet etti. Geliştirme sürecinde birinci faz tamamlanırken projenin ikinci fazında, bankalar, ödeme ve elektronik para kuruluşları ile teknoloji firmaları, yenilikçi kullanım senaryoları geliştirmek için projeler sunabilecek. Başarılı projeler, TCMB ile ortak çalışmalara dahil edilecek. Finansal teknolojilerde yenilikçi bir taban oluşturmayı hedefleyen bu süreç, kamu-özel sektör işbirliğini güçlendirmeyi amaçlıyor.
HAZIRLIK ŞART
Dijital para hem vatandaşlar hem de şirketler için düşük maliyetli ve hızlı ödemelerin önünü açacak. Uzmanlar, Dijital TL gelişiminde iş dünyasının hem bu sürece destek hem de dönüşüme hızlıca adapte olunması için teknolojik altyapı yatırımlarının önemini vurgulayarak; bu sürecin yalnızca bir uyum değil, aynı zamanda rekabet gücü kazanma fırsatı sunduğuna dikkat çekti. İşletmelerin dijital cüzdan entegrasyonlarından siber güvenlik yatırımlarına kadar pek çok alanda hazırlık yapması şart.
VERGİ KAYIPLARI ASGARİYE DÜŞECEK
Dijital TL’nin en büyük katkıla- rından biri, kayıt dışı ekonomiyle mücadelede olacak. Nakit kullanımının kayıt dışı ekonomiyi beslediği gerçeğinden hareketle, dijital parayla yapılan her işlem kayıt altına alınacak. Bu, vergi kayıplarını büyük ölçüde ortadan kaldırarak vergisini ödeyen ile ödemeyen arasındaki adaletsizliği giderecek. Artan vergi gelirleri, bütçe disiplinine katkı sağlarken, gelir dağılımındaki adaletsizliklerin azalmasına da öncülük edecek.
DİJİTAL CÜZDAN GÜVENCESİ
Dijital TL’de ‘cüzdan’, TCMB tarafından geliştirilen veya onaylanan dijital para birimi sisteminde, kullanıcıların dijital Türk Lirası’nı saklayabildiği, yönetebildiği ve işlem yapabildiği dijital bir araç ya da hesap olarak karşımıza çıkacak. Bu cüzdanlara genellikle bir mobil uygulama, yazılım veya donanım tabanlı bir sistem aracılığıyla erişilecek. Dijital TL cüzdanı, kullanıcıların dijital parayı güvenli bir şekilde tutmasını, transfer etmesini veya ödeme yapmasını sağlayacak. Dijital cüzdanların hızlı, güvenli ve düşük maliyetli işlemlerle özellikle KOBİ’ler için büyük bir avantaj sağlayacağı belirtiliyor. Ayrıca, devlet garantisi altında olan Dijital Türk Lirası, Bitcoin gibi kripto paralara karşı daha stabil ve güvenilir bir alternatif olacak.
PARAYA ERİŞİM KOLAYLAŞACAK
Dijital para ile ilgili Türkiye’nin attığı adımları değerlendiren Yıldız Teknik Üniversitesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Mesut Karakaş, “Dijital Türk Lirası projesi ekonomiye dair ölçülebilir ve güvenilir veri setleri oluşturma potansiyeliyle öne çıkıyor. Böylece Türkiye’nin uyguladığı para politikası ve diğer makroekonomik kararlar, daha isabetli ve etkin biçimde tasarlanabilecek. Muhasebe süreçlerinin dijitalleşmesi hata payını en aza indirirken, afet gibi olağanüstü dönemlerde de vatandaşların paraya erişimi kolaylaşacak. Üstelik ülke içi ve uluslararası para transferleri, neredeyse sıfır maliyetle ve anlık olarak gerçekleşecek” dedi.
