Yetenek açığını kapatan ayakta kalacak

Yetenekli insanları çekmek, hiç olmadığı kadar önemli hale geldi. Fakat global çapta her 5 işverenden 4’ü yetenekli işgücü bulmakta zorlanıyor. Birçok devlet, yeni göç politikalarıyla esneklik sağlarken, şirketler yan haklarla yetenekler için cazibesini artırmaya çalışıyor.

HABER: ADEM ORHUN

Ekonomiler gelişip, uluslararası rekabet arttıkça, insan kaynakları yönetimi ve çalışma hayatındaki anlayış da değişiyor. Ucuz işgücünün sınırlı maliyet avantajı veya bilgili çalışanın görevine hızlı uyum sağlaması, artık yeterli değil. İşletmeler, büyüme yarışında ve küresel ligde kendilerine adeta ‘zıplama’ gücü verecek yeteneklere ihtiyaç duyuyor. Ancak bu nitelikte çalışanı bulmak da elde tutmak da kolay değil. Çünkü her ülkede ve her sektörde yetenek açığı yaşanıyor. ManpowerGroup Yetenek Açığı Raporu’na göre yetenek açığı, dünya genelinde yüzde 77 seviyesine ulaştı. Global çapta her 5 işverenden 4’ü yetenekli insan bulmakta zorlandığını belirtiyor. Önümüzdeki yıllarda en çok bilgi teknolojileri, mühendislik, veri analizi ve iş zekası konusunda yetenek açığı olacak. 

İÇ VE DIŞ ANALİZ

Firmaların hayatta kalmak için ihtiyaç duyduğu en önemli kaynaklardan biri, yetenekli çalışanları işletmeye çekmek. Bunun için işletmenin önce kendi mikro ve makro çevresini analiz ederek neye ihtiyacı olduğunu anlaması gerekiyor. Firmalar beceri açığını belirlemek için yönetici görüşü ve değerlendirme merkezi uygulamalarına başvuruyor. Yetenek açığı tespit edilirse bu ihtiyacı karşılamak için insan kaynakları yönetimiyle çağa uygun adımlar atılıyor. Ayrıca içeride kritik becerilere sahip çalışanları elde tutmak ve çalışanlara yeni beceriler kazandırmak konusunda çalışmalar yapılıyor. 

TEMEL İHTİYAÇLAR

Uzmanlara göre yetenek açığını kapatmak ve becerileri geliştirmek için atılacak temel adımlar şunlar: 

* Doğru çalışanı belirlemek

* İş ortamının kalitesini yükseltmek

* Çalışanların donanımını artırmak

* Çalışanların işten doyumunu artırmak

NELER UYGULANIYOR?

Yüksek ve güncel ücret: Yeteneklileri çekmenin yollarından biri ücret. Özellikle teknoloji ve yazılımla ilgili alanlarda çalışanlar için bu öncelikli tercih. Türkiye’de bazı alanlarda ücret, Avrupa’daki şirketlerin seviyesine çıktı. Birçok işveren, bu seviyeyi korumak için yıl içinde üçüncü kez ücretleri iyileştirdi.  

Ortam ve örgüt iklimi: Yeteneklileri çekmenin temel şartlarından biri de değer görme ihtiyacının karşılanması. Konforlu bir ortamda ihtiyaç duyduğu teknolojik donanıma sahip olan çalışanın daha performanslı çalışması olağan. Ancak fiziki varlıkların yanı sıra esneklik, ulaşılabilirlik, inisiyatif, adalet, kariyer gelişiminin desteklenmesi gibi çalışan memnuniyetini artırıcı faktörler de yetenek açığı yaşayıp yaşamamada etkili oluyor. Yapılan araştırmalara göre çalışanların yüzde 56’sı, yan haklar sayesinde kendilerine değer verildiğini hissediyor. 

Ödüllendirme: Rekabet gücünü korumak isteyen firmalar, kritik becerilere sahip çalışanları ödüllendirme, elde tutma, beceri geliştirme (reskill), becerileri tazeleme (upskill) gibi beceri bazlı ödüllendirme politikalarını tercih ediyor. Mercer ‘2023 Türkiye C-Suite Stratejik İnsan Kaynakları Araştırması’nın sonuçlarına göre, beceri ölçümü yöntemlerinin yetersizliği ve beceri setlerinin adil politika oluşturacak kadar ayrıştırıcı olmaması, beceri bazlı ücret yönetimi uygulamasını zorlaştırıyor. 

Yan hakların avantajı: Personeli destekleyen yan haklar, yeteneklileri de cezbediyor. Özel sağlık sigortası, yemek kartı, ulaşım ödemesi, araç tahsisi ve alışveriş çekleri en çok bilinenler. Ancak bunların yanı sıra kişisel gelişim eğitimi, ücretli tatil, spor yardımı, doğum gününde izin, serbest zaman, hobi veya teknoloji paketi, bireysel emeklilik, yatırım fonu desteği de verilebiliyor. İşletmede, standart yan hakların yanı sıra ‘esnek yan haklar’ da verilebiliyor. Esnek yan haklar çalışanın yaşına, medeni durumuna, yeteneğine, ilgi alanına veya ihtiyacına göre o işletmede çalışmaya dair çekiciliği artırıyor. 

