Akıllı dedektör hatasız molekül analizi yapıyor

Teknopark İstanbul’da faaliyet gösteren Foxlab, kimyasal analizlerde kullanılan akıllı elektron yakalama dedektörü geliştirdi. Moleküller hakkında kesin bir bilgiler veren dedektör, kimyasal analizlere önemli yetenekler kazandırıyor.

Foxlab kurucularından Bora Kökova, geliştirdikleri ‘yetenekli’ elektron yakalama dedektörünü ve gelecek projelerini İstanbul Ticaret’e anlattı.

GÜÇLÜ BİR PATENT

Şirketiniz hakkında kısaca bilgi verebilir misiniz? Bu işe girmeye nasıl karar verdiniz, bu fikir nasıl doğdu?

2021 yılında Teknopark İstanbul yerleşkesinde Türkiye’de ilk kez bir gaz kromatografisi geliştirmek ve pazar ihtiyaçlarını karşılamak üzere ortağım Ahmet Emre Özkars ile Foxlab’ı kurduk. Ayrıca kimyasal analizlerde kullanılmak üzere yeni bir dedektör ve yöntem geliştirdik. Tabii patente konu oldu, güçlü bir patent olduğunu düşünüyoruz. Türkiye’de yayımladık. Yıl içerisinde ise ABD başvurusunda bulunduk.

BİSİKLETTİ, MOTOSİKLET OLDU

Ürün hakkında bilgi verebilir misiniz? 

Bu bir elektron yakalama dedektörü. Geleneksel elektron yakalama dedektörlerinden farkı ise spektrum alabiliyor olması. Bu da kimyasal analizlerde çok büyük bir yetenek kazandırıyor. Ben dedektöre yaptığımız inovasyonu şöyle metaforlaştırıyorum: Geleneksel elektron yakalama dedektörlerini bir bisiklete benzetebiliriz. Bir ulaşım aracıdır. İnsan gücü gerektirir ve yavaştır. Kısa mesafelerde kullanılır. Geliştirdiğimiz hali ise bir motosiklet gibidir. Artık motorlu taşıtlar statüsünde ve çok daha üstün bir halde. Bunun gibi bir statü atladı. Spektroskopi alanında bir dedektör haline geldi ve şimdilerde eş buluşçu Tevfik Kaplanoğlu ile birlikte denemelerini yapıyoruz.

FARK YARATACAK BULUŞ

Dedektöre bu yeteneği kazandıran nedir?

Birçok kişi, ‘Spektrum alabilen bir elektron yakalama dedektörü geliştirdik’ dediğimiz zaman, haklı olarak anlam veremiyor. Çünkü geleneksel bir elektron yakalama dedektörü elektriksel sinyalleri toplar ve işler. Oysa biz kimyasal bileşiğin atomlar arası bağlarının koparılıp belirli enerji değerlerinde ışınlar yayabileceği düşüncesiyle moleküller hakkında kesin bir bilgi elde ediyoruz. Bu bilgiyi de sintilasyon kristali denilen bir materyal ile yakalıyoruz. Sintilasyon kristali, genellikle nükleer tıpta kullanılan ve enerji ile uyarıldığında ışık yayan bir yapay kristaldir. Sektörde fark yaratacak bir buluş olduğunu düşünüyorum.

DERNEK ÇATISI ALTINDA ÇALIŞMA

Üzerinde çalıştığınız farklı ürünleriniz var mı? Evet, iki farklı projemiz var. İlki, Türkiye’de ticari bir ürün olarak kütle spektrometresi geliştirmek. Bunun için birtakım çalışmalar yapıyoruz ve bu yeteneği ülkeye kazandırmak için çok çalışıyoruz. Bu çalışmalarımızdan biri de bir dernek çatısı altında kütle spektrometresleri ve kütle spektrometresi mühendislerini toplamaktı. Bunları bir platformda buluşturmak ve tecrübelerinden yararlanmak adına ‘Kütle Spektrometresi Derneği’ni kurduk. Çok güzel karşılıklar alıyoruz. Türkiye’deki kütle spektrometresi laboratuvarlarını gezip video çekimi yapıyoruz. Derneğin Youtube kanalından yayımladı-

ğımız bu videolar, hem bir ders niteliğinde hem de bir arşiv çalışması gibi oluyor.

AKILLI LABORATUVAR PROJESİ

Gelecekte farklı alanlarınız olacak mı, hedefleriniz neler?

Akıllı laboratuvar sistemleri üzerine çalışmak istiyoruz. Gelecekte laboratuvarlar bu alana kayacak, özellikle analiz sonuçlarını etkileyen faktörler var. Bunların başında insan faktörü geliyor, bu da analizin belirsizliğini etkiliyor. Bu sorunu çözecek laboratuvar teknolojileri geliştirmek istiyoruz. Analist analizi yönetsin, yorumlasın, diğer kısımları otomasyon gerçekleştirsin.

GC-MS nedir?

Gaz kromatografisi/kütle spektroskopisi, iki güçlü analitik tekniğin kombinasyonudur. Gaz kromatografisi, karışımdaki bileşenleri ayırır. Kütle spektroskopisi, her bir bileşenin yapısal olarak tanımlanmasında yardımcı olur. Çok düşük miktarlardaki örneklerin tanımlanması, güçlü yapısal analiz, hızlı analiz süresi gibi önemli avantajları bulunuyor.

GİRİŞİMCİLER ARASINDA GÜÇLÜ BİR ETKİLEŞİM VAR

Teknopark İstanbul’da yer almak hangi faydaları sağlıyor?

Ben buradaki ekosistemden çok memnunum. Özellikle Biyocube’de girişimciler arasında çok iyi bir etkileşim var. Enstrümantal analiz ihtiyaçlarını karşıladığımız firmalar var. Bu tür ticari ortaklıklarımız da oluyor.

06 Kasım 2024 Çarşamba