FİZİKİ BANKNOT ÖZGÜRLÜĞÜNE HALEL GETİRMEYECEK ŞEKİLDE UYGULANMALI
İstanbul Ticaret Odası Başkanı Şekib Avdagiç, TCMB’nin Dijital TL çalışmalarını yakından takip ettiklerini belirterek, sistemin fiziki banknot özgürlüğüne halel getirmeyecek ve engellemeyecek şekilde uygulanması gerektiğini söyledi. Avdagiç, şunları kaydetti: “Gelişmiş ülkeler başta olmak üzere tüm dünyada nakit kullanımı giderek azalıyor. Bu çerçevede vatandaşlara güvenli ve devlet güvenceli dijital bir ödeme aracı sunulması için pek çok ülke çalışmalar yürütüyor. Ülkemizde de TCMB tarafından bu konudaki çalışmalarda önemli mesafeler kat edildi. Tabii henüz pilot aşamaları test ediliyor. Detaylarını henüz bilmiyoruz ancak Dijital TL’nin, madeni para ve banknot ile eşdeğer olacak şekilde ama tamamen dijital formda olacağı anlaşılıyor.
GÜVENLİK VE HUKUKİ ALTYAPI ÖNEMLİ
Bu haliyle mikro işlemlerden, sınır ötesi ödemelere kadar geniş bir mecrada kullanımı olacak. Banka hesabı olmayanlar da dijital ödemelere katılabilecek. Kullanıcıların kendi tercihleri doğrultusunda dijital para, bir ödeme seçeneği olarak sunulacak. Tabii dijital paralar hem basım ve emisyon maliyetinin azaltılması hem de kayıt içi ekonomiyi desteklemesi anlamında önemli avantajlara sahip. Kullanıcılar için de dijital cüzdanda muhafaza edilebilen pratik bir ödeme yöntemi olması sebebiyle tercih sebebi olacaktır. Ancak bu sistemin güvenlik, gizlilik ve hukuki altyapısı büyük önem taşıyor. Aynı zamanda fiziki banknot özgürlüğüne halel getirmeyecek ve engellemeyecek şekilde uygulanmalı. Bu çerçevede biz de TCMB’nin dijital TL çalışmalarını yakından takip ediyoruz.”
YATIRIMCI VE İŞLEM TUTARI ARTACAK
Trive Yatırım Genel Müdürü Mahir Kubilay Dağlı: Dijital TL kayıt dışı ekonomi ile mücadele yanında finansal istikrarı sağlama, para politikasının etkinliğini artırma, ödeme sistemlerinin güvenliği ve devlet yardımlarını doğrudan vatandaşlara ulaştırabilme gibi alanlarda olumlu gelişmeler yaratacak.
Özellikle uluslararası ticarette, yeni müşteri kitlelerine ulaşma potansiyeli sunmaları da işletmeler için önemli bir avantaj. Yine programlanabilir ödemeler, yeni iş modelleri oluşturma imkanı sunuyor. Bankalar, aracı kurumlar, portföy yönetim şirketleri, ödeme kuruluşları ve elektronik para ihraççıları gibi finansal kurumlar açısından Dijital TL ile hem mevcuttaki yatırımcı sayılarında hem de işlem tutarlarında ciddi artış meydana gelecek. Bu kurumlar finteklerle işbirliği yaparak yeni projeler sunma fırsatına sahip olacaklar. Bunun yanında Dijital TL, işletmeler açısından düzenleyici uyumluluk gereksinimlerini karşılama, teknik entegrasyon gibi zorlukları beraberinde getirecek.
Hemen hemen bütün gelişmiş ve gelişmekte olan ülkelerde bu konuda çalışmalar mevcut. Bu projelerin hayata geçmesi durumunda ülkeler arası ticarette bu paraların sistemsel entegrasyonu önem taşıyacak. Diğer ülkelerin de dijital para sistemine entegre olması, iş dünyası açısından özellikle ödemeler ve transferler açısından daha güvenli bir ticaret ortamına zemin hazırlayacak.
PARA POLİTİKASINDA HASSAS AYAR YAPILABİLECEK
Vadeli işlem ve emtia piyasaları uzmanı Zafer Ergezen, Dijital Türk Lirası’nın avantajlarını şöyle açıkladı: “Hızlı ve düşük maliyetli ödemeler, hem kullanıcılar hem de sistem için büyük bir kazanım. Kayıt dışı ekonomiye karşı şeffaflığı ve izlenebilirliği artırıyor. Ayrıca, finansal kapsayıcılığı güçlendirerek dijitalleşmeyi hızlandırıyor.”
