Türkiye e-ticaret büyüklüğünde küresel ortalamayı geçiyor

Türkiye e-ticaret sektörü, son 5 yılda GSYİH’den aldığı payı yüzde 3.8’den yüzde 6’ya çıkardı. Yine aynı dönemde e-ticaretin perakende satışlardaki payı da yüzde 5.3’ten yüzde 16.5’e kadar yükseldi.

Sektör istikrarlı büyümesini sürdürürken GSYİH’den aldığı yüzde 6 payla bu alandaki yüzde 5.7’lik küresel ortalamayı da aştı. Türkiye e-ticaret ekosistemindeki müşterilerin ülke nüfusuna oranı ise 2022 sonunda yüzde 46.2 seviyesinde gerçekleşti.

HABER: ŞEREF KILIÇLI

Dijitalleşmenin hızlanması, internetten alışverişi birçok sektörde tüketiciler için kalıcı bir davranış haline getiriyor. Nitekim bu etki rakamlarda da kendini gösteriyor. e-ticaret, geçtiğimiz yıl sonunda dünya genelinde 5.7 trilyon dolarlık bir pazar payına ulaşırken, 100.2 trilyon dolar değerindeki küresel gayri safi hasılanın ise yüzde 5.7’sini temsil etti. Aynı dönemde Türkiye’deki e-ticaret sektörünün büyüklüğü, Gayrisafi Yurt İçi Hasıla’nın (GSYİH) yaklaşık yüzde 6’sına karşılık gelen 801 milyar TL’lik bir ekonomik büyüklüğe ulaştı.

İLK 20 İÇİNDE

Türkiye’deki e-ticaret sektörünün geldiği nokta ve küresel pazardaki konumu; iyzico, Elektronik Ticaret İşletmecileri Derneği (ETİD) ve Dogma Alares tarafından hazırlanan Türkiye E-Ticaret Ekosistemi Raporu’nda analiz edildi. Rapora göre; dünyadaki 18’inci büyük e-ticaret pazarına ev sahipliği yapan Türkiye, yerel ölçekte olduğu kadar uluslararası arenada da etkileyici bir yükseliş trendi içerisinde bulunuyor. Ayrıca son 5 yılda Türkiye’de e-ticaretin Gayrisafi Yurt İçi Hasıla’dan aldığı pay yüzde 2.2 yükseliş gösterirken, bu yükselişin yüzde 1.6’sı, 2019 yılından bu yana pandemi etkisiyle kaydedildi. Pandeminin başladığı yıl 2020’de işlem sayısı 2.3 milyar adet seviyesindeyken, 2022 sonunda bu rakam yıllık 4.8 milyar adet seviyesine çıktı. 2020’den 2021’in sonuna kadar e-ticaretin parlak rakamlar sergilemesinin ardından, 2022 verileri de bu yükselişin sürekli olacağını gösterdi.

İKİ YÖNLÜ BÜYÜME

e-ticaret sektörü, küresel perakende satışlar içinde 2022 yılında yüzde 22 paya sahip olurken, Türkiye’de perakende satışlarından aldığı pay 2018’den bugüne yüzde 11.2’lik bir büyüme kaydederek yüzde 16.5’e ulaştı. Bu büyümenin, tüketicilerin dijital kanallara yönelmesi, çevrimiçi ödeme sistemlerinin artan kullanımı ve e-ticaret sitelerinin sunduğu avantajlar sayesinde gerçekleştiği kaydediliyor. Rapordaki veriler incelendiğinde, istikrarlı yükseliş gayrisafi yurt içi hasıladan alınan pay tarafında da dikkat çekiyor. Türkiye’de e-ticaret sektörünün Gayrisafi Yurt İçi Hasıla’dan aldığı pay 2018 yılındaki yüzde 3.8 seviyesinden 2022 sonunda yüzde 6’ya yükselirken, bu alandaki yüzde 5.7’lik küresel ortalamayı da aşmış oldu.

