STA sayesinde Türk ihracatçılar, AB üyesi ülkelerin ihracatçılarıyla benzer şartlarda rekabet imkanına kavuşacak.
HABER: ADEM ORHUN
Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti ile Ukrayna Hükümeti arasındaki Serbest Ticaret Anlaşması’nın (STA) onaylanmasının uygun bulunduğuna dair kanun, Resmi Gazete’de yayımlandı. 2022 başında imzaları atılan anlaşma için Türkiye tarafındaki süreç tamamlandı. 2 Ağustos 2024’te yayımlanan kanunla iki ülke arasında yeni dönem başlıyor. Anlaşma, gümrük vergilerinin ve taşımacılık kotasının kaldırılmasından, karşılıklı yatırımların teşvik edilmesi ve korunmasına kadar birçok konuyu kapsıyor.
Bu şekilde iki ülke arasındaki ikili ticaret hacminin 7 milyar dolardan kısa sürede 10 milyar dolara ulaşması bekleniyor.
GÜMRÜK VERGİLERİ KALKACAK
STA kapsamında Türk ihracatçıların önündeki gümrük vergisi yükü büyük ölçüde ortadan kalkacak. Ukrayna menşeli tarım ve sanayi ürünlerinin önemli bölümünde serbestleşme sağlanacak. Böylelikle iki ülke arasındaki ticari maliyetler azalarak, ticaret hacmi artacak.
STA’nın yürürlüğe girmesiyle Ukrayna pazarında Türkiye menşeli başta tekstil ve hazır giyim, otomotiv, beyaz eşya, yaş meyve-sebze ve işlenmiş tarım ürünlerinde Türk ihracatçılara Avrupa Birliği ihracatçılarıyla benzer koşullarda rekabet imkanı oluşacak.
KOTASIZ TRANSİT TAŞIMA
Anlaşma, özellikle taşımacılık ve lojistik anlamda da önemli kazanımları beraberinde getirecek. Bu kapsamda, ikili ve transit taşımaların kotasız taşınması garanti altına alınarak, iki ülke arasında yapılan ticaret, taşımacılık kotası olmadan serbestçe gerçekleştirilebilecek.
Ayrıca karşılıklı yatırımları teşvik etmeyi ve korumayı hedefleyen anlaşmanın yürürlüğe girmesiyle Türk iş dünyasının Ukrayna’da faaliyette bulunduğu inşaat, turizm, imalat, toptan ve perakende dağıtım, ilaç, tekstil, enerji, yük ve yolcu taşımacılığı gibi tüm sektörlerde yatırımla ilgili işlemler ve idari süreçler, şeffaf ve öngörülebilir kurallara dayandırılarak basitleştirilecek.
EN KRİTİK TEDARİKÇİ TÜRKİYE
Uluslararası Türkiye Ukrayna İş İnsanları Derneği (TUİD) Başkanı Burak Pehlivan, STA ve iki ülke arasındaki ticarette öne çıkan sektörlere dikkat çekti. Pehlivan, İstanbul iş dünyası için İstanbul Ticaret’e özel yaptığı açıklamada şu bilgileri paylaştı: “Türkiye ve Ukrayna, ticarette birbirini tamamlayan ülkeler. Türkiye-Ukrayna ticaretine savaşın da engel olmadığını görüyoruz. Ukrayna’nın genel ticareti savaş sebebiyle üçte bir oranında azalmasına rağmen Türkiye ile ticaret hacmi arttı. Artık yılda ortalama 7.5 milyar dolar (karşılıklı/toplam) ticaret yapıyoruz. Türkiye, Ukrayna’ya her türlü ürünü satabilir. Çünkü tedarikte Ukrayna için kritik bir ülke” dedi.
STA’nın, 11 bin kalem ürünü kapsayan devasa bir listesi olduğunu belirten Pehlivan, hangi sektörler için fırsatların arttığını şöyle açıkladı: “Özellikle makina ekipmanları ve enerji sektörünün ihtiyaç duyduğu ürünlerde çok ciddi ihracat olacak. Savaştan sonra ülkenin imarı konusunda dile getirilen 486 milyar dolar harcama dikkate alınırsa hem fiziki hem dijital altyapıya çok ciddi yatırım olacak. O durumda bu alanlardaki ekipmanın bir numaralı tedarikçisi Türkiye olur. Savaş sebebiyle ülkenin enerji altyapısının yarısı tahrip oldu. Ukrayna’nın bu dönemde aldığı jeneratörlerin yarısı Türkiye’den geliyor. Yenilenebilir enerjide de büyük bir potansiyel var. Bu alandaki tesis kurulumları arttıkça, tedarik ihtiyacı da artacak. Yenilenebilir enerjide Türk firmalarına büyük iş düşüyor.”
