Çin’i sarsan koronavirüsünden sonra 54 ülkeli Afrika kıtası, gerçek potansiyeli ile ekonominin yeni rekabet sahnesi olmaya aday. Dünya ihracatındaki payı sadece yüzde 2.6 olan Afrika; gıda, tekstil, madenler ve hammaddeler dışında neredeyse tüm fasıllarda dış ticaret açığı veriyor. Kıtada makinadan motorlu taşıtlara, hububattan plastik, demir ve çeliğe, eczacılık ve sağlıktan kimyasal mamullere kadar neredeyse her alanda ürüne ihtiyaç var. Sanayi tesislerinin yetersiz ve üretimin pek çok alanda sınırlı olması, buna karşılık talebin artması ise ürünlerine yeni pazar arayan ülkelerin Afrika iştahını kabartıyor. İstanbul Ticaret Odası Müşaviri Tezer Palacıoğlu, gerçek potansiyeli ile tüm dünyanın yeni rekabet sahnesi olmaya aday Afrika’nın dış ticaretini inceledi. ‘Rekabet Sahnesi Afrika: Türkiye İçin Fırsatlar-Tehditler’ başlıklı çalışma ile Afrika’nın dış ticareti fasıllar ve ülkeler bazında değerlendirildi. Gümrük Tarife İstatistik Pozisyonları (GTİP) baz alınarak hazırlanan çalışmaya göre kıtayla ticaret yapmayı planlayanlar için fasıl fasıl Afrika fırsatları…
EN KIYMETLİ GELİRİ METALLER
Afrika için en ‘kıymetli’ gelir kaynağı, ‘kıymetli taş, metal, mücevher eşyası’. Bu ürünlerin 2018 itibariyle Afrika ülkelerinin cari dengesine katkısı net 47.5 milyar dolar. Güney Afrika Cumhuriyeti, platin (7.8 milyar dolar), altın (5.5 milyar dolar) ve pırlanta (2.1 milyar dolar) ile tam bir kıymetli taş ve metal zengini.
2018 yılında 123.5 ton ile Güney Afrika Cumhuriyeti ve 101.8 ton ile Gana, dünya altın üretim listesinde 8. ve 10. sırada. İhracatta da Gana 11., Güney Afrika Cumhuriyeti 12. sırada. Pırlanta üretiminde ise Afrika ülkelerinin ağırlığı çok belirgin. İlk 10 üretici içinde 7, ikinci 10 ülke içinde 6 Afrika ülkesi bulunuyor. Afrika’nın en çok fazla verdiği bir diğer ürün grubu da yaklaşık 20.1 milyar dolar ile 26 No’lu metal cevherleri fasılı.
Manganez: Demir çelik ve alüminyum alaşımları ile batarya üretiminde kullanı- lan manganez ihracatında da Afrika’nın payı yüzde 89.5. Güney Afrika Cumhuri- yeti, Gabon, Gana ve Fildişi Sahili, manganez ihracatında öne çıkan ülkeler.
Bakır: Dünyanın en büyük bakır üreticileri arasında 1.2 milyon ton ile Demokratik Kongo 4. sırada ve 870 bin ton ile Zambiya 7. sırada.
Nikel: Dünya ihracatının yüzde 14.2’si Afrika kaynaklı
Kobalt: İhracatındaki payı yüzde 99.1.
Alüminyum: Küresel ihracatın yüzde 54.9’u Afrika’dan yapılıyor.
Kalay: Küresel ihracatın yüzde 52.6’sı Afrika kaynaklı.
Krom: Dünya ihracatının yüzde 70’i Afrika’dan gerçekleştiriliyor.
Uranyum: Küresel ihracattaki payı yüzde 99.5. Namibya, Nijer, Madagaskar ve Güney Afrika Cumhuriyeti, başlıca ihracatçı ülkeler.
Titanyum: Dünya ihracatının yüzde 65’i Afrika’dan yapılıyor.
TEKSTİLDE TÜRKİYE’NİN PAYI ARTIYOR
Tekstil ve hazır giyim sektörünün durumu da Afrika’nın ekonomik yapısını ortaya koyan en net göstergelerden biri. Kuzey Afrika ülkeleri, ucuz hammadde ve işgücü yanında Akdeniz ülkelerine coğrafi yakınlığı nedeniyle oldukça avantajlı. Fas, dünyanın en büyük üreticilerinden İspanyol İnditeks için önemli bir üretim üssü. Kıtanın örülmemiş giyim eşyasında en büyük tedarikçisi Çin. Örme giyim eşyasında ağırlığını artıran Türkiye’nin, Mısır’daki payı Çin’den aldığı pazarla yüzde 30’a ulaştı. Türkiye Libya’da da payını yüzde 39’a çıkarmayı başardı.
