Bilim insanları, inek dışkısından üretim sınıfı selüloz elde etmek için yeni bir teknik geliştirdi. Bu gelişme, döngüsel ekonomiye katkı sağlayan çığır açıcı bir buluş olarak değerlendiriliyor.
GIDA AMBALAJINDAN MASKELERE
İngiltere'deki University College London (UCL), Edinburgh Napier Üniversitesi ve Teesside Üniversitesi’nden araştırmacılar, süt çiftliklerinde atık olarak ortaya çıkan inek gübresini kullanarak endüstriyel kalite selüloz üretimini mümkün kılan bir teknoloji geliştirdi. Yeni teknik, gıda ambalajlarından cerrahi maskelere kadar çok çeşitli alanlarda kullanılan selülozun daha temiz ve ekonomik şekilde üretilmesine imkân tanıyor.
Çalışmada, inek gübresinden selüloz elde edilmesinde kullanılan ‘basınçlı eğirme’ adlı yeni üretim yöntemi ele alındı. Bu yöntemle, mevcut üretim süreçlerine kıyasla daha düşük maliyetli ve çevreye duyarlı bir alternatif sunuluyor. Aynı zamanda, döngüsel ekonominin bir parçası olarak hayvansal atıkların değerli hammaddeye dönüştürülmesine örnek teşkil ediyor.
ÇEVRE VE EKONOMİYE KATKI
Araştırmacılar, geliştirilen teknolojinin hem üreticilere hem de çiftçilere yeni fırsatlar sunacağını vurguladı. Selüloz, doğal olarak bitkilerde bulunan ve 19. yüzyıldan bu yana birçok sentetik malzemenin üretiminde kullanılan temel bir bileşen. Günümüzde, streç film, cerrahi maske, kâğıt ürünleri, tekstil, gıda ve ilaç sanayisinde yaygın şekilde yer alıyor.
Ancak geleneksel üretim süreçlerinde toksik kimyasallar kullanılması çevresel sorunlara yol açıyor. Yeni geliştirilen teknik ise daha az kimyasal içeren ve enerji verimliliği yüksek bir alternatif sunuyor. "Basınçlı eğirme" teknolojisi ilk kez 2013 yılında UCL'den Prof. Mohan Edirisinghe ve ekibi tarafından icat edildi ve şimdi bu teknoloji inek gübresi gibi atıkları dönüştürmekte kullanılıyor.
YENİ ÜRETİM YÖNTEMİ
Çalışma kapsamında araştırmacılar, ineklerin yediği bitkilerden sindirim sonrası arta kalan selüloz parçacıklarının geri kazanımı üzerinde yoğunlaştı. Bu parçalar, hafif kimyasal işlemler ve homojenizasyonla çözelti hâline getirildi. Ancak bu çözeltiyi basınçlı eğirme yöntemiyle işleyerek lif elde etmek ilk başta başarılı olmadı. Deneme yanılma süreci sonunda, yatay düzenekli yeni bir sistem geliştirildi. Bu sistemde sıvı jetleri durgun suya enjekte edilerek ağ, şerit ve film gibi farklı yapılar oluşturulabildi.
Yeni yöntemin neden etkili olduğuna dair bilimsel açıklamalar hâlâ netleşmemiş olsa da, araştırmacılar sürecin işlevselliğine ve kolay ölçeklenebilirliğine dikkat çekiyor. Yatay nozul basınçlı eğirme adı verilen bu teknik, elektrospinning gibi yöntemlerdeki yüksek enerji gereksinimini ortadan kaldırarak daha sürdürülebilir bir seçenek sunuyor.
ATIKLAR EKONOMİYE KAZANDIRILACAK
Araştırmada yer alan bilim insanları, mevcut makinelerin yeni yönteme göre uyarlanmasının oldukça basit olacağını, esas zorluğun ise hammadde tedarikinde, yani inek gübresinin toplanması ve taşınmasında yaşanabileceğini ifade ediyor. Ancak çevresel faydaların ve potansiyel ekonomik getirilerin bu zorluğun aşılmasını sağlayabileceği belirtiliyor.
UCL Makine Mühendisliği’nden araştırmanın ilk yazarı Yanqi Dai, inek gübresinin uygun şekilde bertaraf edilmediğinde çevre ve insan sağlığına zarar verebileceğini hatırlatarak, bu tür teknolojilerin yalnızca atıkları azaltmakla kalmayıp çiftçilere yeni gelir kapıları açabileceğini vurguladı.
Ekip, şu anda süt çiftçileriyle iş birliği yaparak teknolojiyi sahaya taşımayı ve ticari uygulamaları geliştirmeyi hedefliyor. Bu yaklaşım, özellikle artan hayvansal atık sorunu karşısında sürdürülebilir ve dönüştürücü bir çözüm sunma potansiyeline sahip.
