OpenAI şirketinin, kullanıcıların yazılı tanımları doğrultusunda resim üretebilen Dall-e ve kullanıcılarla yazılı olarak iletişim kurarak istenen bilgi, yazı, rapor gibi belgeler ve sorun çözümleri, yazılımlar üretebilen ChatGPT sistemlerini ilk kullanıma sunmasının üzerinden iki yıl gibi kısa sayılabilecek bir süre geçti. Bu süre içinde gerek OpenAI, gerekse Meta, Microsoft, Google gibi bilinen ve onlar kadar bilinmeyen başka ABD şirketleri yanında bazı diğer ülke kuruluşları, giderek daha gelişkin hale gelen birçok yeni sistemi kullanıma sundu. Bu sistemler, yazı ve yazılım kodu yanında ses, resim, video anlıyor ve üretebiliyor, kullanıcının giderek daha büyük hacimlerde bilgi yüklemesine olanak sağlıyor, daha karmaşık problemler çözebiliyor. Daha önceki bir yazıda bunların bedavaya veya küçük bir ücret karşılığında çok okumuş bir üniversite mezunu elemanın hizmetlerini sağladığını söylemiştik; artık doktoralı eleman hizmeti sağlamaya doğru gidiyorlar. Bir sorun bunların ‘hayal görmeleri’, yani zaman zaman cevaplarında uydurmaya kaçmaları, bir diğer sorun bazı çok basit problemlerde hata yapmaları. Bu konularda da hızla gelişmeler var.
ÜRETİCİ ZEKA SİSTEMİ
Bu ‘üretici yapay zeka’ sistemleri, sadece söz, ses, görüntü dünyasında faaliyet göstermiyor; teknoloji dijital hale getirilen her türlü bilgiyi ‘anlama’ ve belli bir amaca yönelik olarak üretme imkanı sağlıyor. Geçtiğimiz günlerde teknoloji şirketi Google’ın bir iştirakinin iki yöneticisi, kabaca proteinlerin formüllerinden 3 boyutlu şekillerini ortaya koyduğunu söyleyebileceğimiz AlphaFold üretici zeka sistemi için Nobel kimya ödülünü aldı. Eskiden aylarca çalışma ile bir proteinin yapısı belirlenebilirken sistem bunu neredeyse anında yapabiliyor. Proteinlerin şekli de kimyasal etkileşimleri, yani ne işe yaradıklarını belirlediğinden bu ilaç geliştirme gibi faaliyetlerde muazzam bir verimlilik getiriyor.
Dijitalleştirilmiş verileri ‘anlayıp’ buna göre belli bir amaca yönelik başka veriler üretebilmenin sonsuz kullanım alanı var. Bir aracın kamera ve diğer algılayıcılarından gelen bilgileri yorumlayıp direksiyon, gaz, fren sistemlerine gerekli bilgileri göndererek sürücüsüz hareket sağlayan sistemler günlük yaşamımıza girmek üzere. Aynı mantıkla insanların yaptığı fiziksel işleri üstlenebilecek insansı robotlar da hızla gelişiyor. İnsanın bir yandan zihinsel, bir yandan fiziksel işlevlerini üstlenebilen sistemlerin ortaya çıkmasının ekonomi alanında muazzam sonuçları var.
ÇİP SAVAŞININ AMACI
Aynı şekilde savaş uçaklarının bir pilotun yapabileceğinden daha etkili bir şekilde yapay zeka sistemlerince yönlendirilmesi, savaş alanlarından gelen büyük hacimlerdeki elektronik bilginin hızlı ve etkili bir şekilde değerlendirilip, insanlara gerekli uyarı ve önerilerin yapılması, hatta otomatik olarak gerekli aksiyonların alınması, savaş alanında insanın yerini alan robotlar, askerlik alanında muazzam değişikliklere yol açacak kaçınılmaz gelişmeler.
Bu alanda varlık göstermenin iki temel şartı var. Yetişmiş insan gücü ve çok hızlı veri işleme kapasitesine sahip grafik işlemci üniteleri. Çin birincisine sahip, ikincisinde ise sıkıntılı durumda bulunuyor. ABD’nin Çin’e açtığı çip savaşının ana amacı, bu grafik işlemci ünitesi çiplerine ulaşmasını önlemek; bunların Çin’e satılmasını da Çin’in kendi çiplerini üretmesi için gereksinim duyduğu malzeme ve araçları başka ülkelerden almasını da engelliyor.
Çin ne yapıyor, daha sonraki bir yazıda ele alacağız.
