Türkiye’nin enerji tüketimi, sanayi faaliyetlerinin yanı sıra teknoloji kullanımının artmasıyla hane halkı tarafında da giderek yükseliyor. Devlet de bir yandan tedarik kaynaklarını geliştirirken, diğer yandan konutlardaki tüketim için fatura desteği sağlıyor. Bu kapsamda konutlarda elektrik faturalarının yaklaşık yüzde 50’sini devlet karşılıyor. Aynı şekilde doğalgaz tüketiminde de faturanın yüzde 70’i devlet tarafından karşılanıyor. Böylece vatandaşlara sağlanan destek üç yıl içinde toplam 1 trilyon liraya ulaştı.
SÜRDÜRÜLEBİLİR İSTİKRAR
Bu arada hem elektrik faturalarındaki tutarın belli sınırlarda kalması hem de tedarik güvenliğinin sağlanması için yapılan çalışmalar hızlandırıldı. Zira, enerjinin maliyeti cari açık ve enflasyon gibi ekonomik parametreleri ciddi şekilde etkiliyor. Buna paralel olarak ithal enerji kaynaklarının yerine yerli kaynakların kullanımının artırılması ve böylece cari açığın azaltılması için güçlü adımlar atılıyor.
Cari açık seviyesinin sürdürülebilir seviyeye çekilmesi, sürdürülebilir büyüme ve makroekonomik istikrar için kritik önem taşıyor. Cari açığın minimum seviyeye çekilmesi, dezenflasyon politikasının desteklenmesi ve uzun vadede finansal istikrar için de olumlu etkilerini gösterecek.
DOĞALGAZ VE PETROL
yerli kaynaklardan enerji tedariki hedefi kapsamında Sakarya Gaz Sahası’nda günlük üretim 7 milyon metreküpe çıktı. Buradaki üretimin bu yıl günlük 10 milyon metreküpe, daha sonra günlük 20 milyon metreküpe çıkarılması hedefleniyor. Şırnak Gabar bölgesinde de Türkiye Cumhuriyeti tarihinin kara alanlarındaki en büyük petrol keşfi gerçekleştirildi.
Sismik araştırmalarla birlikte kuyu sayısının artmasıyla petrol üretimi de artıyor. 2024’te yıllık petrol üretim miktarı önceki yıla göre yüzde 32 oranında arttı. Doğalgazdaki üretim artış oranı ise yüzde 175 oldu.
PETROL ÜRETİMİ İHTİYACIN NE KADARINI KARŞILIYOR?
Enerji ve Tabii kaynaklar Bakanı Alparslan Bayraktar ise konuyla ilgili yaptığı açıklamada, “Sakarya Gaz Sahası’nda ürettiğimiz doğalgaz gelirleriyle Gabar’da, Diyarbakır’da, Batman’da, Adıyaman’da, Trakya’da ürettiğimiz petrol gelirleriyle beraber hazinemiz daha güçlü olacak. Gabar’da günlük 81 bin varillik üretimle Türkiye’deki günlük ihtiyacımızın yüzde 8’ini karşılar hale geldik. Büyük bir gayretle çalışıyoruz, karadeniz’in derinliklerinden Gabar’ın dağlarına kadar Türkiye’yi enerjide bağımsız kılma hedefimiz var” diyerek, enerji konusundaki çalışmaların ülke ekonomisi için önemine dikkat çekti.
TEDARİK GÜVENLİĞİ
Enerji ihtiyacını yerli kaynaklardan karşılama, yeterli gelmediği noktada, çevre ülkelerde ve diğer kıtalarda kaynak arama çalışması yapan Türkiye, artık üç kıtada enerji arıyor. Diğer ülkelerdeki bu çalışmalar, tedarik güvenliğini de güçlendiriyor. Sismik aramalarla tespit edilen rezervlerin çıkarılması sayesinde elde edilen kaynaklardan belli oranda (Somali’de yüzde 30) pay alınacak. Bu da yine Türkiye’nin enerji tedariki konusunda elini ve ikili ticari ilişkilerini kuvvetlendirecek. Bu şekilde elde edilecek gelir yine dış ticaret dengesine makroekonomik istikrara destek olacak.
TÜRKİYE ENERJİ İTHALATINA NE KADAR ÖDÜYOR?
2024 yılı toplam ihracatı, bir önceki yıla göre yüzde 2.5 oranında artarak 261.9 milyar dolar, toplam ithalatsa yüzde 4.9 oranında azalarak 344.1 milyar dolar oldu. Dış ticaret açığı ise yüzde 22.7 oranında azalarak 82.2 milyar olarak gerçekleşti. En büyük ithalat kalemlerinden olan mineral yakıtlar, mineral yağlar ve bunların damıtılmasından elde edilen ürünler, bitümenli maddeler, mineral mumların ithalatına geçen yıl 65 milyar 589 milyon dolar harcandı. Cari işlemler hesabı ise 2024 yılında 9.97 milyar dolar açık verdi.
