Gazze ateşkes anlaşması maddeleri ve şartları son dakika haberi ile gündeme geldi. ABD'nin seçilmiş başkanı Donald Trump, İsrail ile Hamas arasında Gazze'de ateşkes konusunda anlaşmanın sağlandığını açıkladı. İsrail ordu radyosunun haberine göre, İsrail daraltılmış güvenlik kabinesinin sabah yerel saatle 11'de ateşkes ve esir takası anlaşmasını oylamak üzere toplanacağı bildirildi. AA'nın haberine göre Hamas ile İsrail arasında gelecek saatlerde duyurulması beklenen ateşkes ve esir takası anlaşmasının, her biri 42 gün sürecek 3 aşamadan oluşacağı öngörülüyor. Peki, Gazze ateşkes anlaşması imzalandı mı, maddeleri ve şartları neler?
BİDEN: GAZZE ANLAŞMASI 3 AŞAMADAN OLUŞUYOR
ABD Başkanı Biden, Beyaz Saray'da yaptığı açıklamada, İsrail ile Hamas arasında varılan ateşkes anlaşmasını değerlendirdi.
İsrail-Hamas ateşkesinin gördüğü en zor anlaşmalardan biri olduğunu vurgulayan Biden, "Ateşkesin sağlandığını ilan edebilirim. İsrail ile Hamas arasında esir anlaşmasına varıldı. Gazze'deki çatışmalar duracak ve esirler evlerine dönebilecek." diye konuştu.
İsraillilerin 7 Ekim'de büyük bir şok yaşadıklarını söyleyen ve buna mukabil Gazze halkının da büyük acılar yaşadığına dikkati çeken Biden, şöyle dedi:
"Bu savaşın bir esir anlaşmasıyla sona ermesinden başka bir yol yoktu. Acı içinde bekleyen İsrail halkı ve aileler adına da, savaş nedeniyle tarifsiz bir yıkım yaşayan Gazze'deki masum insanlar adına da bugünün gelmiş olmasından dolayı mutluyum. Filistin halkı adeta cehennemi yaşadı. Çok fazla masum insan hayatını kaybetti, çok fazla topluluk bu süreçte yok oldu. Bu anlaşmayla nihayet Gazze halkı toparlanıp (kenti) yeniden inşa etmeye başlayabilir."
Söz konusu anlaşmanın, kendisinin mayısta taslağını sunduğu öneriyle neredeyse aynı olduğunu dile getiren Biden, aylarca Katar ve Mısır ile birlikte ateşkes için çalıştıklarını söyledi.
ANLAŞMA ÜÇ AŞAMADAN OLUŞUYOR
Ateşkes anlaşmasının üç aşamalı olacağını belirten Biden, birinci aşamanın 6 haftalık olduğunu kaydederek, "Bu aşama, tam ve kapsamlı bir ateşkesi, İsrail güçlerinin Gazze’nin yoğun nüfuslu bölgelerinden çekilmesini ve Hamas tarafından tutulan özellikle bazı yaşlı, kadın ve yaralıların serbest bırakılmasını içeriyor." dedi.
Biden, ilk aşamada serbest bırakılacak esirler arasında ABD vatandaşlarının da bulunduğunu ifade etti.
Birinci aşamada, buna mukabil, İsrail'in yüzlerce Filistinliyi serbest bırakacağını, Gazze'ye ciddi miktarda insani yardım girişinin sağlanacağını ve Gazzelilerin evlerine dönebileceğini belirtti.
Altı haftalık ilk aşamada İsrail ile Hamas'ın Gazze'de kalıcı ateşkesi sağlayacak ikinci aşamaya geçişle ilgili müzakereler yapacağını ve kalan sağ esirleri takas edeceklerini hatırlatan Biden, müzakerelerin altı haftadan uzun sürmesi durumunda ateşkesin de o müddette uzatılacağını kaydetti.
Üçüncü aşamaya geçilmesi durumunda ise tarafların ellerinde kalan ve hayatta olmayan esirlerin cenazelerini teslim edeceğini ve Gazze'nin yeniden inşası sürecine ilişkin adımların atılacağını söyledi.
GAZZE ANLAŞMASI İÇERİĞİ NELER?
