İstinye Üniversitesi Uçak Teknolojisi Program Başkanı ve Kıdemli Aviyonik Mühendisi Ersan Yüksel, Airbus A320 ailesinde yaşanan soruna ilişkin değerlendirmesinde, güneş patlamalarının uçuş kontrol sistemlerine zarar verme potansiyelinin havacılık sektörü açısından yeni bir sınav oluşturduğunu söyledi.
GÜNEŞ PATLAMASI UÇAĞI DALIŞA GEÇİRDİ
Yüksel, güneş kaynaklı radyasyonun ilk kez bir uçağın uçuş kontrol yazılımını etkileyerek ani irtifa kaybına yol açtığını ifade etti. Olay, 30 Ekim’de JetBlue Havayolları’na ait A320’nin Meksika Cancun’dan ABD New Jersey Newark Havaalanı’na yaptığı 1230 sefer sayılı uçuş sırasında meydana geldi.
Uçağın ani dalışa geçmesi sonucu bazı yolcular hafif şekilde yaralanırken, pilotlar kontrolü yeniden sağlayarak Florida’daki Tampa Havaalanı’na acil iniş yaptı. ABD Federal Havacılık İdaresi (FAA), olayın A320’nin “Fly by Wire” sistemine bağlı ELAC bilgisayarındaki yazılımın güneş patlaması sonucu zarar görmesinden kaynaklandığını açıkladı.
AIRBUS VE EASA HAREKETE GEÇTİ
Tespitlerin ardından Airbus, A320 operatörlerini “AOT” (All Operators Telex) aracılığıyla acil olarak bilgilendirdi. Uyarıda, bazı ELAC bilgisayar yazılımlarının güneş patlamalarından etkilenebileceği ve uçağın burnunun pilot kontrolü dışında aşağıya inmesine neden olabileceği, bu durumun uçağın yapısal limitlerini aşarak kırılma riski oluşturabileceği belirtildi.
Yüksel, bu gelişmenin, üretici firmalar ile havacılık otoritelerinin uçuş emniyetini tehdit eden durumlara ne kadar hızlı müdahale ettiğini gösterdiğini vurguladı.
11 BİN 300 UÇAK ETKİLENEBİLİR
Dünyada aktif olarak kullanılan 11 bin 300 A320 ailesi uçağın bulunduğunu belirten Yüksel, bunlardan 6 bin 440’ının A320 Klasik serisine, kalan kısmının ise A320 NEO modellerine ait olduğunu söyledi. Yazılım sorununun her iki modelde de etkili olabileceği ifade edildi.
Airbus’ın yayımladığı bilgilere göre yaklaşık 6 bin uçağa üç saatlik bir yazılım yüklemesi yapılması gerekiyor. Ancak 1000 kadar uçağın ELAC bilgisayarlarının tamamen değiştirilmesi gerekebilecek. Bu yedek parçaların sınırlı olması nedeniyle bazı uçakların bir süre uçuştan çekilmesi bekleniyor.
UÇUŞA ELVERİŞLİLİK DİREKTİFİ DEVREDE
Avrupa Birliği Havacılık Güvenliği Ajansı (EASA), olayla ilgili olarak “Acil Uçuşa Elverişlilik Direktifi” yayımladı. Buna göre etkilenen uçaklar gerekli düzeltici işlem yapılmadan ticari uçuş gerçekleştiremeyecek.
Sadece bakım merkezlerine taşınması gereken uçaklara, yolcusuz ve ETOPS (uzun menzilli rota) dışı olmak kaydıyla en fazla üç uçuş izni verilecek.
Uzmanlar, bu olayın havacılık teknolojilerinde kozmik radyasyonun etkilerine karşı yazılım güvenliğinin ne kadar kritik hale geldiğini bir kez daha ortaya koyduğunu belirtiyor.
