Hizmet ihracatındaki 10 sektörün 2028 yılı için belirlenen ihracat hedefi ise 200 milyar dolar. Mal ihracatındaki 375 milyar dolarlık hedefle birlikte 2028 yılında toplam ihracatın 575 milyar dolara ulaşması öngörülüyor. Böylece 2028 yılında toplam ihracatın yaklaşık yüzde 35’ini hizmet sektörü sağlamış olacak.
HABER: ŞEREF KILIÇLI
Türkiye, imalat sanayinin ve küresel değer zincirlerinin de önemli bir bileşeni olan hizmet sektöründe istikrarlı büyümesini sürdürüyor. Geçtiğimiz yıl, 7.8 trilyon dolara ulaşan küresel hizmet ihracatı pazarından 99.8 milyar dolar ile yüzde 1.3 pay aldı. Dünya genelinde hizmet ihracatı 2023’te yüzde 8 büyürken Türkiye’nin hizmet ihracatı ise küresel ortalamanın üstünde büyüyerek yüzde 12.3 arttı. Mal ihracatı ile birlikte toplam ihracat 355.8 milyar dolar seviyesine yükselirken, hizmet ihracatçıları toplam ihracatın yüzde 28’ini karşıladı. Dünyanın 18’inci büyük ekonomisi konumundaki Türkiye; mal ihracatında 30’uncu, hizmet ihracatında ise 23’üncü sırada bulunuyor. Hizmet İhracatçıları Birliği bünyesinde şu sektörler yer alıyor: Eğitim hizmetleri, eğlence ve kültür hizmetleri, liman işletmeciliği ve yer hizmetleri, müteahhitlik ve teknik müşavirlik hizmetleri, sağlık hizmetleri, turizm ve seyahat ile ilgili hizmetler, yazılım ve bilişim sektörü hizmetleri, yolcu taşımacılığı hizmetleri, yük taşımacılığı ve lojistik hizmetleri, diğer iş hizmetleri.
STRATEJİ BELİRLENDİ
Turizmden eğitime, sağlıktan lojistiğe 10 alt sektörü kapsayan ve cari açığın düşürülmesinde büyük katkı sağlayan hizmet ihracatında yakın ve orta vadedeki hedefler de belirlenmiş durumda. Hizmet İhracatçıları Birliği’nin (HİB) Sapanca’da düzenlediği Hizmet İhracatı Strateji Konferansı’nda sektörün 2024 hedefi, 120 milyar dolar olarak açıklandı. Mal ihracatındaki 267 milyar dolarlık hedefle birlikte 2024’te toplam 387 milyar dolarlık ihracat öngörülüyor. Kalkınma Planı doğrultusunda, hizmet ihracatındaki 10 sektörün 2028 yılı için belirlenen ihracat hedefi ise 200 milyar dolar seviyesinde. Mal ihracatındaki 375 milyar dolarlık hedefle birlikte 2028 yılında toplam 575 milyar dolarlık ihracat öngörülürken, bunun yaklaşık yüzde 35’ini hizmet sektörü sağlamış olacak.
TÜRKİYE DE YARIŞTA
Hizmet İhracatçıları Birliği’nin düzenlediği Hizmet İhracatı Strateji Konferansı’nın açılışında konuşan Ticaret Bakanı Prof. Dr. Ömer Bolat, “Hizmet ihracatı özellikle son yıllarda küresel anlamda hızlı bir büyüme kaydediyor ve ürettiği ekonomik değer bakımından ülke ekonomilerinde hayati bir yer tutuyor. Dünya ticaretindeki yeri gün geçtikçe artan hizmetler sektörü, bugün küresel hasılanın üçte ikisini ve istihdamın yüzde 50’sini oluşturuyor. Bizler de ülkemizi bu yarışta en ileriye taşımak için var gücümüzle çalışıyoruz. 2024 yılında da aynı başarıları devam ettirmek niyetindeyiz” dedi. Bolat, hizmet ihracatında belirlenen hedeflerin cari açığın kapatılmasına yine önemli bir katkı sağlayacağını söyledi.