GIDADA İŞLEMEYE İHTİYAÇ VAR
Afrika’nın ‘doğal hammaddeler’ dışında ekonomik faaliyetlerin hemen her alanında geri olduğunu en açık şekilde ortaya koyan sektör, tarım ve gıda maddeleri. Kıtada, meyve suyu gibi basit işlem gerektiren sanayi tesisleri dahi yetersiz.
Kaju: Fildişi Sahili ve Gana en büyük üreticiler. Dünya ihracat pazarının yüzde 83.9’unu Afrika karşılıyor. Kajunun en önemli alıcılarının dünyanın en önemli tedarikçileri arasında yer alan Vietnam ve Hindistan olması ise ilginç.
Kakao: Kakaonun yer aldığı 18 No’lu fasıl, Afrika’nın dünya ihracat pastasından yüzde 18.8 ile en yüksek payı aldığı ürün grubu olarak 8.5 milyar dolar fazla verilmesini sağlıyor. Bu fazlanın 4.5 milyar dolarlık bölümü Fildişi Sahili, 3.2 milyar dolarlık bölümü ise Gana ile iki ülkeye ait. Kakao ihracatında Türkiye de 142 milyon dolar ile 9. pazar konumunda.
Kahve, çay ve baharat: 9 No’lu fasıl, 3.1 milyar dolar fazla ile kıta ekonomi-sinde önemli bir yer tutuyor. Dünya çay ihracatında Çin’den sonra Kenya ikinci sırada. Kahve ihracatında ise yüzde 2.8 pay ile 10. sırada bulunan Etiyopya’nın kahvesinin yarıya yakını ABD, Almanya ve Suudi Arabistan’a satılıyor.
Yağlı tohumlar: Kıtanın önde gelen üreticileri Sudan ve Etiyopya için Türkiye önemli bir pazar. Sudan, Türkiye’ye 8. ihraç noktası olarak 36.3 milyon dolar, Etiyopya ise 5. ihraç noktası olarak 16.4 milyon dolar değerinde ürün sattı.
Hububat: Özellikle Kuzey Afrika’nın hububat ihtiyacı yüksek.
Et ürünleri: Kıtaya, tedarikçi olarak Brezilya hakim. Kanatlı ihracatında Türkiye’nin de aktif olduğu söylenebilir. Özellikle Libya’ya 81 milyon dolar ihracat ile Türkiye 2. sırada.
Şeker ve şeker mamulleri: Brezilya’nın ana ihracatçı olduğu kıtada, Türkiye de özellikle Nijerya pazarına yaklaşık 14 milyon dolarlık bir pay ile girme çabası içinde.
Makarna ve pastacılık: Türkiye bu alanda oldukça güçlü. Somali, Togo, Angola, Gana ve Libya’nın ithalatında ilk sıralarda.
MAKİNA İHRACATI NEREDEYSE YOK
Afrika, 8.2 milyar dolarlık dünya makina ihracatındaki payı ile neredeyse yok hükmünde. Bu nedenle 84 No’lu makinalar, mekanik cihazlar ve aletler faslı, Afrika için ilk sırada. Makina ihracatının yaklaşık yüzde 71’i, Güney Afrika tarafından gerçekleştiriliyor. Tunus ve Fas dışında kayda değer ihracatı bulunan bir Afrika ülkesinden bahsetmek mümkün değil. En çok ithal edilen makinalar ise otomatik bilgi işlem makinaları, dozer, greyder, skreyper, ekskavatör, küreyici ve yükleyici. Türkiye, kıtada 1.66 milyar dolarlık makina ihracatı ile 10. sırada.
MOBİL TELEFONA TALEP ÇOK
Afrika’nın 44 milyar dolar üzerinde ithalatla en fazla alım yaptığı bir diğer ürün grubu da elektrikli makina ve cihazlar, ses kaydetme-verme, TV görüntü-ses kaydetme-verme cihazlarından oluşan 85. fasıl. İthalatın yüzde 27’lik bölümü, nüfusla birlikte talebi artan mobil telefonlardan oluşuyor. Bu fasıl ihracatında Afrika’nın payı 13.5 milyar dolar ile yüzde 0.5. En büyük potansiyel arz eden pazar ülkeler ise Güney Afrika, Mısır, Nijerya, Kenya, Angola, Etiyopya ve Gana.
İHRACAT
İTHALAT
