Zor dönemlerde Ramazan etkinlikleri

HABER: SÜMEYRA YARIŞ TOPAL

Her yıl önce coşkusu, sonra kendisi gelen 11 ayın sultanı Ramazan, bu yıl farklı bir karşılama ile evlere konuk oldu. Geçtiğimiz yıllarda fuarlar, seminerler, söyleşiler, konserlerle karşılanan Ramazan için bu yıl bazı kurum ve kuruluşlar tarafından çevrimiçi etkinlikler düzenlenecek. Bu sayede sokaklarda hissedilecek coşku evlere taşınacak. Evde kalma günlerine renk katacak olan Ramazan, geçmişte savaşlar ve salgın hastalıklar döneminde de yaşanan sıkıntılara bir aylık mola verilmesini sağlamıştı.

SAVAŞ VE ETKİNLİK

Osmanlı kültüründe Ramazan’a çok özel anlamlar yükleniyordu. Ramazan’ın her gecesinde farklı etkinlikler yapılıyor, ihtiyaç sahipleri için büyük iftar sofraları kuruluyordu. Son dönemlerde savaş ve salgın hastalıklarla sık sık muhatap olan Osmanlı’da bu sıkıntılı zamanlarda dahi etkinlikler yapılmaya devam ediliyordu. Birinci Dünya Savaşı’nın başladığı 1914 de Osmanlı Devleti’nin yaşadığı sıkıntıların en zor olduğu yıllardan biriydi. Kapıda savaş beklerken bir aylığına misafirliğe gelen bu mübarek ay için Türk Ocağı etkinlik takvimi planlamıştı. 1914 yılında Türk Ocağı ‘Ramazan Esnasında Türk Ocağı’nın Muhasebe-i Tertibi’ isimli bir etkinlik planı yayınlamış ve bu zor zamanlarda her akşama birer seminer yerleştirmişti.

TÜRK GELENEKLERİ

Bu etkinlik takviminin ön sunumunda Ramazan’ın eski Türk geleneklerini tanımak için bir vesile olacağı ve bu sebeple çeşitli seminerler düzenleneceği duyuruluyordu. “Eski Türk kıyafetlerini, camilerini, çeşmelerini, hamamlarını, saraylarını, oyunlarını tanımak için yüzlerce ışıklı resim gösterileceği” anlatılıyordu. Bununla birlikte Mısır, Acemistan, Rum kültürleri ile de ilgili sunumların yapılacağı duyurulurken, takvim her güne bir etkinliğin yerleştirilmesi ile son buluyordu. Bu sunumların bir kısmının mebuslar, bir kısmının da yazar, şair, doktor ve edebiyatçılar tarafından yapılacağı duyuruluyordu.

ÇANAKKALE CEPHESİ

1915 yılının Ramazan’ı esnasında da Osmanlı Devleti kendini Birinci Dünya Savaşı’nın tam ortasında buldu. Savaş tüm hızıyla devam ederken Osmanlı Devleti temmuz ayının başında karşıladı Ramazan ayını. Savaşın en şiddetli çatışmalarının yaşandığı Çanakkale Cephesi’nde askerlerin oruç tutmaması için fetva verilmişse de bazı subayların oruç tuttuğu tarih kayıtlarında yer alıyor. Oruç tutmak isteyen askerler için cepheye zeytin ve hurma, ayrıca bolca reçel gönderilmişti. 1915 Ramazan’ı başlarken kılınan ilk teravih namazında camilerde, ordunun muzaffer olması için dualar edilmişti. Çanakkale Savaşı’na giden 24. Tümen, Ramazan Bayramı’nın birinci günü yola çıkmıştı. Cephede ise bayram namazı İngiliz top atışları altında kılınmıştı.

KOLERA GÜNLERİNDE ÖNLEMLER

Zor geçen Ramazanların bir diğer örneği de kolera günlerinde yaşanmıştı. Osmanlı Devleti’nin kapısını defalarca çalan kolera, 1893-95 yılları arasında da İstanbul’a uğramıştı. Ancak İstanbul’a uğramadan önce Rusya, İran, Fransa, Romanya, Bulgaristan gibi Osmanlı Devleti ile ticari ilişkisi olan pek çok devlete istenmeyen günler yaşatan kolera için önlemler alınmıştı. Koleranın İstanbul’a uğramaması için çeşitli çalışmalar yapılırken Ramazan da nisan ayında yaşanmaya başlamıştı. İstanbul halkı, 1892 yılında Ramazan’ı coşkuyla karşılamıştı. O yıllarda yayınlanan Maarif Dergisi’nde yer alan makalelere göre tiyatrolara giden halk, sağlık konusunda uyarılara maruz kalıyordu. Hastalıklara karşı duyarlı olunan bu dönemde, Osmanlı Dram Kumpanyası, Ramazan’da düzenlenen etkinlik için dar bulunur ve havasızlığın sıhhati tehlikeye sokacağı uyarısı yapılıyordu. Ramazan eğlencelerinin bir diğer adresi olan Kukla Tiyatrosu’nda rutubetin zarar verebileceği, teravihten sonra gidilen kahvehanelerde bardakların yeterince yıkanmadığı ve bu bardaklardan içilen kahvelerin de bulaşıcı hastalıklara davetiye çıkardığı uyarısında bulunuluyordu.

116 YILLIK RAMAZAN ETKİNLİK TAKVİMİNDE NELER VARDI?

Bugünlerdeolduğu gibi bir asır önce de Ramazan için etkinlik takvimi yayınlanıyordu. Bunun örneklerinden biri, 1912 yılında kurulan Türk Ocakları tarafından yayınlanan etkinlik takvimiydi. Osmanlı’nın en zor zamanlarının yaşandığı 1914 yılı Ramazan ayında her gün iftar sonrasına serpiştirilen etkinliklerden bazıları şunlardı:

* 11 Temmuz Cuma günü: Selim Sırrı Bey tarafından fenni terbiye-i bedeniye konferansı

* 21 Temmuz Pazartesi günü: Kütahya mebusu İbrahim Efendi tarafından halkı uyandırmak için camiler ve medreselerin görevi konferansı

* 22 Temmuz Salı günü: Celal Said Bey tarafından eski İstanbul konferansı

* 24 Temmuz Perşembe: Milli şairimiz Mehmet Emin Bey tarafından yeni şairler konferansı

* 2 Ağustos Cumartesi: Son Balkan muharebesi, bu muharebeye dair ışıklı resimlerle 75 levha gösterilecektir.

28 Nisan 2020 Salı

Etiketler : Gündem