İSTİHDAMA KATKISI
Hizmet İhracatçıları Birliği Yönetim Kurulu Başkanı Şekib Avdagiç de yaptığı konuşmada, HİB’in 6 yıl önce 644 üye ile kurulduğunu, bugün ise 5 bin üyeyi aştıklarını belirtti. Avdagiç, hizmet ihracatçılarının 18.2 milyon çalışan ile toplam istihdamın yüzde 57.7’sini, toplam gayri safi yurtiçi hasılanın (GSYİH) ise yüzde 56’sını tek başına karşıladığını vurguladı. Avdagiç, “Hizmet sektörü sadece toplam istihdama pozitif etki etmiyor. Aynı zamanda kadın istihdamı noktasında da pozitif ayrımcılık yapıyor. Son 10 yılda sektördeki kadın istihdamı yüzde 28.8’den yüzde 35.71’e yükseldi. Son 10 yılda ilave istihdam edilen çalışan sayısı ise 5 milyon oldu” dedi.
CARİ FAZLA VERİYOR
Sektörün sadece istihdama değil, cari açığa da pozitif katkı yaptığına dikkati çeken Avdagiç, “Neredeyse tüm ihracatçı sektörler cari açık verirken, hizmet ihracatında net cari fazla veriyoruz. 2023’te yapılan 99.8 milyar dolarlık ihracat karşılığında oluşturulan cari fazla 52 milyar dolar. Yani sektör yaptığı ithalatın iki katından fazla ihracat yapıyor. Hizmet ihracatçıları olarak bu yıl ihracat hedefimizi 120 milyar dolara çıkardığımızı duyurmak istiyorum. İnşallah bu yıl cari fazlamızı daha da artıracağız” açıklamasını yaptı. “Hizmet ihracatında dışa bağımlılığın görece az olması ve üretilen katma değerin yüksek olması cari fazla verilmesindeki en önemli unsurlar” diyen Avdagiç, sözlerini şöyle sürdürdü: “Dolayısıyla şu üç noktanın altını özellikle çizmek istiyorum: Birincisi, hizmet sektörleri kriz dönemlerinde daha az etkilendiğinden ekonomiyi dengeleyen önemli bir güç. İkincisi, küresel GSYİH’ye imalat sektörlerinin sunduğu katma değerin oldukça üzerinde bir katkı sağlıyor. Ayrıca hizmet sektörü, imalat sanayinin etkin ve verimli bir şekilde gerçekleşmesine destek olarak kaldıraç etkisi yapıyor.”
TURİZMDE 100 MİLYAR DOLAR HEDEFİ
Turizm ve seyahat ile ilgili hizmetler sektörü, 2023 yılında toplam 99.8 milyar dolarlık hizmet ihracatının yüzde 47.7’sini gerçekleştirdi. Bu yılki hedef, 60 milyon turist ve 60 milyar dolar turizm geliri. 2028 yılında, turist sayısında dünyada ilk 3 sırada yer alarak, 100 milyar dolar gelir öngörülüyor. Öte yandan Türkiye, sağlık turizminde dünyanın sayılı ülkeleri arasında yer alıyor. 2018 yılında 594 bin kişi sağlık turizmi için Türkiye’ye gelirken, 2023’te bu rakam 1 milyon 398 bin kişiye yükseldi. Toplam gelir ise 2 milyar 307 milyon dolar oldu. Dünya sağlık hizmetleri pazarı 90 milyar doların üzerinde. Hedef, gelen turist sayısını iki katına, geliri de 2028’de 6.5 milyar dolar seviyesine çıkarmak. Türkiye’yi sağlık turizminde dünyanın ilk 3 ülkesinden biri yapmak da hedefler arasında.