Katar Başbakanı ve Dışişleri Bakanı Muhammed bin Abdurrahman Al Sani, başkent Doha'da yaptığı basın toplantısında Hamas ile İsrail arasındaki ateşkes ve esir takası anlaşması müzakerelerine ilişkin bilgi verdi.
Al Sani, esir takası, sürdürülebilir bir sükunetin yeniden sağlanması ve Gazze'de kalıcı ateşkes sağlanması konusunda anlaşmaya varıldığını; Gazze'de ateşkes anlaşmasının uygulanmasının önümüzdeki pazar günü başlayacağını ifade etti.
Anlaşmanın ilk aşamasının 42 gün süreceğini kaydeden Al Sani, Hamas'ın, ilk aşamada 33 İsrailli esiri serbest bırakacağını karşılığında bazı Filistinli esirlerin serbest bırakılacağını aktardı.
HAMAS İSRAİL ARASINDA BEKLENEN ATEŞKES ANLAŞMASI MADDELERİ NELER?
İsrail ordusunun 466 günden beri Gazze Şeridi'nde sürdürdüğü saldırıların, Hamas ile Tel Aviv arasında duyurulması beklenen ateşkes ve esir takasıyla son bulması umut ediliyor.
Katar, Mısır ve ABD arabuluculuğunda Hamas ile İsrail arasında duyurulacak ateşkes anlaşmasının detayları da merakla bekleniyor.
ANLAŞMA YÜRÜRLÜĞE GİRMEDEN ÖNCE İSRAİL'İN ATACAĞI ADIMLAR
Gazze'de ateşkesin nihai taslağı, üzerinde mutabakat sağlandıktan sonra İsrail güvenlik kabinesinin onayına sunulacak.
Anlaşma taslağının İsrail güvenlik kabinesince onaylanması halinde İsrail Adalet Bakanlığı, itirazlara fırsat verilmesi için serbest bırakılacak Filistinli esirlerin isim listesini Yüksek Mahkemeye sunacak.
Filistinli esirlerin isimleri için çıkacak karardan sonra da İsrail Cumhurbaşkanı Isaac Herzog, müebbet hapis cezasına çarptırılmış Filistinli esirler için af çıkaracak.
Anlaşma birkaç aşamadan oluşacağı için açıklanacak ilk liste, anlaşma kapsamında serbest kalacak Filistinli tüm esirlerin isimlerini kapsamayacak.
ANLAŞMANIN AŞAMALARI
Hamas ile İsrail arasındaki muhtemel anlaşma her biri 42 gün olan 3 aşamadan oluşuyor, İsrail ise ikinci aşamanın müzakerelerinde anlaşmayı iki aşamaya indirmek istiyor.
"İnsani aşama" olarak da anılan 42 günlük birinci aşama, İsrailli 33 esirin canlı veya ölü olarak teslim edilmesini içeriyor. Bu aşamada İsrail ordusu, Gazze Şeridi'nde girdiği çoğu bölgeden çekilecek.
Taslağa göre, anlaşmanın yürürlüğe girmesinin 7. gününde İsrailli esirlerin ilk grubu salıverilecek. İsrailli her esir askere karşı 30'u müebbet hapis cezasına çarptırılmış olmak üzere 50 Filistinli esir serbest kalacak.
İsrailli her yaşlı kadın ve erkek vatandaşa karşı ise Filistinli 30 esir serbest kalacak. Filistinli esirler kadın, çocuk veya hastalardan seçilebilecek.
Anlaşmanın yürürlüğe girmesinin 16. gününde başlayacak ikinci aşamada da Gazze'de tutulan İsrailli tüm esirlerin salıverilmesine dair kapsamlı bir anlaşma görüşmelerine geçilecek.
İkinci aşamanın içerdiği anlaşmalar, birinci aşamanın 5. haftasından önce belirlenmiş olacak. Anlaşmanın üçüncü ve son aşaması ise Gazze Şeridi'nin yeniden imarını içerecek.
GAZZE ŞERİDİ'NDE ATEŞKES
Gazze Şeridi'nde ateşkes anlaşmasının yürürlüğe girmesinin ilk gününden itibaren İsrail ordusu, yerleşim bölgelerinin dışına çekilecek.
