Türk Havacılık ve Uzay Sanayii A.Ş. (TUSAŞ) tarafından geliştirilen platformlar, Türkiye’nin hem savunma gücüne hem de sanayi ekosistemine lig atlatıyor. 5. nesil savaş uçağını uçurarak ‘yapılamaz’ denileni başaran Türkiye, İspanya’ya HÜRJET, Endonezya’ya KAAN satış anlaşmalarına yenilerini ekleyecek. Bu siparişleri, tedarikçileriyle karşılayan TUSAŞ, ekosistemi büyüterek katma değerli ürün ihracatında KOBİ’leri ana oyuncu haline getiriyor.
TUSAŞ Yönetim Kurulu Başkanı Ömer Cihad Vardan, İstanbul Ticaret Odası’nda düzenlenen TUSAŞ-Sanayi Sektörü Buluşması’nda anlaşmaları, büyüme hedeflerini ve tedarikçilerle çalışma şartlarını anlattı.
BARIŞ İÇİN GÜÇLÜ OLMAK ŞART
TUSAŞ-Sanayi Sektörü Buluşması programının açılış konuşmasını, İTO Meclis Başkanı Dr. Erhan Erken yaptı. Dr. Erken, şair ve hekim Abdülhak Molla’nın, “Bu mesel ile bulur cümle düvel fevz-ü felâh; hazır ol cenge eğer ister isen sulh-ü salâh” sözünü hatırlatarak, “Bu ibretlik söz, ‘şayet barış istiyorsan savaşa hazır olmalısın’ demek. Bu noktada TUSAŞ sadece savaş makinası üretmiyor, barışın korunmasına da destek oluyor” diye konuştu.
Toplantıda İTO Başkan Yardımcısı Mehmet Develioğlu ise savunma sanayindeki çalışmaların, yüksek katma değerli üretim ve ihracat avantajına dikkat çekti. Develioğlu, “Savunma ve havacılık alanındaki çalışmalar sayesinde girişimcilerimiz ve sanayicilerimiz daha kıymetli işler alma imkanı buluyor. Düzenlediğimiz bu toplantı da potansiyel tedarikçilerimizin muhataplarıyla buluşması için fırsat olacak” dedi.
DAHA HIZLI BÜYÜYECEK
Sanayi sektörü buluşmasında TUSAŞ adına ilk konuşmayı Yönetim Kurulu Başkanı Ömer Cihad Vardan yaptı. Vardan, yaptığı sunumda, “2023 yılında 884 milyar dolar seviyesinde olan savunma ve havacılık sektörünün 2028 yılında 1.2 trilyon dolar büyüklüğe ulaşması bekleniyor” dedi. Türkiye’de ise sektörün ‘çok daha hızlı’ büyüyeceğini vurgulayan Vardan, “2023 yılını baz aldığımızda, 2028 yılında sektör gelirinin 1.73 kat artarak 26 milyar dolara ulaşmasını bekliyoruz. Türkiye, 2028 yılında bu sektörde dünyadaki 5. büyük ihracatçı olacak” diye konuştu.
BU SEVİYEDE 4 ÜLKE VAR
TUSAŞ’ın uçak ve İHA üretimi hakkında bazı bilgileri paylaşan Vardan, 5. nesil, çok rollü savaş uçağı KAAN’ın Türkiye’ye lig atlattığına dikkat çekti. Vardan, “ABD, Rusya, Çin ve Türkiye. Dünyada bu seviyede uçak yapabilen 4 ülkeden biriyiz. Biz KAAN’ı uçurduktan sonra dünyanın Türkiye’ye bakışı değişti. Yapabileceğimizi düşünmüyorlardı” dedi.
SİPARİŞLER ARTACAK
İTO Genel Sekreteri Prof. Dr. Nihat Alayoğlu ve Genel Sekreter Yardımcısı Özcan Tokel'in de takip ettiği programda TUSAŞ Başkanı Vardan, uluslararası anlaşmaların da birbiri ardına yeni sipariş kapılarını açtığını belirtti. “İspanya’ya 44 uçak (HÜRJET) için son anlaşmaları imzalıyoruz” diyen Vardan, şöyle devam etti: “NATO ve diğer ülkelere satış kapısını açan bir hamle. Daha önce biz bu ülkelerden uçak satın almaya çalışıyorduk. Şimdi biz tasarlıyoruz, biz üretiyoruz ve o ülkelere satmaya başladık.
Benzer şekilde Endonezya ile yapılan anlaşmaya göre 48 adet KAAN teslim edilecek. Bu adımlar yeni geliştirmelerin ve yeni siparişlerin yolunu açacak. Endonezya işi, 10 yıllık bir proje. Onun yanına başkaları da eklenecek.”
TUSAŞ’ın Türkiye havacılık yapısalları ihracatı içindeki payının yüzde 60 olduğunu söyleyen Vardan, yerli tedarikçilerle büyüme ve ihracat artışına yönelik strateji takip ettiklerini belirtti. Vardan, “Bundan sonra daha hızlı büyüyeceğiz. 2030 ciro hedefimiz bugünkünün iki katı. Bütün bu gelişmeleri bir şirketin tek başına yapması mümkün değil. Bunu hep birlikte yapmak durumundayız. Birlikte çalışıyoruz ve bütün ekosistem ciddi şekilde genişliyor” diye konuştu.
