Doğalgaz ticaretinde merkez haline gelmek üzere çalışmalarını sürdüren Türkiye, uluslararası doğalgaz projeleri, LNG tesisleri ve bölgedeki tek gaz ticaret piyasasına sahip olmanın avantajıyla bu hedefi gerçekleştirmeye hazırlanıyor. İki yıl önce Rusya lideri Vladimir Putin’in, “Avrupa için Türkiye’de büyük bir doğalgaz merkezi kurabiliriz. Avrupalı tüketiciler için doğalgaz fiyatını büyük oranda Türkiye belirleyecek” sözleri, Türkiye’nin bu alandaki potansiyelini ortaya koymuştu. Türkiye, altyapı ve enerji depolama sistemlerine yatırımlarını bu vizyon doğrultusunda artırıyor. Bir yandan da ülkelerarası anlaşmalara hız veriyor.
Bunların en sonuncusu dünyada doğalgaz rezervi sıralamasında Rusya, İran ve Katar’ın ardından 4. sırada bulunan Türkmenistan ile gerçekleştirildi. Geçen hafta düzenlenen Antalya Diplomasi Forumu’nun ardından Türkiye ile Türkmenistan arasında doğalgaz alanında mutabakat zaptı, hidrokarbon alanında niyet beyanı imzalandı.
2023’te enerji alanında 19 anlaşma imzalayan Türkiye, yeni yılda da enerji alanındaki kararlılığını gösterdi.
HEDEF ORTAKLIKLARLA OLACAK
Türkmenistan ile imzalanan anlaşma hakkında açıklama yapan Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Alparslan Bayraktar, şunları söyledi: “Görüşme kapsamında iki ülkenin doğalgaz alanında işbirliğine ivme katacak bir Mutabakat Zaptı ile hidrokarbon alanında yapacağımız ortaklıklara temel teşkil edecek bir Niyet Beyanı imzaladık. Atılan imzalarla Türkmen gazının önce Türkiye’ye, sonrasında küresel piyasalara sevkini hedefliyoruz.”
Türkiye’nin enerji merkezi olma hedefinin ortaklıklarla daha da hızlanacağını belirten Bakan Bayraktar, “Boru hatları, gaza dönüştürme terminalleri ve Türkiye doğalgaz ihtiyacının yaklaşık yarısını sıvılaştırılmış doğalgaz (LNG) ile karşılayabilecek noktaya geldi. Ayrıca yeraltı depolama tesislerimizin kapasitelerini önemli oranda artırdık. Enerji ve maden ticaretini de kapsayacak uluslararası ticaret platformunu İstanbul Finans Merkezi’nde kurmak için çalışıyoruz. Ortaklarımızla yoğun bir çalışmayla bu yıl platformu oluşturmayı hedefliyoruz” ifadelerini kullandı.
Türkiye’nin enerji piyasa işletmecisi Enerji Piyasaları İşletme A.Ş. (EPİAŞ) bünyesinde kurulan ve bölgedeki tek doğalgaz borsası olan Organize Toptan Doğal Gaz Piyasası’nda gaz fiyatının serbest şekilde oluştuğunu hatırlatan Bayraktar, Türkiye’nin hem sanal hem de fiziki olarak enerji hub’ı olmaya aday olduğunu vurguladı.
KUZEY ROTASI
* Uluslararası projelerden TürkAkım, Rusya’nın Anapa şehrinden Kırklareli Kıyıköy’e uzanan 930’ar kilometre uzunluğundaki iki deniz hattından oluşuyor. Hatlardan biri Türkiye’nin ulusal şebekesine bağlanırken, diğeri Türkiye’den transit geçecek gazın Avrupa’ya taşınmasını sağlıyor. Her bir hattın yılda 15.75 milyar metreküp gaz taşıma kapasitesi bulunuyor.
* Rusya’dan Karadeniz geçişli bir hat ile Türkiye’ye ulaşan ve Mavi Akım adıyla bilinen Samsun-Ankara Doğal Gaz Ana İletim Hattı, Samsun’dan başlayarak Amasya, Çorum, Kırıkkale üzerinden Ankara’ya yıllık 16 milyar metreküp gaz arzı sağlıyor.
* TürkAkım’ın devreye alınmasıyla atıl hale gelen ve Bulgaristan sınırında Malkoçlar giriş noktasından Hamitabat, Ambarlı, İstanbul, İzmit, Bursa, Eskişehir güzergahını takip ederek Ankara’ya ulaşan Rusya-Türkiye Doğalgaz Boru Hattı da bulunuyor. Söz konusu hat, Batı Hattı adıyla biliniyor.
* Türkiye ve Yunanistan doğalgaz şebekelerinin enterkoneksiyonu ile gazın Türkiye üzerinden Yunanistan’a arz edilmesini sağlayan Türkiye-Yunanistan Doğalgaz Enterkoneksiyonu da 2007’den bu yana faal durumda.
* Karadeniz’de 540 milyar metreküp olan doğalgaz keşfini 2023’ün ilk çeyreğinde üretim aşamasına getirmeyi hedefleyen Türkiye, gelecek dönemde piyasaya arz edilme ihtimali yüksek olan Doğu Akdeniz, Türkmen ve Irak gazının Avrupa piyasalarına ulaştırılması açısından da kritik önemde bulunuyor.
DOĞU HATTI
* Azerbaycan gazını Türkiye ve Türkiye üzerinden Avrupa’ya ulaştıran Trans Anadolu Doğal Gaz Boru Hattı (TANAP), hali hazırda 6 milyar metreküpü Türkiye ve 10 milyar metreküpü Avrupa olmak üzere yıllık 16 milyar metreküp gaz taşıyor.
* Kapasitesi 32 milyar metreküpe kadar artırılabilecek şekilde tasarlanan TANAP’ta kapasite artışının gerçekleştirilmesine ilişkin karar alındı ve bu yöndeki çalışmaların başlaması bekleniyor. Gürcistan-Türkiye sınırında Posof’tan başlayan TANAP, 20 il, 67 ilçe ve 600 köyden geçerek Yunanistan sınırında Avrupa ülkelerine gaz iletimi yapan Trans Adriyatik Boru Hattı’na (TAP) bağlanıyor.
* Türkiye, Azerbaycan’dan Bakü-Tiflis-Erzurum Doğal Gaz Boru Hattı ile de gaz tedarik edebiliyor.
* Doğu Anadolu Doğal Gaz Ana İletim Hattı ise İran’dan yıllık 10 milyar metreküpe kadar doğalgazı Türkiye piyasasına ulaştırıyor.
* Bu yıl Türkmenistan ile yapılan anlaşmadaki doğal gaz TANAP üzerinden gelecek.
GÜÇLÜ ALTYAPI
Türkiye, mevcut durumda toplamda 7 uluslararası doğalgaz boru hattı, 2’si yüzer depolama ve gazlaştırma ünitesi (FSRU) olmak üzere 4 LNG tesisi ve 2 yer altı doğalgaz depolama tesisiyle güçlü bir altyapıya sahip bulunuyor.