YÜZDE 46 E-TİCARETTE

Raporda, Türkiye e-ticaret ekosistemindeki müşterilerin ülke nüfusuna oranının önceki seneye göre yüzde 2.2 artış göstererek 2022’de yüzde 46.2 olduğu da belirtilmiş. e-ticaret müşterilerinin tüm internet kullanıcılarına oranı, internet kullanıcılarının tüm nüfusa oranı da yıldan yıla yüzde 2 arttığı için 2021 yılındakine benzer şekilde yüzde 54 seviyesinde gerçekleşmiş. e-ticaret müşterilerinin demografisi özelinde, 2022 itibarıyla yüzde 58’inin kadın, yüzde 42’sinin ise erkek olduğu; kadınların payının 2021’e göre 10 puan arttığı da kaydedilmiş.

İSTANBUL’UN PAYI 

Şehirlere göre yapılan değerlendirmede ise İstanbul’un, e-ticaret faaliyetinde bulunan 549 bin işletmenin yüzde 53.3’üne ev sahipliği yaptığı ve toplam 801 milyar TL’lik e-ticaret hacminin yüzde 92’sini gerçekleştirdiği belirtilmiş. Coğrafi bölgelere göre dağılımda, Marmara bölgesi e-ticaret satıcı sayısı bakımından en yoğun bölge olurken, satıcıların yüzde 63’ünü barındırmış. Marmara’yı, sırasıyla yüzde 13 ve yüzde 11’lik satıcı paylarıyla İç Anadolu ve Ege bölgeleri takip etmiş. e-ticaret hacmi açısından da yüzde 94.8’lik payıyla Marmara bölgesi açık ara lider konumda.

İŞLETMELERİN DAĞILIMI

Türkiye’deki e-ticaret satıcılarının satış hacimleri ve sayılarının işletme büyüklüğüne göre dağılımına bakıldığında yüzde 94.2’sini mikro işletmeler oluşturuyor. Satıcı yoğunluğu ağırlıkla yıllık cirosu 5 milyon TL’nin altında olan mikro segmentte olmasına rağmen 2022 yılında bu satıcılara ait olan e-ticaret hacmi toplam içerisinde yalnızca yüzde 3.4 olarak gerçekleşmiş. Yıllık cirosu 250 milyon TL üzerinde olan büyük işletmelerde ise tam tersi bir durum gözlemlenmiş. Tüm satıcıların yüzde 0.2’sini oluşturan bu segment, satış hacminin yüzde 75.4’ünü oluşturmuş. Satıcı segmentlerinin en fazla satış yaptığı ürün kategorileri analiz edildiğinde, moda ve aksesuar her segmentte en çok satışın yapıldığı kategori olarak öne çıkmış. Bu kategoriyi takiben elektronik ve teknoloji kategorisi de tüm işletme boyutlarında ikinci en çok satış yapılan kategori olmuş. 2022’de büyük bir ivme yakalayan kozmetik ve kişisel bakım kategorisi ise büyük işletmelerde en çok satış yapılan üçüncü kategori haline gelmiş. Pazar payına göre lider beş ürün kategorisi satış hacmi bakımından sektörün yüzde 62.9’unu ve işlemlerin yüzde 65.9’unu oluşturmuş.

YÜZDE 82.7’Sİ E-PAZAR YERLERİNDE GERÇEKLEŞTİ

e-ticaret Ekosistemi Raporu’nda, e-pazaryer-lerinin e-ticarette yüzde 82.7’lik bir hacim payına sahip olduğuna, Türkiye’nin bu oranla en yüksek hacim payına sahip ülkeler arasında yer aldığına da dikkat çekiliyor. Söz konusu payın geçen seneye göre yüzde 5.1 artış gösterdiği gibi e-pazaryerleri aracılığıyla gerçekleşen hacimde aynı dönemde ABD doları bazında yüzde 21 yükseliş yaşandığı da belirtilmiş. Söz konusu istatistiğin arkasında, yerli pazaryerlerinin daha etkin bir rol oynamasıyla birlikte yabancı pazaryerlerinin Türkiye pazarına dahil olmasının da etkisi olduğunun altı çizilmiş.

