Galway Üniversitesi öncülüğünde yürütülen uluslararası bir araştırma, Jüpiter’in birkaç katı büyüklüğünde yeni bir gaz devinin oluşum sürecine dair önemli bulgular ortaya koydu. Şili'deki Avrupa Güney Gözlemevi'ne (ESO) ait Çok Büyük Teleskop (VLT) kullanılarak gerçekleştirilen gözlemler sonucunda, genç bir yıldızın çevresinde yoğun biçimde yapılandırılmış bir gezegen oluşum diski tespit edildi.
Avrupa Güney Gözlemevi, bu çarpıcı görüntüyü 9 Haziran 2025’te "haftanın fotoğrafı" olarak paylaştı.
MUHTEŞEM DİSK YAPISI
Gözlemlenen disk, merkezi yıldızdan 130 astronomik birime kadar uzanıyor. Bu mesafe, Dünya ile Güneş arasındaki uzaklığın 130 katına denk geliyor. Diskin yapısı içerisinde 50 astronomik birimde belirgin bir boşluk ve bunun etrafında parlak bir halka dikkat çekiyor.
Diskin iç kesimleri, bir kasırganın dış spiral yapısını andıran sarmal kollarla şekillenmiş durumda. Bu bölgede oluşmakta olan gezegenin, diskin yapısını bozarak bu şekilleri oluşturduğu değerlendiriliyor.
YENİ BİR DEV Mİ?
Görüntülerde doğrudan gözlemlenemeyen bu yeni gezegen adayı, diskteki yapısal bozulmalara ve ışık sapmalarına dayanılarak öngörülüyor. Gözlem verileri, bu gezegenin Jüpiter'den birkaç kat daha büyük kütleye sahip olabileceğini işaret ediyor.
İç disk alanı ise yaklaşık 40 astronomik birimlik bir yarıçapa sahip; bu da Güneş Sistemi'ndeki tüm gezegenlerin yörüngelerini kapsayacak büyüklükte bir bölge anlamına geliyor.
ULUSLARARASI İŞ BİRLİĞİ
Araştırma, Galway Üniversitesi Doğa Bilimleri Fakültesi’nden Dr. Christian Ginski liderliğinde yürütüldü. Yayınlanan bilimsel makale, üniversiteden dört lisansüstü öğrencinin ortak yazarlığıyla tamamlandı. Geniş araştırma ekibinde ayrıca İngiltere, Almanya, Avustralya, ABD, Hollanda, İtalya, Şili, Fransa ve Japonya’dan bilim insanları yer aldı.
Dr. Ginski ve ekibi, bu yapının şimdiye kadar gözlemlenen en belirgin gezegen oluşturma disklerinden biri olduğunu ifade ediyor. Yapının hem halkalara hem de sarmal kollara sahip olması, teorik gezegen oluşum modellerine oldukça yakın bir konfigürasyon oluşturuyor.
GENÇ ARAŞTIRMACILARDAN DESTEK
Galway Üniversitesi’nden araştırmaya katılan genç bilim insanları, çalışmanın hem bilimsel hem de kişisel gelişimleri açısından büyük katkı sunduğunu vurguladı. Astrofizik alanında uzmanlaşan bu öğrenciler, veri analizi, yazım süreci ve iş birliği ortamında aktif rol alarak, bilimsel kariyerlerine erken aşamada önemli bir adım atmış oldu.
WEBB TELESKOBU SIRADA
Araştırma makalesi, diskteki yapısal özelliklerin ötesinde, potansiyel gezegenin geçici atmosferik emisyonlarına dair bazı zayıf sinyallere de dikkat çekiyor. Bu sinyallerin doğruluğunu test etmek üzere, araştırma ekibi James Webb Uzay Teleskobu'nda (JWST) gözlem süresi aldı.
JWST'nin benzersiz hassasiyeti sayesinde gezegenin doğrudan görüntülenmesi hedefleniyor. Eğer bu gerçekleşirse, disk-gezegen etkileşimi üzerine yapılan çalışmalar için önemli bir gözlemsel laboratuvar oluşturulacak.
GELECEKTEKİ SİSTEMLERİN ANAHTARI
Bu keşif, sadece yeni bir gezegenin doğumunu belgelemekle kalmıyor; aynı zamanda güneş sistemimizin milyarlarca yıl önce nasıl oluşmuş olabileceği hakkında da güçlü ipuçları sunuyor. Bilim insanları, bu tür keşiflerle evrenin kökenlerine dair daha kapsamlı bir anlayışa ulaşmayı hedefliyor.
