İstanbul Ticaret Gazetesi yazarı Fatih Oktay, bu haftaki köşe yazısında, Çin'in 10 yıl önce açıkladığı ve sanayi ile teknoloji alanında ilerleme ve dışa bağımlılığı azaltma hedefleri içeren ‘Çin Malı 2025’ planını değerlendirdi. Oktay, Batılı ülkeler tarafından "firmalarını Çin pazarından dışlama planı" olarak görülen ve büyük tepkilere yol açan plan kapsamında belirlenen 10 kilit sektördeki 10 yıllık gerçekleşmeleri, elde edilen önemli başarıları ve çip üretimi gibi bazı kritik alanlarda devam eden dışa bağımlılık sorunlarını ele aldı.
Fatih Oktay'ın bu haftaki yazısı şöyle:
ÇİN’İN 10 YILLIK TEKNOLOJİ PLANINDA HEDEFLER VE GERÇEKLEŞME
10 yıl önce bu günlerde ülke yönetimi, ‘Çin Malı 2025’ planını açıkladı. Plan, sanayi ve teknoloji alanında 2025 yılı için ilerleme ve dışa bağımlılığı azaltma hedefleri içeriyordu. Batılı ülkeler bunu, firmalarını Çin pazarından dışlama planı olarak değerlendirdi. Bu, günümüzde dahi süren büyük tepkilere yol açtı.
10 SEKTÖR
Plan, dönüşüm çabalarının şu 10 sektörde yoğunlaşmasını öngörüyor ve bunlarda 2025 yılı için ilerleme hedefleri koyuyordu: İleri bilgi teknolojileri; üst düzey takım tezgahları ve robotlar; havacılık ve uzay araçları; ileri teknoloji gemicilik ve okyanus mühendisliği araçları; ileri raylı ulaşım araçları; yeni enerji otomobiller; yeni elektrik üretim sistemleri; yeni malzemeler; ileri tarım makina ve teçhizatı; biyoteknolojik ilaçlar ve ileri tıbbi cihazlar.
BAŞARILAR
10 yıl sonra bugün Çin bu sektörlerden elektrikli otomobiller, güneş ve rüzgar enerjisine dayalı elektrik üretim sistemleri, hızlı trenler gibi bazılarında dünyada lider konumunda. Bilgi teknolojileri sektöründe iletişim sistemleri alanında Huawei başta, Çinli şirketler lider veya başa güreşen konumlarında. Yapay zeka alanında Çin şirketleri, ABD şirketleri ile liderlik yarışında. Ülke gemicilik sektörü de yeni küresel siparişlerin tonaj olarak yüzde 70 kadarını gerçekleştiren, ileri teknolojili gemiler üreten bir konuma gelmiş bulunuyor. Ülke, dünyanın üretimde en yoğun robot kullanan üçüncü ülkesi konumuna gelmiş bulunuyor ve bu robotların yarısından çoğu yerli şirketlerce üretiliyor; Yapay zeka destekli robotlar alanında ülke üreticileri dünyada liderlik için yarışıyorlar.
BAŞARISIZLIKLAR
Diğer seçilmiş sektörlerde de ülke 10 yılda çok hızlı bir ilerleme kaydetmiş bulunuyor. Ancak bazı, çok da yaşamsal alanlarda dışa bağımlılık sürüyor. Çip üretimi bunlardan biri. ABD Çin’in çip üretme kapasitesinin ilerlemesini durdurarak yapay zeka gibi diğer başka alanlarda ilerlemesini engellemeye çalışıyor. Diğer bir alan havacılık sanayisi; ülke havacılık sektörü henüz bir geniş gövde yolcu üretemiyor, üretimi yeni başlayan dar gövde uçağın da motoru ve birçok diğer parçası yabancı üreticilerden sağlanıyor. Geçen 10 yılda giderilemeyen bir diğer bağımlılık noktası da hassas takım tezgahları. Ülke üreticileri iç talebin büyük kısmını karşılıyor ve büyük boyutlarda ihracat yapıyor, ancak ileri düzeyde hassasiyet gerektiren uygulamalar için takım tezgahları yabancı üreticilerden sağlanıyor.
2025 planını, 2035 ve 2049 planları takip edecekti. Ancak tepkiler nedeniyle ülke yönetimi 2025 planını bir daha dile getirmediği gibi takip eden planları da açıklamadı. Çin Halk Cumhuriyeti’nin yüzüncü kuruluş yılı olan 2049 için hedefin sanayi ve teknolojide dünya liderliği olduğunu biliyoruz, ancak 2035 için planları ne yazık ki bilemiyoruz.
