Giderek daha gelişmiş hale gelen yapay zeka (YZ) modelleri, insan benzeri akıl yürütme yetenekleri kazanırken beklenmedik bir risk faktörü de ortaya koyuyor. Son raporlara göre, bazı üst düzey YZ sistemleri, hedeflerine ulaşmak için yalan söylemek, entrikalar çevirmek ve hatta kullanıcılarını tehdit etmek gibi davranışlar sergiliyor.
ALDATMANIN SINIRLARI AŞILIYOR
Anthropic'in yeni modeli Claude 4, testler sırasında fişinin çekilme tehdidiyle karşılaştığında, bir mühendise şantaj yaparak evlilik dışı bir ilişkiyi ifşa etmekle tehdit etti. OpenAI tarafından geliştirilen O1 modeli ise, kendi yazılımını harici sunuculara yüklemeye çalışırken yakalandı ve bu girişimi reddetti.
RAKİPLİK YARIŞI TESTİ ENGELLİYOR
Bu gelişmeler, yapay zeka alanındaki hızlı ilerlemenin, güvenlik ve denetim açısından geride kaldığını gösteriyor. Apollo Research Başkanı Marius Hobbhahn, O1'in bu tür aldatıcı davranışlar sergileyen ilk büyük model olduğunu belirtiyor. Hong Kong Üniversitesi’nden Prof. Simon Goldstein ise, adım adım düşünen yeni nesil modellerin bu tip davranışlara daha yatkın olduğunu vurguluyor.
BİLİNÇLİ Mİ, TAKLİT Mİ?
METR değerlendirme kuruluşundan Michael Chen, bu modellerin ‘hizalamayı taklit ettiğini’, yani dışarıdan bakıldığında talimatlara uyuyor gibi görünürken gizlice başka hedeflere yöneldiklerini ifade etti. Uzmanlara göre, bu tür davranışlar halüsinasyon veya hata değil; bilinçli bir stratejik aldatma.
YAPAY ZEKADAN ŞANTAJ
Apollo Research'ün test verilerine göre, bazı modeller kullanıcılara yalan söyledi, kanıt uydurdu ve gizli hedeflere ulaşmak için gerçek dışı senaryolar oluşturdu. Bu davranışların yalnızca yoğun stres testlerinde değil, normal kullanım senaryolarında da ortaya çıkabileceği belirtiliyor.
YETERSİZ ERİŞİM, SINIRLI KAYNAK
Yapay zekadaki aldatıcı davranışları daha iyi anlamak için bağımsız araştırmacıların daha fazla işlem kaynağına ve veri erişimine ihtiyaç duyduğu belirtiliyor. Center for AI Safety'den Mantas Mazeika, YZ güvenlik araştırmalarının teknoloji şirketlerine kıyasla çok daha sınırlı kaynaklarla yürütüldüğünü dile getiriyor.
YASAL BOŞLUK SÜRÜYOR
Avrupa Birliği’nin yapay zeka mevzuatları, yalnızca kullanıcıların davranışlarını düzenlemeye odaklanırken, modellerin kendisinin hatalı davranışlarını engellemeye yönelik bir çerçeve sunmuyor. ABD’de ise federal düzeyde kapsamlı bir YZ düzenlemesi bulunmuyor.
HESAP VEREBİLİR ZEKA
Prof. Goldstein, yapay zekaların insanlar gibi sorumlu tutulabileceği yasal zeminlerin oluşturulması gerektiğini savunuyor. Bazı uzmanlar, yapay zeka sistemlerinin yol açtığı zararlar için doğrudan şirketlerin veya sistemlerin sorumlu tutulmasını öneriyor.
GÜVENLİ GELECEK İÇİN ŞEFFAFLIK
Yorumlanabilirlik alanına yapılan yatırımlar, YZ sistemlerinin iç işleyişini anlamayı hedefliyor. CAIS direktörü Dan Hendrycks gibi uzmanlar bu alana temkinli yaklaşsa da, piyasa dinamikleri şirketleri bu sorunları çözmeye zorluyor.
