İstanbul Köşe Bucak’ın bu haftaki konuğu, şehrin tarihi su yapılarından Şerefiye Sarnıcı... Şehrin su ihtiyacını asırlar boyunca karşılayan sarnıçlarından olan yapı, beşinci yüzyıldan bu yana tüm ihtişamıyla ayakta duruyor.
HER SOKAĞI KİTAP GİBİ
Çemberlitaş Semti’nin Binbirdirek Mahallesi’nde, Pierre Loti Caddesi üzerinde bulunan Şerefiye Sarnıcı, 428 ve 443 tarihleri arasında Bizans İmparatoru II. Theodosius tarafından yaptırıldı. Sarnıcın yerini tarif eden bu cümle, İstanbul’un uzun ve renkli tarihine hızlı bir bakış niteliğinde.
Kısacık bir cümle içinde Konstantin’in kendi adına yaptırdığı Konstantin Forumu’nun ortasında, üzerinde imparatorun heykeliyle yükselen ve Osmanlı döneminde Çemberlitaş adını alan sütun, İstanbul’un en büyük sarnıçlarından Binbirdirek Sarnıcı ve İstanbul aşığı meşhur Fransız yazar Pierre Loti var.
THEODOSIUS SARNICI
İstanbul’un yüzyılları aşan güzellikleri, medeniyetleri birleştiren uzun tarihi nice hikâyelerle dolu. Bir adres tarifi, şehre hep meraklı ve dikkatli bir gözle bakmamız gerektiğini ve her sokağını bir kitap gibi okuyabileceğimizi bize hatırlatmıyor mu?
Şerefiye Sarnıcı, günümüzde yaygın olarak kullanılan bu adını Osmanlı döneminde alır. Sarnıcın asıl adı, onu yaptıran imparatordan gelir ve yapı uzun yıllar boyunca Theodosius Sarnıcı olarak anılır…
9 METRELİK 32 SÜTUN
Bugün, özellikle restorasyondan sonra sarnıca adımınızı attığınızda 1600 yıllık bir yapının içinde olduğunuza inanmanız çok güç.
Bu da bize, zamana ve onun yıkıcı etkilerine, İstanbul’un büyük depremlerine dayanan sarnıcın ne kadar özenli inşa edildiğini anlatıyor. 45x25 metre büyüklüğündeki sarnıcın 9 metre yüksekliğindeki 32 sütununun başlıkları akantüs yapraklarıyla süslü. Mimarinin teknik detayları kadar insanda yarattığı etki de inanılmaz. Kendinizi gizemli bir atmosferin içinde buluyor, masallardaki gibi bir yeraltı şehrinde gezindiğiniz hissine kapılıyorsunuz.
Önümüzdeki hafta bu köşede tekrar buluşuncaya dek iyi gezmeler, iyi seyirler!
ŞEFFAF GİRİŞ BİNASI
Baharda tamamlanan restorasyondan sonra Şerefiye Sarnıcı, haftanın her günü sabah 09.00’dan akşam 19.00’a kadar ziyarete açık. Sarnıcın kendisi kadar dış cephesine giydirilen çelik konstrüksiyon ve cam yüzey de ilgi çekici ve görülmeye değer. Bu şeffaf giriş binası, eski ile yeni mimarinin birleşimine yönelik çözüm ve tasarımlara iyi bir örnek sayılabilir.
THEODOSIUS ŞEHİR SURLARINI DA İNŞA ETTİRDİ
Sarnıcı yaptıran II. Theodosius, genç yaşta ölen İmparator Arkadios ile İmparatoriçe Eudokia’nın oğlu. 401 yılında dünyaya gelir. Babasının beklenmedik ölümü üzerine henüz 8 yaşında bir çocukken tahta çıkmak zorunda kalan Theodosius, şehrin imarına büyük önem verir.
II. Theodosius deyince akla bu sarnıçtan önce elbette onun adıyla yan yana hatırlanan şehir surları gelir. Şehri kendisinden önceki imparatorların belirlediği sınırların ötesinde genişleterek bugün hâlâ ayakta olan kara surlarını inşa ettiren II. Theodosius, güçlü bir savunma stratejisi kurar ve yaptığı imarlarla bunu destekler. İşte Hun saldırılarına karşı yaptırdığı surlar da onun yönetim anlayışını yansıtan icraatların başında gelir.
Sarnıçlar da bu açıdan bakıldığında büyük önem taşıyor. Aylar süren kuşatmalarda şehrin su ihtiyacının büyük bir bölümünü bu sarnıçlar karşılar.
İmparator Theodosius, babası Arkadios kadar genç olmasa da, yine genç sayılabilecek bir yaşta, geride 425 yılında kurdurduğu şehrin ilk yüksek okulu da dahil çok sayıda eser bırakarak 49’unda attan düşerek ölür.
