Türkiye'nin cep telefonu ithalatı son yıllarda keskin bir şekilde düştü. 2018’de yaklaşık 9.8 milyon adet cep telefonu ithal edilirken, 2024’te bu rakam 5 milyon seviyesine kadar geriledi. Bu düşüşte, ülke içinde artan akıllı telefon üretimi ile ikinci el (yenilenmiş) telefon pazarının gelişmesi belirleyici oldu. Ayrıca yurt dışından getirilen telefonlara uygulanan IMEI kayıt harçlarına peş peşe yükseltilmesi de tüketicilerin davranışlarını değiştirdi.
BEŞ YILDA YÜZDE 50
Türkiye istatistik kurumu (TÜİK) verilerine göre cep telefonu ithalatı 2018’den 2024’e kadar yarı yarıya azaldı. 2018’de yaklaşık 9.82 milyon adet cep telefonu ithal edilmiş ve karşılığında 1.97 milyar dolar ödendi. 2021’e gelindiğinde ise ithalat adedi 4.3 milyona kadar geriledi. 2022 ve 2023’te ithalat adetleri yeniden 5 milyonun üzerine çıksa da önceki yılların çok altında kaldı. 2023’te ödenen tutar 2.37 milyar dolarla dolar bazında rekor kırdı. 2024 yılında ise ithalat adedi bir önceki yıla göre yüzde 1.2 düşüşle 5.06 milyon adet seviyesinde seyretti. Öte yandan değer bazında yüzde 10 artışla 2.62 milyar dolar çıkıtı. Pandeminin ardından telefonlardaki teknoloji gelişmesinden dolayı uluslararası fiyatlarda hem arttı hem de ürün çeşitliği artması ithalat rakamlarını artmasına etkili oldu.
YERLİ ÜRETİM ATAĞI
Cep telefonu ithalatındaki gerilemenin en önemli nedeni, Türkiye’de artan akıllı telefon üretimi olarak görülüyor. Özellikle 2021 yılında birçok uluslararası marka Türkiye’de montaj ve üretime başladı. Xiaomi ve OPPO, 2021’in ilk aylarında istanbul’da fabrikalarını faaliyete geçirerek Made in türkiye ibareli modeller satışa sundu. samsung ise yerli elektronik üreticisi Atmaca (Sunny) ile anlaşarak telefonlarını türkiye’de monte etmeye başladı. Bu cihazlar mağazalarda türkiye’de montajlandı etiketiyle satışa çıktı. Yine Çin merkezli tecno Mobile, tCl (Arçelik ortaklığıyla) ve ilerleyen dönemde Vivo gibi firmalar da türkiye’de üretim kararı aldı. Bu yatırımların sonucu olarak, 2021’de türkiye’de üretilen cep telefonu sayısı önceki yıla göre yedi kat artarak 796 binden 6.9 milyon adede ulaştı. Sektör yetkilileri, giriş ve orta segment modellerde uygulanan gözetim fiyatı kuralının yabancı markaları yerli üretime yönelttiğini belirtiyor. Gerçekten de ithal telefonların ucuz modellerine getirilen kısıtlama, pek çok üreticiyi türkiye’de fabrika kurmaya teşvik etti ve 2021 itibarıyla satılan telefonların yüzde 60’ının yerli üretim olduğu tahmin edildi. Artan yerli üretim, doğrudan ithalatın yerine geçerek dışarıdan getirilen telefon sayısını azalttı. Örneğin 2019’da 12 milyon seviyesinde olan ithal telefon adedi, 2021’de 4 milyon seviyesine çekilmişse, bu farkın büyük kısmı yerli üretimle dolduruldu. Vestel, General Mobile, Casper gibi yerli markaların yanı sıra yukarıda adı geçen yabancı markaların türkiye’de ürettiği cihazları iç piyasadaki arzı karşıladı. Bu gelişme, cep telefonu ithalat faturasının azalmasında en kritik etken oldu.
