Çin’in İç Moğolistan bölgesindeki Kubuqi Çölü, sarımsı kumulların üzerinde dalga dalga uzanan mavi güneş panelleriyle ülkenin akıl almaz büyüklükteki enerji dönüşümünün simgesine dönüşmüş durumda. Diğer ülkeler ekonomik ve teknik kaygılarla çöl projelerini askıya alırken, dünyanın en büyük sera gazı yayıcısı Çin, çöl güneş tarlalarını 2060 karbon nötrlüğü hedefinin kilit bileşeni olarak büyütmeyi sürdürüyor.
UZAYDAN GÖRÜLEN DÖNÜŞÜM
AFP’nin son on yıla ait uydu görüntülerine dayanan analizine göre yalnızca Kubuqi’de 100 km²’den fazla panel sahası kurulmuş durumda; bu, yaklaşık Paris’in yüzölçümüne denk geliyor. Bölge sakini Chang Yongfei, bir zamanlar ıssız olan alanlarda bugün parıldayan panellerin ufka uzandığına dikkat çekiyor. Kurulumların ölçeği, çöl coğrafyasında çıplak gözle görülebilir bir dönüşüm yarattığı gibi, uzaydan da seçilebiliyor.
HEDEF 2060 NÖTRLÜK
Pekin yönetimi, perşembe günü açıkladığı güncel pakette, rüzgar ve güneş kapasitesini 2020 seviyelerinin altı katından fazla artırma taahhüdünde bulundu. Bu artış, emisyonların zirve seviyelerden yüzde 7–10 azaltılması hedefinin bir parçası. Analist David Fishman, çöl projelerinde belirleyici etmenin “başka türlü kullanılmayan geniş arazi” olduğunu belirtiyor. Bu sayede, yerleşim ve tarım baskısı olmadan mega ölçekli kurulumlar mümkün hale geliyor.
ÇÖL ZORLUKLARI AŞILIRKEN
Çöl koşulları projelere özgü teknik zorluklar barındırıyor: kum fırtınaları panel verimini düşürebiliyor, aşırı sıcaklıklar hücre performansını sınırlayabiliyor ve yüzeyde kum birikimi temizleme için su kullanımını zorunlu kılıyor. Çin devlet medyasına göre Kubuqi’de kendi kendini temizleyen fanlar ve çift taraflı (bifacial) hücreler tercih edilerek, yere ve çevreye saçılan ışığın dahi toplanması sağlanıyor. Böylece bakım maliyetleri ve performans kayıpları azaltılıyor.
ŞEBEKEDE DARBOĞAZ RİSKİ
Kubuqi’de üretilen elektrik, yüzlerce kilometre uzaktaki Pekin, Tianjin ve Hebei gibi yoğun nüfuslu merkezlere taşınıyor. Ancak güneş kapasitesi artışı, iletim- dağıtım şebekesinin gelişimiyle aynı hızda ilerleyemedi. Sonuç: bazı bölgelerde hat yoğunluğu ve enerji kısıntıları. Fishman, ülke geneline enerjiyi etkin tahsis edecek, darboğazları oluşmadan gideren altyapının şart olduğuna işaret ediyor. Nitekim İç Moğolistan ile komşu Ningxia ve Gansu’da, enerjinin israf edilmeyeceği net gösterilmedikçe yeni proje onaylarının sınırlanabildiği belirtiliyor.
MEGA KURULUMLARIN İKLİMSEL İZİ
Lund Üniversitesi’nden Zhengyao Lu, bazı çöl güneş tarlalarının muazzam ölçeği nedeniyle yerel atmosferik akışları etkileyebileceğini, geniş alanlarda ısı emiliminin yağış desenlerinde azalma gibi “ikincil olumsuz etkilere” yol açabileceğini belirtiyor. Buna karşın Lu, bu risklerin süregelen sera gazı salımlarının tehlikeleriyle kıyaslandığında küçük kaldığının altını çiziyor.
KÖMÜR GÖLGESİ SÜRÜYOR
Elektrik üretiminde güneşin payı hızla artsa da bu, fosil yakıtların hızla terk edildiği anlamına gelmiyor. Kubuqi çevresinde kömür kamyonları ve dumanlı bacalar hala görülebiliyor. Ağustosta yayımlanan bir rapora göre Çin, bu yılın ilk yarısında 2016’dan bu yana en fazla kömür kapasitesini devreye aldı. Greenpeace, bu yaz yayımladığı değerlendirmede kömürün, rüzgar ve güneşin yaygınlaşmasının önünde yapısal bir engel oluşturduğunu vurguladı.
YEREL EKONOMİDE YENİ SAYFA
Bölge sakini 46 yaşındaki Chang, kömür sektöründen turizme yönelen yerel dönüşümün etkilerine dikkat çekiyor. Güneş tarlalarının yakınında, kum tepeleri arasına kurulu küçük konaklama birimleri işletiyor. ATV turları, deve gezileri ve kum sörfü gibi aktiviteler yeni gelir kapıları açmış durumda. Kubuqi’nin bir tatil destinasyonuna dönüşmesiyle, parıldayan panel denizlerinin görüntüleri sosyal medyada viral oluyor. Chang, güneş tarlalarının tüm turizm alanlarını yutup yutmayacağı konusunda temkinli; ancak yerel yönetimin bir denge gözeterek alan bırakacağı kanaatini dile getiriyor.
REKOR KURULUMLAR, KÜRESEL KARŞILAŞTIRMA
Tüm bu çekincelere karşın Çin, yılın ilk yarısında, 2024 sonunda ABD’nin toplam güneş kapasitesini geride bırakan bir kurulum temposu yakaladı. Kubuqi gibi çöl projeleri, ülkenin uzun menzilli iletim hatları, yüksek verimli bifacial paneller ve akıllı bakım teknolojileri ile entegrasyonu sayesinde, küresel temiz enerji yarışında ölçek ve hız açısından belirleyici rol oynuyor.