Bu konuda şu tespitlerde de bulunulmuş: “Pazaryerleri 2022 yılında da önceki sene gibi en çok satıcının bulunduğu satış mecrası oldu. Satıcıların yüzde 97’si pazaryerlerini bir kanal olarak tercih etti. Bunun yanında yalnızca pazaryerlerinde satış yapmayı tercih eden satıcıların sayısında 2020’den 2022’ye yüzde 119 artış gerçekleşmişken, aynı oran sadece bağımsız sitelerde satış yapan satıcılar için yüzde 78, her iki mecrada bulunan satıcılar için ise yüzde 45 oldu.”

EN BÜYÜK HACİM ARTIŞI TEMMUZ VE AĞUSTOSTA

Bir başka dikkat çekici veri; Türkiye e-ticaretinde 2021’den 2022’ye yüzde 131’lik hacim büyümesi kaydedilirken, ay bazında yıllık büyümelere bakıldığında ise her bir ay özelinde aylık satış hacminin bir önceki yılın aynı ayına göre arttığı gözlemlenmiş. Aydan aya yıllık en büyük hacim artışı, temmuz ve ağustos aylarında yüzde 200 seviyelerinde gerçekleşmişken, en düşük büyümeler ise ocak ve mayıs aylarında yüzde 100 seviyelerine yakın olarak görülmüş. 2022’de internet üzerinden gerçekleştirilen kartlı ödemelerin aylık trendine bakıldığında; en yüksek sayıda ödemenin kasım ayında, en düşük sayıda ödemenin ise şubat ayında yapıldığı tespit edilmiş.

EN FAZLA ALIŞVERİŞ ÇARŞAMBA GÜNÜ

Müşterilerin çevrimiçi alışveriş gerçekleştirdikleri günler haftalık bazda ele alındığında ise çarşamba günlerinde yapılan işlemlerin diğer günlere kıyasla toplam içerisinde daha fazla paya sahip olduğu kaydedilmiş. Diğer günlerin aldığı paylarda çarşamba gününe ait en yüksek seviyeye oldukça yakın olmakla birlikte, hafta sonları hafta içine kıyasla yaklaşık yüzde 2 daha az pay almış. e-ticaret işlemlerinin gerçekleştiği saat dilimleri incelendiğinde ise yüzde 54’ünün saat 12.00 ile 20.00 arasında gerçekleştiği görülmüş. Söz konusu saat dilimindeki satış hacminin de toplam hacmin yüzde 73’ünü meydana getirdiği belirtilmiş.

PEŞİN ÖDEMENİN PAYI YÜZDE 94 SEVİYESİNDE

Raporda, 2022 yılında internet üzerinden yapılan kartlı ödemelerin sayısının yılın ayları içerisinde görece dengeli bir dağılıma sahipken, ağustos ayından başlayarak sonbahar aylarında yoğunlaşma eğilimine girdiği de kaydedilmiş. Bir başka ilginç veri; kredi kartı kullanan müşterilerin taksit kullanma eğilimine sahip oldukları görülmesine rağmen büyük resme bakıldığında müşterilerin e-ticaret kapsamındaki alışverişlerde peşin ödeme oranı, taksitli ödemeler karşısında artış göstermiş. 2017’de 1 adet taksitli işleme karşılık 3.6 adet peşin işlem gerçekleşmişken, 2022’de bu oran 15.9’a yükselmiş. e-ticaret işlemleri bazında peşin ödeme oranına bakıldığında ise 2021’de e-ticaret işlemlerinin yüzde 93’ünün peşin ödeme ile gerçekleştiği, 2022’de bu oranın 1 puan pay kazanarak yüzde 94 olduğu hesaplanmış.

31 Temmuz 2023 Pazartesi