HABER: ŞEREF KILIÇLI
E3 ülkeleri Almanya, İngiltere ve Fransa’nın, İran’la ticaret için kurdukları Ticareti Destekleme Enstrümanı’na (INSTEX); Belçika, Danimarka, Finlandiya, Hollanda, Norveç ile İsveç’in hissedar olarak katıldığı belirtildi. Almanya, İngiltere ve Fransa tarafından yapılan ortak açıklamada, INSTEX ile Avrupa şirketlerini İran ile ticarette ABD yaptırımlarından korumanın, İran ile nükleer anlaşmayı ve ticareti meşru çerçevede devam ettirmenin amaçlandığı vurgulandı. Ortak açıklamada, “Bu adım INSTEX’i daha da güçlendiriyor ve Avrupa ile İran arasında meşru ticareti kolaylaştırmak için Avrupa’nın çabalarını gösteriyor. Aynı zamanda, Kapsamlı Ortak Eylem Planı’na devam eden bağlılığımızın açık bir ifadesidir” değerlendirmesinde bulunuldu.
SWIFT’E ALTERNATİF
ABD Başkanı Donald Trump, 8 Mayıs 2018’de, Obama zamanında imzaladıkları nükleer anlaşmadan tek taraflı çekildik-lerini açıklamış, ardından İran’a karşı yaptırım paketlerini aşamalı olarak devreye almıştı. ABD’nin anlaşmadan çekilmesinin ardından Almanya, Fransa ve İngiltere petrolü de kapsayacak şekilde İran’la ticareti kolaylaştırmak ve Avrupalı şirketleri ABD’nin yaptırımlarından korumak için Ocak 2019’da INSTEX ödeme mekanizmasını kurduklarını açıklamıştı.
SWIFT’e alternatif olarak kurulan INSTEX sisteminde, ABD Doları kullanılmıyor. Mevcut aşamada gıda, ilaç ve tıbbi malzemelerin alışverişi için finansal işlemler yapılabiliyor. Ancak İran henüz buradan petrol satamıyor.
TÜRKİYE NE YAPACAK?
INSTEX’e, Avrupa ülkelerinin ilgisinin artmasının ardından Türkiye’nin uygulayacağı politika da merak konusu oldu. Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu, daha önce bu konuda yaptığı bir açıklamada, “İran’a yönelik yaptırımları doğru bulmadığımızı söyledik. İngiltere, Fransa, Almanya gibi ülkeler İran’la INSTEX gibi bir mekanizma kurdu. Biz de buna mı dahil olacağız, yoksa özel bir anlaşma mı oluşturacağız, göreceğiz. Biz İran’la asırlardır komşuyuz. Birçok konuda ticaretimizi devam ettiriyoruz” demişti.
