Yüksek teknolojiyle kalkınma

Dünyanın en büyük ekonomileri, araştırma ve geliştirme (Ar-Ge) faaliyetlerine yaptıkları harcamalarla öne çıkıyor. ABD, Çin, Japonya ve Almanya gibi ülkelerin toplam milli gelirlerinde ciddi bir dilim oluşturan bu harcamalar, gelişmişlik ligindeki sıralamanın itici gücü oluyor.

Bu arada orta gelir seviyesinin üzerine çıkma ve G-20’deki pozisyonunu kuvvetlendirme hedefinde olan Türkiye’de de Ar-Ge harcamaları artıyor. 2014-2018 dönemini kapsayan 10. Kalkınma Planı’nda bu yönde ivme kazanıldı. Ar-Ge harcamalarının Gayri Safi Yurtiçi Hasıla (GSYH) içindeki payı 2013’te yüzde 0.82 iken 2017’de yüzde 0.96’ya yükseldi. TÜİK verilerine göre Ar-Ge çalışmaları için yapılan harcama 2018’de, bir önceki yıla göre yüzde 21.6 artarak 13.24 milyar liraya yükseldi. Faal Ar-Ge merkezi sayısı ise bin 178 oldu.

Geçen hafta yayımlanan 11. Kalkınma Planı’nda da gelişmiş milli ekonomi hedefi için yüksek teknolojili üretim ve Ar-Ge faaliyetlerinin artırılacağı vurgulanıyor. Buna göre 2023’te Ar-Ge harcamalarının milli gelire oranı yüzde 0.96’dan yüzde 1.8’e çıkarılacak. Bu harcamalar içinde özel sektör payı da yüzde 56.9’dan yüzde 67’ye yükseltilecek.

SEKTÖRLER BELİRLENDİ

Bu noktada, planda sıralanan öncelikli altı sektör de dikkat çekiyor. Tamamı orta yüksek ve yüksek teknoloji sektörleri arasında yer alan öncelikli sektörlerin geliştirilmesi Ar-Ge talebini de artıracak. Öncelikli sektörlere ilaveten tarım, turizm ve savunma sanayii de kalkınma planında önemli gelişme alanları olarak belirlendi.

SANAYİLEŞMEDE İVME

Planda, yerli üretimin artırılması ve sanayileşmenin hızlandırılması öngörülüyor. Bunun için kamuda ve özel sektörde Ar-Ge ve yeniliği esas alan bir yapının oluşturulması temel amaç olacak.

Bu amaç için şöyle hareket edilecek:

İmalat sanayisinin katma değerli üretim kapasitesi artırılacak.
Öncelikli sektör ve kritik teknoloji alanlarının kesiştiği ürünlere yoğunlaşılacak.
İç talebi karşılamakta yeterli olmayan ürünlerin üretimi artırılacak.
Üniversite-sanayi işbirliğine ağırlık verilecek
Sanayide öncelikli sektörlerin ihtiyacına yönelik lisansüstü programlar oluşturulacak.
Öncelikli sektörlerde ihtiyaç duyulan kritik bileşenlerin kamu kurumlarının eş finansmanıyla geliştirilmesi sağlanacak.

300 BİN KİŞİLİK AR-GE ORDUSU

Kalkınma Planı’nda verilen bilgiye göre ihracatın yüzde 56.2’sini ve Ar-Ge harcamalarının yüzde 19.6’sını KOBİ’ler gerçekleştiriyor.

Plana göre, öncelikli sektörlerde start-up, yenilikçi KOBİ ve büyük firmaların işbirliği kapasitesini geliştirmeye yönelik platformlar kurulacak. Ayrıca eşleştirme ve ortak proje geliştirme desteği verilecek. Plan dahilinde tam zamanlı Ar-Ge personeli sayısının 153 binden 300 bine yükseltilmesi hedefleniyor.

KAMU ORTAK ALIM YAPACAK

Yerli üretimin ve teknolojik kabiliyetlerin geliştirilmesinde üst düzey karar almak üzere Cumhurbaşkanı başkanlığında ‘Sanayileşme İcra Kurulu’ kurulacak. Bu kurul, öncelikli sektörlere ilişkin hedeflere ulaşmak için şu alanlarda yetkili olacak:

Sanayileşme politikalarına ilişkin ortak stratejilerin geliştirilmesi
Sanayi stratejilerine ilişkin uygulamaların izlenmesi
Kamu alımlarına ilişkin özel modeller geliştirmek dâhil yerli üretimin artırılması amacıyla esas ve usullerin belirlenmesi
Kamu idarelerinin belirlenen modellere uygun olarak ortak alım yapmak dâhil farklı yöntemleri uygulamalarının sağlanması.

İMALAT SANAYİSİNDE DEĞİŞİM

Orta-yüksek teknolojili sanayilerin imalat sanayi ihracatındaki payı 36.4’ten 44.2’ye, yüksek teknolojili sanayilerin imalat sanayi ihracatındaki payı yüzde 3.2’den yüzde 5.8’e çıkarılarak, kaynakların verimli kullanımı ve ihracat gelirleri artırılacak.