YURT DIŞI MÜTEAHHİTLİKTE DÜNYA İKİNCİSİ
Müteahhitlik ve teknik müşavirlik hizmetleri sektöründe de hizmet ihracatçıları büyük başarılara imza atarak küresel pazar payını önemli ölçüde artırıyor. Yurt dışı müteahhitlik sektörü, geçtiğimiz yılı 27.4 milyar dolar proje değeriyle kapatırken, 2023 yılı sonu itibarıyla 135 ülkede üstlenilen toplam proje sayısı 12 bin 71’e ulaştı. Türk müteahhitleri, ENR Dergisi’nin en büyük 250 müteahhitlik firması listesinde Çin’in ardından dünya ikincisi. Sektörün orta vadede ise yıllık 50 milyar dolarlık yeni proje üstlenme hedefi var.
Teknik müşavirlik sektöründe de Türk ihracatçıların proje değeri, 2023 yılında toplamda 137 ülkede 3.2 milyar dolar seviyesine yükseldi. Pazarlardaki gelişmelere bakıldığında, Suudi Arabistan’ın 2030 Vizyonu kapsamında 3 trilyon dolarlık yatırım ilan etmesi ve bunun 1.4 trilyon dolarının inşaat sektörünün olması önemli bir avantaj. Kalkınma Yolu Projesiyle birlikte Türkiye ile Irak arasında stratejik işbirliği döneminin başlaması, Basra Körfezi’ndeki Büyük Fav Limanı’nın 1200 kilometrelik demiryolu ve otoyol ile Türkiye’ye bağlanacak olması da yeni bir alan açtı.
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın 22 Nisan’daki Irak ziyaretinin ardından iki ülke arasında farklı alanlarda 24 işbirliği anlaşması imzalandı. Irak’ta imzalanan 4’lü mutabakat zaptı ile Kalkınma Yolu Projesi’ne Birleşik Arap Emirlikleri (BAE) ve Katar da katıldı.
LOJİSTİKTE HEDEF 28 MİLYAR DOLAR
Yük taşımacılığı ve lojistik hizmetleri sektörü, 2023’te 14.5 milyar dolar ihracat geliri elde etti. Sektörün hedefi, uluslararası yük taşımacılığı ve lojistik gelirlerini 2028 yılında 28 milyar dolara çıkarmak. Liman işletmeciliği ve yer hizmetlerindeki 2028 hedefi ise 6.25 milyar dolar. Yolcu taşımacılığı hizmetleri sektöründe, Avrupa’nın en yoğun havalimanı konumuna yükselen İstanbul Havalimanı’nın da etkisiyle büyük bir atılım yaşanıyor. Sektör geçen yıl 20.3 milyar dolar gelir elde etti. Sektörün 2028 yılı hedefi, 32 milyar dolar. Yazılım ve bilişim ihracatı, geçen yıl 3.4 milyar dolara yükseldi. Hedefi ise 2028 yılında 7 milyar dolarlık ihracat yapmak. Eğitim hizmetlerinde ise 1 milyar dolar civarında gelir elde ediliyor. Hedef, bu rakamı 1.5 milyar dolara çıkarmak ve orta vadede dünyada ilk 5 ülkeden biri olmak.
DÜNYANIN 3’ÜNCÜ BÜYÜK DİZİ İHRACATÇISI TÜRKİYE
Dizi ihracatının içinde olduğu eğlence ve kültür hizmetleri sektörünün sağladığı gelir, geçen yıl 340 milyon dolara çıktı. Türk dizileri, 160’tan fazla ülkede 800 milyondan fazla seyirciye ulaşıyor. Türkiye, ABD ve Birleşik Krallık’ın ardından dünyanın üçüncü büyük dizi ihracatçısı. Sektörün 2028 hedefi, 700 milyon dolar. Diğer iş hizmetleri sektörü, 2023 yılında 12.8 milyar dolar ihracat geliri elde etti. Mesleki hizmetler ve danışmanlık hizmetlerini kapsayan diğer iş hizmetleri kaleminde 4.7 milyar dolarlık ihracat hacmine ulaşıldı. Sigorta ve emeklilik hizmetleri 3.4 milyar dolar, bakım ve onarım hizmetleri alt sektöründe ise 2.5 milyar dolarlık ihracat gerçekleştirildi. Diğer iş hizmetleri sektörünün 2028 hedefi, 19 milyar dolar.