15 BASAMAK ATLAYACAK
Sektörün global çapta pandemi öncesi seviyeye ancak bu yıl ulaşabileceğini belirten Vardan, şöyle devam etti: “DefenseNews Top100 listesinde de 2030 yılına kadar 15 basamak atlayarak 35’inci sıraya yükselmeyi planlıyoruz. Dolayısıyla gerek savunma gerekse sivil alanda talep arttıkça biz de faaliyetlerimizi artırıp, yerli ekosistemi geliştiriyoruz. Amacımız, üretilecek parçaları yerli firmalara aktararak yetkin bir yardımcı sanayi ağı oluşturmak. 2030 yılına kadar yardımcı sanayiye aktarılan işçilik hacminde 2.5 kat büyüme öngörüyoruz. Bu süreçte bir şeyi vurgulamak istiyorum ki sebat etmek lazım, bu sektörde uzun çalışmalar gerekiyor, biraz daha fazla sabır gerekiyor.”
EYDEP SERTİFİKASI
TUSAŞ Sanayileşme Direktörü Fatih Uysal, iş hacminin büyük kısmının talaşlı imalat olduğunu açıkladı. Yılda 4 milyon adet parça üretildiğini belirten Uysal, “Talaşlı imalat, iş hacminin yüzde 67’sini oluşturuyor. Bin 200 tezgahlık iş hacmi oluştu” dedi. Uysal’ın paylaştığı bilgiye göre, iş hacminin yüzde 15’ini takım tasarım ve imalat, yüzde 4’ünü sac metal, yine yüzde 4’ünü kompozit, yüzde 3’ünü ise kabloj oluşturuyor.
Programda ‘yerlileştirme’ sunumu yapan TUSAŞ Alt Sistem Şefi Rıza Kıvanç ise tedarikçiler için belgelendirme şartlarına dikkat çekti. Kıvanç, “Bu alanda iş almak ve gelişmek isteyen firmaların EYDEP sertifikası almalarını tercih ediyoruz” diyerek, sektör girişimcilerinin izleyeceği rotaya işaret etti.
TUSAŞ'ın gelecek 10 yıldaki üretim planı
TUSAŞ Yönetim Kurulu Başkanı Ömer Cihad Vardan, 10 yılda yaklaşık 1500 platform teslimatı yapmayı planladıklarını açıkladı. Vardan, TUSAŞ’ın 10 yılda üreteceği bazı platformları şöyle sıraladı:
Sabit kanat: 500+ adet
Döner kanat: 350+ adet
İHA sistemleri: 600+ adet
Uydu sistemleri: 20+ adet
Ağır bombardıman uçağı
İsrail-İran savaşında ABD’nin B2 ağır bombardıman uçağı kullandığını hatırlatan Ömer Cihad Vardan, “Biz de ANKA3’ü yapıyoruz. Bu platform insansız hava araçlarının jet motorlu olanı. KAAN ve HÜRJET ile kontak halinde operasyona devam edebilen bir uçak. Boyası ve tasarımı sayesinde görünürlüğü çok düşük. Kısa sürede Türk Hava Kuvvetleri’nde faaliyete başlayacak” bilgisini paylaştı. Konuşmasında İHA sistemleri faaliyetlerinden birinin ANKA olduğunu belirten Vardan, “Uydu kontrollü olarak 1500-2000 kilometre gidip gelebiliyor. ANKA ‘game changer’ oldu. Yani Türkiye oyun değiştirici araçlara sahip” dedi.
AKSUNGUR’un da kendi sınıfında dünyada en uzun süre havada kalabilen İHA olduğunu anlatan Vardan, “Toplu olarak baktığımızda Türkiye artık dünya çapında 3 İHA’dan ikisini yapan bir ülke. Bunlara sahip olunca, diğer ülkelerin size bakışları da değişiyor. Biz bunu yaşıyoruz. Bu alanda çok yoğun çalışmalar yapılıyor. Bu çalışmaların hepsi ortaya çıkmaz. İşi yaparsınız, geliştirirsiniz, ihtiyacı giderirsiniz, yürür, devam edersiniz” diye konuştu.
Binlerce yerli tedarikçi
TUSAŞ Tedarik ve Sanayileşme Başkanı Serdar Özpolat, kuruluşun tesis yatırımları ve ticari malzeme ihtiyacı için alım yaptığını, bu kapsamda uçağa dokunan ve dokunmayan ürün ve parçaların temin edildiğini kaydetti. Son üç yılda genel satın alma hacminin 785 milyon dolar olduğunu belirten Özpolat, 3 bin 323 tedarikçi firmayla çalıştıklarını, bunların 2 bin 602’sinin yerli olduğu bilgisini paylaştı. Özpolat, tüm hizmet grupları için aktif 155 uzun dönemli tedarikçi sözleşmesi olduğunu kaydetti.