İsrail'in insansız hava araçlarının (İHA) uçuşları da günlük 10 saat duracak, esir takasının olduğu günlerde ise İHA'ların uçuşu 12 saat duracak.
İsrail ordusunun Gazze Şeridi'nden çekilmesi de Gazze'nin kuzeyi ile güneyi arasındaki Netzarim Koridoru ve Gazze-Mısır arasındaki Philadelphi Koridoru dahil olmak üzere aşamalı olarak gerçekleşecek.
Ateşkes anlaşmasının ikinci aşamasında İsrail ordusunun saldırılarının kalıcı olarak durdurulması ve Gazze'den tamamen çekilmesi ilan edilecek. Daha sonra Gazze Şeridi'ne açılan sınır kapıları yolcu ve ticari geçişlere açılacak.
ESİR TAKASININ KAPSADIĞI FİLİSTİNLİ ESİRLER
Anlaşmanın ilk aşamasında İsrailli her sivil esire karşı Filistinli 30 esir serbest bırakılacak.
Birinci aşamada salıverilecek her İsrailli asker esire karşı ise 30'u müebbet hapis cezasına çarptırılmış toplam 50 Filistinli serbest kalacak.
Tel Aviv yönetimi, müebbet hapis cezasına çarptırılan Filistinli esirlerin salıverildikten sonra işgal altındaki Batı Şeria'da kalmasına karşı çıkıyor. Zira, 2011 yılındaki esir takasında serbest kalan Filistinli bazı esirler Gazze Şeridi veya yurt dışına gönderilmişti.
Anlaşmanın birinci aşamasında serbest kalacak Filistinli esirler, 2011 yılındaki esir takası anlaşması gereği serbest kalan ve İsrail tarafından tekrar tutuklanan 47 kişiyi de kapsıyor.
Taslağa göre, serbest kalacak Filistinli esirler yeniden tutuklanmayacak.
Serbest bırakılacak İsrailli esirler
Esir takası anlaşma taslağına göre, Gazze Şeridi'nde tutulan 98 İsrailli esirin hepsi serbest kalacak.
Ancak anlaşmanın "insani durum" adıyla anılan birinci aşamasında yaşlı, kadın, çocuk ve sivil yaralılardan oluşan 33 esir serbest bırakılacak.
Anlaşmanın ikinci aşamasında İsrailli askerler, üçüncü aşamada da ölmüş esirlerin cesetleri teslim edilecek.
GAZZE ŞERİDİ'NE İNSANİ YARDIMLARIN GİRMESİ
Beklenen anlaşmanın yürürlüğe gireceği ilk günden itibaren Gazze Şeridi'ne günlük insani yardım yüklü 600 tırın girişine izin verilecek, 50'si yakıt yüklü olacak.
Anlaşmaya göre, günlük insani yardım yüklü 300 tır Gazze Şeridi'nin kuzeyine girecek. İnsani yardımların Gazze Şeridi'ne girişi ateşkes ve esir takası anlaşmasının 3 aşaması boyunca devam edecek.
Bu sürede Birleşmiş Milletler ve uluslararası örgütler, Gazze Şeridi'nde faaliyetlerini sürdürecekler.
YERİNDEN EDİLENLERİ GERİ DÖNÜŞÜ VE YENİDEN İMAR
Muhtemel anlaşmanın yürürlüğe gireceği ilk günden itibaren Filistinlilerin güneyden kuzeydeki evlerine dönmelerine izin verilecek. Ayrıca Gazze Şeridi'nin tüm bölgelerinde hareket özgürlüğü olacak.
Ateşkes anlaşmasının yürürlüğe girmesinin ardından Gazze'de altyapının yeniden imarı, elektrik ve su şebekelerinin inşası için çalışmalar başlayacak..
Ayrıca İsrail bombardımanı sonucu yıkılan kentlerdeki enkazın kaldırılması için gerekli ekipmanların girişine izin verilecek..
Evlerini kaybeden vatandaşların konaklaması için Gazze Şeridi'ne en az 60 bin geçici karavanın girişine izin verilecek..
Hamas ile İsrail arasında Gazze Şeridi'nde sağlanacak ateşkes ve esir takası anlaşmasının garantör ülkeleri ise Katar, Mısır ve ABD olacak.