Ergezen, dijital paranın uluslararası ticarette de önemli fırsatlar sunduğunu vurgulayarak, “Düşük işlem maliyetleri, şirketlerin kârlılığını artıracak. SWIFT gibi sistemlere bağımlılığı azaltarak alternatif ödeme kanalları oluşturacak” dedi.
Ergezen, sözlerini şöyle sürdürdü: “Özellikle devlet garantisi ve güveni olması önemli bir avantaj sağlayacak. Bu, kripto paralara karşı en önemli güçlerinden biri olacak. Stabil ve resmi bir ödeme aracı olacak çünkü. Arkasında Merkez Bankası var.”
EN HAZIRLIKLI ÜLKE ÇİN
İstanbul Bilgi Üniversitesi İşletme Fakültesi Öğretim Görevlisi Prof. Dr. Erhan Aslanoğlu: Nakit işlemlerini azaltacağı için Dijital TL, kayıt dışılıkla mücadeleye destek olacak bir unsur. İş dünyası açısından kayıt içinde olan firmalar için aslında teknik bir sonuç. Firmaların teknik altyapısını buna hazırlaması, dijitalleşmeye ağırlık vermesi, ödeme ve alacak tahsilatında hangi yöntemi seçmesi gerektiği konusunda belki simülasyon yapması gerekebilir.
Nakit akışını iyi ayarlayacak bir sistem içinde olmalılar. Özellikle finansman departmanlarının iyi çalışması gereken bir süreç.
Firmaların ödemelerini dijital olarak gerçekleştirmesi, maliyetlerini düşürücü bir etki de yapabilir. Dijital paraya en hazırlıklı ülke Çin. Asya ve Kuzey Avrupa ülkelerinde de bu konuda denemeler var ama en başarılı örnek Çin’de ve çok yaygın kullanılıyor. O yüzden Çin ve Kuzey Avrupa örnekleri, neler olduğunu izlemek açısından önemli. Dijital para, çabuk alışılan bir durum.
Biz de teknoloji kullanımında eğitimi yüksek olan bir toplumuz. Hiçbir sıkıntı olmaz. Yeter ki enflasyon düşsün. Dijital paranın başarı şansı, enflasyonun düşmesiyle çok alakalı. Enflasyonun da 4 yıl sonra tek haneye düşürülmesi planlanıyor. Bu durumda dijital TL’nin 4-5 yıl sonra kullanımına başlanacağını düşünüyorum.
FİRMALAR İÇİN YOL HARİTASI
Dijital para sisteminin avantajlarından tam anlamıyla faydalanabilmek için iş dünyasının gelişmeleri ve Merkez Bankası’nın çağrılarını takip ederek kademe kademe teknolojik altyapısını gözden geçirmesi ve modernize etmesi gerekiyor.
Dijital cüzdan entegrasyonu: İşletmeler, ödeme sistemlerini dijital cüzdanlarla uyumlu hale getirecek. Özellikle perakende, e-ticaret ve hizmet sektöründe yazılım ve uygulamalar bu yönde geliştirilmek zorunda. Dijital cüzdanlar anında ücretsiz bir şekilde internet olsun olmasın kolay ödeme imkanı sağlayacak.
Ödeme sistemleri: Anlık, düşük maliyetli işlemler için POS cihazları ve muhasebe yazılımlarının dijital TL’ye entegre olması istenecek. Burada KOBİ’ler için teşvikler devreye girebilir.
Siber güvenlik: Şeffaflığı artan finansal işlemler için güçlü siber güvenlik yatırımları kaçınılmaz.
Uluslararası ticaret: Dijital TL, SWIFT’e alternatif sunacak. İşletmelerin dış ticaret anlaşmalarını yeni sisteme göre düzenlemesi rekabet avantajı yaratacak.
Eğitim: Şirketler, yöneticileri ve çalışanları dijital paranın iş süreçlerine entegrasyonu için şimdiden bilinçlendirmeye başlamalı.
