TUSAŞ Motor Sanayii A.Ş. (TEI) savunma sanayi ve havacılık alanında gerçekleştirdiği yüksek ihracatın yanında, geliştirdiği yerli ve milli motorlar ile Türkiye’nin stratejik ihtiyaçlarına yönelik katma değer üretiyor. TEI, Türkiye ve bölge ülkeler için enerji arzında stratejik öneme sahip Boru Hatları İle Petrol Taşıma A.Ş. (BOTAŞ) ve Savunma Sanayii Başkanlığı (SSB) öncülüğünde önemli bir protokol imzaladı. ‘Gaz Türbinli Motorların Servis ve Bakım Anlaşması ile Yeni Gaz Türbini Geliştirilmesi ve Temini’ Protokolü, Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Fatih Dönmez ve Savunma Sanayii Başkanı Prof. Dr. İsmail Demir’in de katılımıyla TEI Eskişehir yerleşkesinde düzenlenen törenle imzalandı.
İLK ANLAŞMA 2022’DE
Daha önce TEI ve BOTAŞ arasında imzalanan işbirliği anlaşması ile BOTAŞ envanterinde bulunan gaz türbinleri için bakım ve onarım faaliyetlerinin yürütülmesi, mühendislik desteği verilmesi, yerlileştirme, yenileştirme ve verimlilik kapsamında yapılacak çalışmalar için 2022 yılında bir mutabakat sağlanmıştı. Bu anlaşmayla halen BOTAŞ envanterinde bulunan bazı gaz türbinlerinin bakım ve onarım faaliyetleri TEI tarafından yürütülüyor. İmzalanan protokol ile 2022 yılında yapılan işbirliği anlaşmasındaki kapsam daha da genişletilerek; BOTAŞ bünyesinde bulunan gaz türbinli motorların tüm seviye bakımlarının TEI tarafından yapılması ve yerli olarak geliştirilmesinin yanında gaz türbin teknolojilerinde de önemli kazanımlar sağlanacak.
STRATEJİK PARÇA
Ayrıca, BOTAŞ ihtiyaçlarının karşılanmasına yönelik milli doğal gaz kompresör ve türbin sistemlerinin geliştirilmesi ve/veya temini konularında TEI’nin sorumlu olması planlanıyor. SSB, BOTAŞ ve TEI arasında çalışmalar sürdürülecek. BOTAŞ envanterinde bulunan gaz türbinleri, Türkiye’nin enerji arz güvenliği açısından kritik ve stratejik bir öneme sahip. Bu kapsamda SSB, BOTAŞ ve TEI arasında imzalanan protokol ile çalışmalar sürdürülecek. TEI’den yapılan açıklamada, “Bakım ve onarım faaliyetlerinin yurt içinde gerçekleştirilmesi, Türkiye’nin kritik alt yapı güvenliği açısından önem arz etmekte olup, yapılacak bu faaliyetler ile TEI’nin türbin ağır bakımlarında bir merkez haline gelmesi hedeflenerek ve stratejik öneme sahip gaz türbin sistemlerinin idamesinin yerli imkânlarla sağlanması amaçlanmaktadır” denildi.
HEM HAVA HEM KARA HEM DE DENİZDE
TUSAŞ Motor Sanayii A.Ş. (TEI), hava araçlarının motor parçaları üretiminde önemli bir konuma sahip. TEI, tamamen yerli imkanlarla, yerli mühendislerin geliştirdiği ve tasarladığı motorların üretiminde son yıllarda oldukça başarılı adımlar attı. TEI, motor tasarımıyla yetinmeden önce motor geliştirmeye, sonra malzeme üretimine, son olarak da bunların imalatına başlayarak baştan sona milli motor serüveninde başarıyla yol aldı. TEI, 2012 yılında tamamen yerli imkanlarla Türkiye’nin ilk turboprop motorunu üretti. Bu turboprop motor, 156 kiloluk deneysel bir İHA’yı, Samsun’da başarıyla uçurdu.Yakut Projesi ile Türkiye’de ilk defa katmanlı imalat yöntemiyle bir jet motorunun, motor yanma odası üretildi. Yine aynı yöntemle türbin kanatları üretildi ve çalıştırıldı. İnci Projesi ile Türkiye’de ilk defa hassas titanyum döküm ile FBS üretildi. TEI, 2014 yılından 2018 yılına kadar tam 6 özgün motor tasarımladı, geliştirdi, üretti ve çalıştırdı. Söz konusu 6 motordan 4’ü ise seri üretime girdi. TEI, ayrıca 5. nesil ve insansız savaş uçakları için artyakıcı (afterburner) turbojet motor geliştiriyor.
TUSAŞ Motor Sanayii A.Ş. (TEI) ile BOTAŞ arasında gerçekleşen protokol imza töreninde Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Fatih Dönmez’in yanı sıra Savunma Sanayii Başkanı Prof. Dr. İsmail Demir, BOTAŞ Yönetim Kurulu Başkanı ve Genel Müdürü Burhan Özcan, TEI Yönetim Kurulu Başkanı Prof. Dr. Osman Saim Dinç ve TEI Genel Müdürü Prof. Dr. Mahmut Akşit yer aldı.
