Uzay araştırmalarında çığır açabilecek bir gelişme, teleskop teknolojisinin sınırlarını yeniden tanımlıyor. NASA ve İsrail'deki Technion Teknoloji Enstitüsü’nün ortak projesi olan FLUTE (Akışkan Teleskop), uzayda sıvı kullanarak 50 metre genişliğinde ayna üretmeyi hedefliyor.
KATIDAN SIVIYA GEÇİŞ
James Webb gibi teleskoplar, büyük boyutları nedeniyle roketlere sığabilmeleri için karmaşık biçimde katlanmak zorunda. Ancak bu yaklaşım, gelecekteki dev teleskoplar için sürdürülebilir değil. FLUTE, mikro yerçekiminin etkisiyle sıvı yüzeylerin doğal olarak düzgün şekiller almasını avantaja çeviriyor. Bu yöntem, dev boyutlu teleskop aynalarının uzayda doğrudan şekillendirilmesini mümkün kılabilir.
DEFORMASYONUN SINIRLARI
Yeni çalışmada, 1 mm kalınlığındaki sıvı aynaların, yön değiştirme manevraları sırasında nasıl deforme olduğu analiz edildi. Geliştirilen matematiksel model, 50 metrelik bir aynada oluşan bozulmaların merkezden uzak bölgelerde mikrometre düzeyinde kaldığını ve yıllar içinde bile merkeze ulaşmadığını gösterdi. Bu, optik hassasiyetin korunması açısından oldukça umut verici.
UZUN ÖMÜRLÜ GÖZLEM
Analizler, 10 yıl boyunca düzenli kullanılan sıvı aynanın iç yüzde 80'lik kısmının gözlem için yeterli kalitede kaldığını ortaya koydu. Araştırma ayrıca, tek büyük manevra yerine çoklu küçük dönüşlerin simetrik ve daha az problemli deformasyonlara yol açtığını gösterdi.
SIFIRDAN YENİLENEBİLİR
Laboratuvar deneyleriyle desteklenen teorik model, sıvı aynaların gerektiğinde kendini “sıfırlayarak” yeniden şekil verebileceğini ortaya koyuyor. Bu özellik, optik sapmaları düzeltme, mikrometeorit hasarlarını onarma ve görevler arası yeniden yapılandırma gibi yenilikçi uygulamalara kapı açıyor.
SIVI DİNAMİĞİNİN ZAFERİ
Bu yeni nesil teleskoplar için hâlâ birçok mühendislik zorluğu bulunsa da, araştırmacılar temel fiziğin sağlam olduğunu belirtiyor. Uzay ajanslarının 2030 ve sonrasına yönelik planladığı yeni teleskop sistemleri arasında FLUTE gibi projelerin önemli yer tutması bekleniyor.