Petrol ithalatı ne kadar?
EPDK’nın raporlarına göre 2024 yılında ham petrol ithalatı 30 milyon ton oldu. Motorin türleri, fuel oil türleri, havacılık yakıtları, denizcilik yakıtları ve diğer ürünler eklendiğinde petrolde toplam ithalat 48.7 milyon tona ulaştı. (1 varil 159 litre. 1 varil petrolün ağırlığı ise 120 kg)
Elektrik enerjisi tüketimi ne kadar?
Türkiye’nin elektrik enerjisi tüketimi 2024 yılında bir önceki yıla göre yüzde 3.8 oranında artarak 347.9 teravatsaat (TWh) seviyesine ulaştı. Elektrik enerjisi tüketimi pandemiden önceki yıl olan 2019’da 303.7 TWh olmuştu.
Kurulu elektrik gücünün kaynaklara göre dağılımı
(2025 Nisan ayı sonu itibarıyla. Kaynak: Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı)
Nükleer santral dönüm noktası olacak
Akkuyu Nükleer Güç Santrali’nin ilk reaktöründe deneme üretimi bu yılın sonunda başlayacak. Dört reaktörde birden faaliyete 2028 yılında geçilmesi planlanıyor. Nükleer enerji santralinin faaliyete geçmesi, Türkiye’nin enerji geleceği için dönüm noktası olacak. Santral 2028 yılında tam kapasite faaliyete geçtiğinde yıllık elektrik üretimi 35 milyar kilovatsaate ulaşacak ve Türkiye’nin elektrik ihtiyacının yaklaşık yüzde 10’unu karşılayabilecek. Akkuyu’nun tüm bileşenleriyle devreye alınmasıyla birlikte Türkiye’nin doğalgaz ithalatı yıllık 7 milyar metreküp azalacak. Bu da enerji harcamalarında 2.5 milyar dolarlık bir tasarruf anlamına geliyor. Türkiye sanayi faaliyetleri ve mevsim etkilerine göre değişmekle birlikte yaklaşık her yıl 40-50 milyar metreküp doğalgaz ithal ediyor.
Osman Gazi, doğalgazı açıkta işleyecek
Karadeniz’deki doğalgaz çalışmaları için geçen yıl Çanakkale’ye getirilen yüzer üretim platformu elden geçirildi. ‘Osman Gazi’ adı verilen platform, Filyos Limanı’na doğru yola çıktı. Platformun maksimum gaz işleme kapasitesi 10.5 milyon metreküp, maksimum gaz transfer kapasitesi ise 10 milyon metreküp olarak hesaplanıyor. Platformdan karaya ana gaz iletim hattı uzunluğu 161 kilometre olarak hesaplanıyor. Platformda işlenen gaz, bu hat üzerinden karaya ulaştırılarak kullanıma hazır halde ulusal şebekeye verilecek. Bölgedeki gaz üretimini iki katına çıkaracağı belirtilen platform, Karadeniz’de 20 yıl görev yapacak.
UZMAN GÖRÜŞÜ: ‘En büyük 10 ekonomi arasına gireriz’
Enerji uzmanı Altuğ Karataş, enerji ve büyüme konusundaki ilişkiye dikkat çekti. Karataş, konu hakkında İstanbul Ticaret’e şu değerlendirmeyi yaptı: “Milli Enerji ve Maden Politikası kapsamında Türkiye, doğalgaz ve petrol üretiminde önemli adımlar atıyor. Ancak enerji ithalatı, Türkiye’nin cari açığının en büyük kalemlerinden biri. Enerjiye ödenen bedel yıllık 60-100 milyar dolar arasında değişiyor. Yerli üretim bu yükü hafifletip, sanayicinin maliyetlerini düşürüyor ve döviz ihtiyacını azaltıyor. Yenilenebilir enerji tarafında ise 2035’e kadar 100 milyar dolarlık yatırım hedefi bulunuyor. Bu kaynaklar sisteme girdikçe, ekonomiye dolaylı yollarla yıllık 20-25 milyar dolarlık katkı sağlayacak. Ayrıca enerji verimliliği önlemleriyle her yıl yaklaşık 10 milyar dolarlık tasarruf potansiyeli söz konusu. Bu doğrultuda sektörel yol haritaları da oluşturuldu. Bu gelişmeler; Türkiye için enerji maliyetlerinin düşmesi, cari açığın ve ekonomide dışa bağımlılığın azalması anlamına geliyor. Çünkü enerjide tam bağımsızlık, ekonomide de tam bağımsızlığın kapısını açacak. Türkiye’yi en büyük 10 ekonomi arasına sokacak.”