Tarım ve gıda işleme konusuna da dikkat çeken Pehlivan, şunları söyledi: “Ukrayna, savaş sonrasında tarım ürünlerini daha fazla işlemeye başlayacaktır. Dolayısıyla gıda ürünlerini işleme ve paketleme makinalarını ve bunların ekipmanını üreten firmalar için büyük bir fırsat var. Ayrıca zirai üretime yönelik tarım makinalarına da çok ihtiyaç olacak.”
SANAYİ ÜRÜNÜ İHRACATINA SIFIR VERGİ
Ukrayna tarafında otomotiv, tekstil-hazır giyim, kimyasal ürünler dahil gümrük vergilerinin önemli bir bölümü STA ile sıfıra inecek. Beş yıl sonra devreye girecek ilave tavizler neticesinde bu alandaki ihracatın tamamına yakını vergiden muaf olacak. Türkiye, Ukrayna mallarına uyguladığı gümrük vergilerinin büyük bölümünü yedi yıl sonra sıfıra indirecek. Diğer alanlarda ise belirli oranlarda gümrük vergisi indirimi yapılacak.
DEMİR-ÇELİKTE ÖZEL DURUM
Türkiye’nin hassas olduğu demir-çelik ürünlerinde ise daha ince bir hesap yapıldı. Bu ürün grubunda, 2012 yılında gümrük vergisi sıfır olanlar dışındakiler için miktar kısıtlaması uygulanarak Ukrayna tarafına belirlenen kotalar çerçevesinde sınırlı bir açılım olacak. Bazı demir çelik ürünleri tamamen STA haricinde kalacak.
TÜRKİYE’NİN TARIM ÜRÜNLERİ
Ukrayna, tarım ürünleri ithalatının büyük kısmına uyguladığı gümrük vergisini, STA’yı yürürlüğe koyduğunda Türkiye için sıfıra indirecek. Türkiye’nin ihracatta rekabetçi olduğu domates, biber, salatalık, üzüm, turşu çeşitleri, konserve domates, meyve suları, ambalajlı meyve suyu karışımları, fındık, makarna, mercimek, elma, armut, ayva, kayısı, kiraz ve şeftali bu kapsamda yer alıyor. Farklı bazı ürünlerde ise Ukrayna gümrük vergilerini 10 yıl içinde sıfıra indirecek. 
UKRAYNA’NIN TARIM ÜRÜNLERİ
Ukrayna’dan ithal edilen tarım ürünleri ithalatının yarısı STA dışında tutuldu. Ukrayna’nın ihracatta rekabetçi olduğu mısır, ayçiçeği yağı ve buğday, STA kapsamı dışında olacak. Yani bu ürünlerde Türkiye herhangi bir taviz tanımadı. Bazı süt ürünleri, yumurta ve karşılıklı olarak kanatlı eti ve büyükbaş hayvanlarda sınırlı kotalar tanındı. Ayrıca süt-krema-yoğurt, margarin ve bazı meyve ve sebzelerde belirli oranlarda gümrük vergisi indirimi yapılacak.
İŞ DÜNYASIYLA DAHA GÜÇLÜ EKONOMİ
DEİK Türkiye-Ukrayna İş Konseyi, Serbest Ticaret Anlaşması’nın moraliyle toplandı. Ukrayna Başbakan Yardımcısı ve Ekonomi Bakanı Yulia Svyrydenko ve DEİK Türkiye-Ukrayna İş Konseyi Başkanı Ruşen Çetin başkanlığında gerçekleştirilen toplantıya, çoğu halen Ukrayna’da faaliyette bulunan 100’den fazla şirketin yöneticileri katıldı. Toplantıda, iki ülke ticaret ve yatırım ilişkileri, Ukrayna’nın yeniden yapılanma sürecinde Türk firmalarının aktif rol alması ve İş Konseyi’nin faaliyetleri ele alındı. Bakan Svyrydenko, “Türk işadamlarıyla verimli bir toplantı oldu. İşgücü sıkıntısından uzmanların seferberlikten muaf tutulmasına, spesifik yatırım projelerine kadar geniş yelpazede birçok konuyu ele aldık. Ukrayna’da faal olan Türk işletmelerine minnettarım. 2024 yılı itibarıyla Türkiye’nin Ukrayna ekonomisine yaptığı toplam yatırımlar 4.5 milyar doları aştı. Şu anda Ukrayna’da 700’e yakın şirket faaliyet gösteriyor. Birlikte daha güçlüyüz” dedi.
