Denizcilerin pîri

İstanbul Köşe Bucak’ın bu haftaki konuğu, Barbaros Hayreddin Paşa anıtı. Elbette bu anıttan söz ederken Barbaros’un kaptan paşalar semti Beşiktaş’taki türbesinden de bahsetmemek olmaz. Barbaros Hayreddin Paşa, hem Cezayir Beylerbeyliği hem de kaptan-ı deryalık unvanlarını taşıyan ilk donanma kumandanıdır. Çıktığı nice sefer, kazandığı nice zafer ile Osmanlı donanmasına en parlak dönemini yaşatan ve tarihe adını yazdıran Barbaros Hayreddin Paşa, ilk kaptan paşa olarak denizcilerin pîri kabul edilir.

KARA KAPTANI

Barbaros, seferlerden geriye kalan zamanında Beşiktaş’taki sahil sarayında yaşar, evinin bitişiğine sade bir külliye inşa ettirir. Bu külliyeden günümüze, bir Mimar Sinan eseri olan ve 16. yüzyılın ilk yarısına tarihlenen kesme taştan yapılmış sekizgen türbesi ulaşır. Evliya Çelebi, kahramanlıklarını överek anlattığı paşanın ölümünü,“İşin sonunda İstanbul’da vefat etti. Beşiktaş’ta deniz kıyısında iken kara kaptanı olup, mezar limanında tekrar dirilme gününe kadar demir atıp yatar”şeklinde dile getirir.

KUTSAL ZİYARETGAH

Barbaros Hayrettin Paşa, kahramanlıklarla, maceralarla, tehlikelerle dolu bir yaşamın ardından yatağında ölür. Evinin yanı başındaki türbesine gömülür. Türbesinin kitâbesinde vefatına‘Hâzâ türbe-i fâtih-i Cezayîr ve Tunus merhum gazi kapıdan Hayreddin Paşa rahmetu’llahi aleyh’şeklinde tarih düşülür. Bu türbe ki, Barbaros’un ölümünden sonra denizciler nezdinde kutsal bir ziyaretgâha dönüşür. Bu büyük denizcinin uğuruna inanan leventler, seferlere çıkmadan önce paşanın makamına uğramayı adet haline getirirler. Barbaros’un 1540’larda Muradî mahlaslı bir şair tarafından yazılan Gazavatnâme’sinde anlatılan efsanevi kahramanlıkları, onun adeta bir evliya gibi görülmesine yol açar ve Sinan eseri türbesi, yüzyıllar boyunca kutsal sayılan bir buluşma noktası olur. Kaptan paşaların hil’at giyme törenleri de yine burada Barbaros’un türbesi önünde gerçekleşir. Sinan, paşanın türbesini kubbeli, sekizgen gövdeli ve girişi revaklı olarak kesme küfeki taşından inşa eder.

Bundan sonra Beşiktaş Meydanı’ndan her geçişte Barbaros Anıtı’nı ve kaptan paşaların pîrinin Sinan eseri türbesini hatırlamanızı dileriz. İyi gezmeler, iyi seyirler…

KUTLAMALAR 74 YILDIR BU MEYDANDA

Kaptan Paşa’nın adını verdiği Barbaros Bulvarı’nın bitiminde bulunan türbenin hemen karşısında Barbaros Anıtı yer alır. Bu, İstanbul’daki benzeri anıtsal heykeller içinde en ustaca yapılmış olanlarından biridir. Beşiktaş Meydanı’nı Barbaros ve Türk donanması anısına bir meydan olarak düzenleme ve bu meydana birBarbaros Hayreddin Paşa anıtı dikme düşüncesi, 1940’lı yıllarda ortaya çıkar ve bu fikir ivedilikle hayata geçirilir. Anıt, Güzel Sanatlar Akademisi’nin hocalarından meşhur heykeltraşlar Hadi Bara ve Zühtü Müridoğlu tarafından 1941-1943 yılları arasında hazırlanır. 25 Mart 1944 günü, birkaç basamaklı mermer bir platform üzerinde kademeli yükselen küfeki taşından yapılmış 10 metrelik kaidesi üzerine yerleştirilir. Bir gemi pruvasını hatırlatan 2.5 metre yüksekliğindeki ilk kaide platformunun üzerinde önde Barbaros ve ardında iki levendi durur. Anıt, tam 74 yıldır Barbaros Hayreddin Paşa Türbesi ile Deniz Müzesi arasındaki alanda yükselir. O günden bugüne denizcilikle ilgili kutlamalar bu meydanda Barbaros’un huzurunda gerçekleşir.

SÜLEYMANİYE’DE BİR BAYRAM SABAHI

Barbaros Anıtı’nın arkasındaki Yahya Kemal’in ‘Süleymaniye’de Bir Bayram Sabahı’ adlı şiirinden bir bölüm...

Deniz ufkunda bu top sesleri nerden geliyor?
Barbaros, belki donanmayla seferden geliyor.
Adalardan mı, Tunus’dan mı, Cezayir’den mi?
Hür ufuklarda donanmış iki yüz pâre gemi,
Yeni doğmuş aya baktıkları yerden geliyor.
O mübarek gemiler hangi seherden geliyor?

08 Haziran 2018 Cuma

Etiketler : Gündem