İber Yarımadası'ndaki kesinti dünyayı şoke etti: Enerji tedarik güvenliği tartışılıyor
İspanya ve Portekiz’de yaşanan ani elektrik kesintisi milyonları etkiledi. İnternet ve bankacılık işlemlerinin durma noktasına geldiği ülkelerde, uçuşlar güçlükle gerçekleştirildi. Hem bu ülkede hem de global çapta şok etkisi yapan olay, enerji tedarik güvenliğini yeniden gündeme getirdi.
İspanya ve Portekiz genelinde 28 Nisan Pazartesi günü yaşanan geniş kapsamlı elektrik kesintisi Avrupa’da adeta şok etkisi yaptı. Birden bire başlayan ve ulaşımdan sağlık hizmetlerine, okullardan marketlere hemen her alanda hayatı durma noktasına getiren elektrik kesintisi, bütün müdahalelere rağmen ilk dakikalarda giderilemedi. İspanya’daki elektrik dağıtım şirketi Red Electrica, ‘tarihte benzeri olmayan’ bu durumun düzelmesinin 6 ila 10 saat süreceğini duyurdu. Ancak kesinti yaklaşık 16 saat sürdü. Kesintiden İspanya’nın yanı sıra Portekiz ve Fransa sınırı da etkilendi.
METRO YOLCULARI TÜNELDE KALDI
Hem yerel halkı hem de turistleri etkileyen elektrik kesintisi sırasında, havalimanlarında hizmetler büyük oranda durdu, yüzlerce sefer de iptal edildi. Bazı uçuşlar iptal edilirken, diğerleri güçlükle gerçekleştirildi. Ancak demiryolu hatlarını kullananlar bu imkanı da bulamadı. Onlarca tren taşrada aniden durdu, şehirlerde metro trenleri tünellerde kaldı.
Sosyal medyada, tünelde kalan metro trenlerinin kapısını açıp yolcuları tahliye etmeye çalışan görevlilerin görüntüleri paylaşıldı. Halkı ve turistleri en çok etkileyen konulardan biri de elektronik işlemler oldu. ATM’lerin ve baz istasyonlarının yedek güçlerinin veya jeneratörlerinin birkaç saat sonra kapanması sebebiyle insanlar nakit para çekmekte ve internette işlem yapmakta güçlük çekti. İnternette yaşanan ağırlık, bankacılık işlemi yapılmasına da mani oldu.
KESİNTİNİN SEBEBİ SİBER SALDIRI MI?
Ani elektrik kesintisi hakkında ‘siber saldırı’ iddialarını gündeme getirse de İspanyol yetkililer siber saldırı olmadığını açıkladılar. Kesintinin sebebinin kapasitedeki ani düşüş veya olağan dışı bir hava olayı olabileceği iddia edildi.
İSPANYA BAŞBAKANI NE DEDİ?
İspanya Başbakanı Pedro Sanchez, gün içinde yaptığı açıklamada kesintinin sebebinin belirlenemediğini duyurdu ve kesintinin yaşandığı yerel saatle 12.33’te ülkenin elektrik ihtiyacının yüzde 60’ının 5 saniyede yok olduğunu söyledi. Başbakan Sanchez, kesinti giderilmeye çalışılırken yaptığı açıklamada, “Ne olduğunu anlamaya ve bunun bir daha tekrarlanmaması için çalışmaya devam ediyoruz. Araştırdığımız konu bu 5 saniyede ne olduğudur. Çok karışık bir durum ve vatandaşlar bu ince detayın farkında olmalı. Ekolojik Geçiş Bakanlığının liderliğinde kurulan Araştırma Komisyonunun çalışmaları şeffaf bir şekilde kamuoyu ile paylaşılacak. Siber saldırı, terör, hiçbir hipotezi dışarıda bırakmıyoruz” dedi.