NİTELİKLİ ÇALIŞAN İÇİN ÖZEL YASA

Federal Almanya, Covid-19 pandemisinden sonra göç mevzuatını mesleki tecrübe ve yetenek odağıyla güncelledi. Yeni Nitelikli İş Gücü Göç Yasası’yla dışarıdan gelecekler için birçok engel kaldırıldı. Federal hükümet, 2020 yılında değişen mevzuatta 2023 yılında daha çağdaş düzenlemeler yaptı. Kasım 2023’ten itibaren geçerli olan değişikliklere göre AB dışından gelecek yüksek kalifiye kişiler için gerekli olan AB Mavi Kart’ın gelir sınırı 39 bin 683 Euro’ya indirildi. Ayrıca Almanya’da çalışacak yabancı akademisyenlerin ailelerine de ikamet imkanı sağlandı. Daha düşük gelir şartı uygulanacak ‘darboğaz’ meslekler şunlar: Veteriner, diş doktoru, eczacı, akademik hasta bakımı, ebeler, okul içi ve dışı eğitim ve öğretim uzmanları, bilgi ve iletişim teknolojileri yöneticileri, imalat-inşaat-lojistik yöneticileri, çocuk bakımında çalışacak yöneticiler. 

Japonya nitelikli insan kaynağını ve yetenekleri çekmek için bu yıl iki yeni politika uygulamaya başladı. 

Yeni Özel Yüksek Vasıflı Personel Sistemi (J-Skip) kapsamında mevcut Yüksek Vasıflı Personel Puan Sistemi’ne ek olarak, belirli bir düzeyde akademik veya mesleki geçmişe ve yıllık gelire sahip olanlara tercihli muamele hakkı sağlanacak. Ayrıca geleceğe yönelik insan kaynakları sistemi (J-Find) de yürürlüğe girdi. Buna göre seçkin denizaşırı üniversitelerden mezun olanlara, Japonya’da iş kurma ve istihdam faaliyetleri için ikamet statüsü veriliyor. 

42 OKULLARI YAZILIMCI FABRİKASI

Yazılım alanında yetenekli insanların sayısını artırma konusunda 42 Okulları, dikkatleri üzerine çekiyor. Burada yazılım öğrenen onlarca genç, yazılım firmalarında işe başladı. Dijitalleşme zorunluluğu sebebiyle makina sektörü de yazılımcılara ihtiyaç duyuyor. 42 Türkiye Ülke Müdürü Sertaç Yerlikaya, önceki ay MAKFED’in düzenlediği Makina Zirvesi’ndeki konuşmasında, “Makina sektörünün artık daha rekabetçi olabilmesi için yazılımcılara ihtiyacı var. Yazılımcıları da yeni modelle yetiştirmek gerekiyor. Burada bunu yapıyoruz. Makina sektöründeki firmalar öğrencilerimizi kapış kapış almaya başladı” dedi. 

HER MESLEKTE YETKİNLİK TANIMI DEĞİŞİYOR

ManpowerGroup Türkiye Genel Müdürü Feyza Narlı, işverenlerin doğru yeteneğe ulaşmada zorluk çekmesinin en büyük sebebinin dijitalleşmenin artması ve mesleklerin farklılaşması olduğunu söyledi. Narlı, “Mesleklerimiz yeni bir yapıya bürünecek. Yapay zeka daha fazla devreye girecek. Mesleklerde upskilling, reskilling dediğimiz mevcut yeteneklerimizi iyileştirme, geliştirme ve farklı alanlara taşıma ihtiyacı ortaya çıkacak. Türkiye’de taşımacılık, ulaştırma, otomotiv veya üretimdeki açığın ön planda olması, artık dijital kasların, dijital yetkinliklerin meslekten bağımsız olarak her alanda olması gerektiğini gösteriyor” dedi. 

ŞİRKETLER DAHA KREATİF OLMAYA BAŞLADI 

İnsan Kaynakları Direktörü ve Melon Kurucusu Sure Köse Ulutaş, ücretler ve yan haklar konusunda şunları söyledi: “Teknoloji sektöründe yazılımcının rolünü baz aldığımızda geçtiğimiz yılın sonundan bu aya kadar (bir yıl dolmadan) maaşlarda yüzde 90-100 oranında ilerleme gördük. Yıl sonu zam beklentilerinin medyanına baktığımızda beklentinin yüzde 40 gibi olduğunu görüyoruz.” Ulutaş, yan haklar konusunda ise şirketlerin daha kreatif olmaya başladığını belirtti. Ulutaş, “Pandeminin hayatımıza getirdiği uzaktan çalışma, esneklik gibi konular artık norm haline geldi. Birçok şirket çalışanlarını ofise biraz daha çağırmaya başlasa da özellikle teknoloji dünyasındaki yetenekler, uzaktan çalışmayı zorunluluk olarak görüyor” diye konuştu. 

ŞİRKETLERİN EN BÜYÜK ZORLUĞU 

Türkiye İnsan Yönetimi Derneği (PERYÖN) Yönetim Kurulu Başkanı Ebru Taşcı Firuzbay, “Üyelerimizle katkıda bulunduğumuz ‘Creating People Advantage 2023’ adlı global araştırmaya göre, şirketler tarafından en büyük zorluk, yüzde 72 ile yetenek açığı olarak görülüyor. Dolayısıyla PERYÖN’ün ‘Odağında İnsan Var’ sloganının da işaret ettiği gibi artık insanı odağa almak bir tercih değil, olmazsa olmaz” dedi. Yine PERYÖN’ün düzenlediği webinarda konuşmacılar, yeni yıl yaklaşırken, yetenekleri elde tutmanın giderek zorlaştığını kaydetti. İş dünyasında değişen çalışan beklentilerinin ve yan hak trendlerinin gündeme alınması gerektiği belirtildi. 

18 Aralık 2023 Pazartesi