YAN SANAYİ İLE BÜYÜKLER EL ELE

Kalkınma Planı’na göre yenilikçi girişimcilik desteklenecek ve büyük işletmeler ile girişimciler arasındaki Ar-Ge işbirlikleri geliştirilecek. Bu çerçevede, büyük firmaların, sektörlerindeki yeni girişimlerin kurulma ve büyüme aşamalarına destek olması sağlanacak.

MAKRO EKONOMİDE 2023 HEDEFLERİ

Milli gelir geçen yıl 784 milyar dolar oldu. 11. Kalkınma Planı’na göre 2023 yılında GSYH’nın 1.080 milyar dolara, kişi başına gelirin 12 bin 484 dolara yükseltilmesi hedefleniyor. Buna bağlı olarak, işsizlik oranının yüzde 9.9’a düşürülmesi, enflasyonun da kalıcı biçimde tek haneli rakamlara indirilmesi hedefleniyor. Plana göre 2023 yılında ihracat 226.6 milyar dolar, ithalat 293.5 milyar dolara olacak. Turizmde hedeflenen gelir artışıyla cari işlemler açığının milli gelire oranının dönem sonunda yüzde 0.9 olması öngörülüyor. 2018’de yüzde 75.3 olan ihracatın ithalatı karşılama oranı da 2023’te yüzde 77.2 olacak.

İLK KALKINMA PLANINDA TEMEL AMAÇ İTHAL İKAMESİYDİ

Türkiye’nin 1. Kalkınma Planı, 1963-1967 yıllarını kapsıyordu. İlk yerli otomobil ‘Devrim’ çalışmasından hemen sonra yayımlanan bu ilk plan yatırım planı niteliğindeydi. Planın temel amacı, tüketim malları üretiminde öngörülen artışı sağlamaktı. Planın temel özelliği ‘ithal ikamesi’ni amaçlamasıydı. Sonradan Türk sanayileşme politikasının bir geleneği haline gelen ‘ithal ikamesi’ devlet eliyle ve sistemli bir biçimde bu plan ile başlatılmıştı. Sonraki planların ana temaları da planlama, ithal ikamesi ve ihracat olmuştu.

DESTEKLENEN ÖZEL ALANLAR

Öncelikli sektörlerde ihtiyaç duyulan kritik bileşenlerin, cihazların ve malzemelerin ihtiyaç makamı kamu kurumlarının eş finansmanıyla geliştirilmesi sağlanacak. Bu hedef doğrultusunda şu adımlar da gerçekleştirilecek:

Havacılık, savunma ve otomotiv sanayii gibi sektörler için gerekli olan yüksek alaşımlı, katma değeri yüksek alüminyum ürünlerin üretilebilmesine yönelik Ar-Ge ve yatırım faaliyetleri özendirilecek.
Döküm, fırın ve reaktörler için kullanılan ithal ‘refrakter malzeme’ ve ileri seramik ürünlerine yönelik Ar-Ge, Ür-Ge ve yatırımlar desteklenecek.
Deniz Teknolojileri ve Sanayisi Teknik Komitesi kurulacak. Sektördeki firmalarda Ar-Ge ve yüksek katma değerli üretim desteklenecek.
Yakın mesafe yolcu ve araç taşımacılığında kullanılan gemilerin tam elektrikliye dönüştürülmesine yönelik program başlatılacak.
Temiz kömür teknolojilerine ilişkin Ar-Ge projeleri desteklenecek.
Linyit, jeotermal ve kaya gazı gibi yerli kaynaklara yönelik arama, üretim ve Ar-Ge faaliyetleri artırılacak.
Elektronik yayınlar da dâhil olmak üzere yayıncılık faaliyetlerinin geliştirilmesine yönelik Ar-Ge çalışmaları desteklenecek.
Kimya sektörünün Ar-Ge ve sürdürülebilirlik kabiliyetini artıracak uygulamalar hayata geçirilecek.
Yazılım alanındaki devlet teşvikleri Ar-Ge, Ür-Ge ve pazarlama süreçlerini bütüncül olarak kapsayacak şekilde yapılandırılacak.
Biyoteknolojik ilaçlar gibi yüksek teknoloji gerektiren alanlar başta olmak üzere Ar-Ge, üretim, nitelikli insan kaynağı ve mevzuat konularında gerekli ekosistem oluşturulacak.
Elektronik sektöründe Ar-Ge’ye dayalı rekabetçi üretim ve ihracatın artırılması temel amacıyla çalışılacak.
5G ve ötesi teknolojiler dâhil olmak üzere yerli elektronik haberleşme şebeke ve altyapı bileşenlerinin Ar-Ge ve üretim faaliyetleri teşvik edilecek.
Akümülatör ve pil üretimine yönelik imkanlar geliştirilecek. Bu teknolojilere ait alt bileşenlerin (yazılım, donanım, hammadde) çalışmaları desteklenecek.
Yerli marka otomobil projesine yönelik teşvik mekanizması geliştirilerek proje tamamlanacak.
Otomotiv meslek ve teknik liselerinde sektörün, karar alma organlarında yer alması sağlanacak.
Elektrikli otomotiv üretimine yönelik batarya yatırımı yapılacak.
Ar-Ge ve ticarileştirme desteklerinin fikri mülkiyet sistemiyle bağlantısı artırılacak.

29 Temmuz 2019 Pazartesi

Etiketler : Gündem