NÜKLEER SANTRAL İDDİASI
Başbakan ayrıca, kesintinin nükleer santrallerden kaynaklandığı iddiasını yersiz olarak niteledi. İspanya Başbakanı, ülkeye tekrar elektrik verilmesinin dış destekle sağlandığını belirterek, “Fransa ve Fas’ın tedarikleri sayesinde enerji kaynaklarımız toparlandı” şeklinde konuştu. Diğer yandan karanlıkta geçen pazartesi gününün ardından ilk toparlanan Portekiz oldu. Portekiz’de salı günü öğlene doğru normalleşme sağlandı.
ÜRETİM GÜCÜ ETKİLİ
Yaklaşık 60 milyon kişiyi karanlıkta bıraktığı belirtilen olay, bu ülkelerde olduğu kadar dünya genelinde enerji tedarik güvenliği konusunu tekrar gündeme getirdi. Enerji sektöründen bir kaynak, bu ani düşüşe karşı yeterli ‘sabit üretim’ (nükleer, doğalgaz, hidroelektrik gibi) bulunmadığını belirtti. Başka bir sektör yetkilisi ise şebekenin ‘düşük ataletle’ çalıştığını ve böyle durumlarda sistemin üretim düşüşünü dengeleyemediğini söyledi. Bu da tüm sistemin çökmesine yol açtı.
İHMAL OLABİLİR İDDİASI
Konu hakkında bir değerlendirme yapan İspanya Mühendislik Enstitüsü Enerji ve Doğal Kaynaklar Komitesi Başkanı Yolanda Moratilla, 60 milyon kişiyi etkileyen elektrik kesintisinin teknik açıdan gerçekleşmesinin çok zor bir olasılık olduğunu söyledi. Moratilla, kesintilerin sebebinin nükleer enerjiyi ihmal ve siber saldırı olabileceğini iddia etti. Ülkedeki enerji politikasını eleştiren Moratilla, nükleer enerji santralleri kapatmaya yönelik adımlara karşı çıktı.
Bu arada Avrupa’daki krizi Türkiye de yakından takip etti. Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Alparslan Bayraktar, konu hakkında bir açıklama yaptı. Bayraktar, Türkiye’nin de Avrupa’nın elektrik sistemine bağlantısı olduğunu hatırlattı. Bayraktar, Avrupa’da yaşanan elektrik kesintisiyle ilgili Kabine’ye bilgi verdiğini belirterek, “Bizde sıkıntı olmuyor ama bizi etkileyebilecek boyutta bir şey. Allah’tan biz en uçtayız” dedi.
ELEKTRİK KESİNTİSİNİN SEBEBİ NE OLABİLİR?
Uzmanlara göre bu frekans düşüşü, Fransa’nın güneyi ya da İspanya iç kesimlerindeki yüksek gerilim hatlarında yaşanan fiziksel bir arıza, ani üretim kaybı ya da atmosferik bir olay nedeniyle başlamış olabilir. Bu kayıp, sistemin tolere edebileceği sınırları aşınca İspanya’nın Avrupa enerji sisteminden ayrılmasıyla sonuçlandı. Bunun ardından hem İspanyol hem de Portekiz şebekeleri çöktü. Red Electrica’nın pazartesi gecesi yaptığı açıklamaya göre, sistemde ‘güç akışında şiddetli bir salınım’ yaşandı ve bu durum çok ciddi bir üretim kaybına yol açtı. Aurora Energy adlı analiz şirketine göre, sistemin frekansı nominal değeri olan 50 Hz’den 49.85 Hz’e düştü ve bu da acil durum protokollerini tetikledi.
Konu hakkında bir değerlendirme yapan İspanya Mühendislik Enstitüsü Enerji ve Doğal Kaynaklar Komitesi Başkanı Yolanda Moratilla, 60 milyon kişiyi etkileyen elektrik kesintisinin teknik açıdan gerçekleşmesinin çok zor bir olasılık olduğunu söyledi. Moratilla, kesintilerin sebebinin nükleer enerjiyi ihmal ve siber saldırı olabileceğini iddia etti. Ülkedeki enerji politikasını eleştiren Moratilla, nükleer enerji santralleri kapatmaya yönelik adımlara karşı çıktı.
