Özel uzay girişimi Interlune, Dünya'da son derece nadir bulunan helyum-3 gazını Ay yüzeyinden çıkarmayı hedefleyen yeni teknolojisini tanıttı. Şirket, bu gazın çıkarılmasına yönelik bir prototip geliştirdiğini duyururken, gazı ABD Enerji Bakanlığı (DOE) ve kuantum teknolojisi şirketi Maybell Quantum’a satmak üzere iki anlaşma da imzaladı. Interlune’un bu başarısı, Ay kaynaklarının ticarileştirilmesinde önemli bir dönüm noktası olarak değerlendiriliyor.
YÜZEY ALTI ZENGİNLİĞİ
Helyum-3, radyoaktif olmayan bir helyum izotopu olup Dünya’da yalnızca nükleer reaktörlerde çok küçük miktarlarda üretilebiliyor. Ancak Ay, milyarlarca yıl süren güneş rüzgarı etkisiyle bu gazı yüzey tozlarında biriktirmiş durumda. Çünkü Ay, Dünya’nın aksine kendini bu radyasyondan koruyacak manyetik alana sahip değil.
Interlune, Ay toprağında helyum-3 yoğunluğunun yüksek olduğu bölgeleri hedefleyerek geliştirdiği kazı ekipmanı ile üç metre derinliğe kadar regolit (Ay toprağı) çıkarabiliyor. Saatte 100 metrik tona kadar işlem kapasitesine sahip olan bu ekskavatör, Ay koşullarına uygun bir kimyasal işlem sayesinde helyum-3’ü diğer gazlardan ayırabiliyor.
SAHADA ÜRETİM PLANI
Vermeer firmasıyla işbirliği içinde geliştirilen ekipman hâlihazırda Dünya üzerinde Ay toprağını taklit eden simülasyonlarda test ediliyor. Interlune’un planına göre Ay yüzeyinden çıkarılan toprak Dünya’ya getirilmeyecek. Bunun yerine helyum-3, Ay’da çıkarılıp yoğunlaştırılacak ve sadece gaz halinde Dünya’ya taşınacak. Şirket, bu yöntemin Dünya’da özel reaktörler kurmaktan çok daha ekonomik olduğunu vurguluyor.
Maybell Quantum CEO’su, helyum-3’ün olağanüstü hafif ve değerli bir gaz olduğunu belirterek, geri taşınacak malzeme açısından en mantıklı çözümün bu olduğunu ifade etti. Helyum-3’ün Dünya’da üretiminin zorluğu ve maliyeti göz önüne alındığında, Ay’dan getirilmesi daha avantajlı görülüyor.
YENİ NESİL KULLANIMLAR
Helyum-3, radyoaktif atık üretmeyen nükleer füzyon reaktörlerinde yakıt olarak kullanılmak üzere araştırılıyor. Uzmanlar, bu yöntemin mevcut füzyon teknolojilerine göre daha güvenli ve sürdürülebilir olduğunu savunuyor. Öte yandan helyum-3, kuantum bilgisayarların çalışabilmesi için gereken ultra düşük sıcaklık ortamlarının sağlanmasında da kritik bir role sahip.
Maybell Quantum yetkilileri, helyum-3’ün kuantum bilgi işleminde temel bir dönüşüm yaratacağını belirtiyor. Önümüzdeki yıllarda dünya genelinde binlerce kuantum bilgisayarın kurulması bekleniyor ve bu sistemlerin soğutulması için helyum-3 tabanlı seyreltme soğutuculara ihtiyaç duyulacak.
ÜÇ AŞAMALI PROGRAM
Interlune, helyum-3 madenciliğini üç aşamada gerçekleştirmeyi planlıyor. 2025 sonlarında gerçekleştirilmesi planlanan ilk görev ‘Crescent Moon’, Ay’ın güney kutbuna hiperspektral kamera taşıyarak yüzey altı helyum-3 potansiyeli yüksek bölgeleri tespit etmeyi amaçlıyor.
İkinci görev olan ‘Prospect Moon’, Ay’a iniş aracı göndererek gaz yoğunluğu ve çıkarma yöntemlerinin uygulanabilirliğini yerinde ölçmeyi hedefliyor. Son aşama olan ‘Harvest Moon’ ise 2029’a kadar tamamlanması planlanan tam ölçekli çıkarma sürecini kapsıyor. Bu görevle birlikte çıkarılan helyum-3’ün Dünya’ya taşınarak şirketin ticari sözleşmeleri yerine getirmesi öngörülüyor.
Interlune’un önünde hâlâ aşması gereken teknik engeller bulunmakla birlikte, projenin başarıya ulaşması halinde temiz enerji üretimi ve kuantum teknolojilerinde devrim yaratacak bir dönemin kapıları aralanabilir.
