HABER:AYŞE BAŞAK
Sadece İstanbul değil dünya genelinde deprem gündemde. Gün geçmiyor dünyanın bir köşesinden deprem haberi gelmesin. Depremleri başlamadan önce tahmin etmenin henüz bir yolu yok. Ancak Harvard Üniversitesi Öğretim Üyesi Doç. Dr. Doçenti Marine Denolle’nin yeni araştırması sayesinde, depremlerin büyüklükleri hiç olmadığı kadar erken tahmin edilebilecek. Denolle’nin açıklamaları şöyle: “Teknik olarak oldukça basit olan araştırmamız sayesinde yalnızca depremin dinamikleriyle ilgili değil aynı zamanda deprem hali hazırda devam ederken davranışının öngörülmesi ile ilgili cevaplara ulaştık. Bu araştırma sayesinde, yaşanacak büyük bir depremin sinyali sayılabilecek ilk sismik dalgayı hissettikten sadece 2 ila 5 saniye sonra depremin ulaşacağı büyüklüğü tahmin edebileceğiz.”
ÖNCEKİLERİ ARAŞTIRDI
Peki, bu nasıl mümkün olacak? Denolle ve ekibi, bir depremin son büyüklüğünü bugünün en iyi algoritmalarından 10 ila 15 saniye daha hızlı tahmin etmek için büyük verileri işleyerek sayısal modeller geliştirdi. Sismometre ile fay arasında yolculuk ederken zamanla dalgalarda değişiklikler kaydeden önceki sismogramları birleştirdi. ‘Kaynak zaman fonksiyonu’ olarak bilinen bu veri ürünü, kaynaktan gelen dalgaların uzun mesafelerden daha doğru okunmasını sağlıyor.
17 YILI ÖNCELEDİLER
Denolle ve ekibi 1990 ve 2017 arasında dünya çapındaki tüm depremlerin kaynak zaman fonksiyonlarının kataloğunu incelediler. Bunun sonucunda büyük depremlerin aslında, büyüklüğü neredeyse asıl büyüklüğüyle orantılı olan daha küçük olaylardan oluşan bir dizi alt maddeden oluştuğunu keşfettiler. Ekip, ilk birkaç sallantının büyüklüğüne dayanarak bir depremin son büyüklüğünü tahmin edebilecekleri sonucuna vardı. Araştırmacılar çalışmalarının gelişmeye devam edeceğini umuyor ve bir gün depremin erken uyarılarına yönelik algoritmaların geliştirilmesine de yardımcı olabileceğine inanıyorlar.
