DR. CAN GÜRLESEL

İktisadi faaliyetlerde iyi bir ilk yarı geçirdik. Yaz aylarında bir yandan küresel resesyon endişelerinin etkileri hissedilmeye başlanırken, özellikle turizm sektörünün sürükleyiciliğinde hizmetler sektöründe canlı bir dönemi yaşadık. Bu çerçevede yılın son dört ayında iktisadi faaliyetlere ilişkin beklentilerimizi paylaşalım.

1. İKTİSADİ FAALİYETLERİ DÖRT UNSUR ŞEKİLLENDİRECEK

İktisadi faaliyetler üzerinde yılın son aylarına girilirken dört unsur belirleyici olacak. Bunlardan ilki, küresel ekonomik yavaşlamanın etkileridir. İkincisi, iç pazarda yüksek maliyet artışları ve enflasyon karşısında iç talebin gelişimi olacak. Üçüncü unsur, turizm ve hizmetler sektöründeki yüksek performansın ne kadar devam edeceğidir. Son unsur, kredi piyasasına yönelik düzenlemelerin etkileri olacak.

2. İHRACATTA YAVAŞLAMA BEKLENİYOR

Temmuz ve özellikle ağustos aylarında küresel ekonomideki yavaşlamanın ihracat üzerindeki yavaşlatıcı etkisi daha belirgin hissedilmeye başlandı. Temmuz ve ağustosta ihracat değer olarak artmakla beraber miktar olarak azaldı. İhracat artışı fiyatlardan kaynaklanıyor. Alınan siparişler, önümüzdeki aylarda ihracatın yavaşlayacağını ve hatta gerileyeceğini gösteriyor. Fiyatlarda da düşüşler başladı. Euro-dolar paritesinin seviyesi ve artan maliyetlerle baskılanan Türk lirası da ihracat artışını sınırlayacak. İhracatçı sektörler ve ihracatçı firmalara çalışan sektörlerde yavaşlama görülecek.

3. Sanayi üretiminde ivme kaybı

Sektörlerde yavaşlama beklentisi, yaz aylarında sanayi üretimi tarafında görülmeye başlandı. İstanbul Sanayi Odası PMI verisi, son üç aydır küçülme alanı içinde kalıyor. PMI verisini oluşturan dış ve iç siparişlerde birçok sektörde gerileme görülüyor. Artan işçilik ve enerji maliyetleri, önümüzdeki aylarda üretim tarafını zorlamaya devam edecek.

4. HİZMETLER SEKTÖRÜNDE CANLILIK KORUNACAK

Yaz aylarının geleneksel sektörlerinde başta turizm olmak üzere yüksek bir performans görülüyor. Turizmde yüksek performansın eylül ve ekim aylarında da süreceği öngörülüyor. Turizm sektörüne bağlı olarak ulaştırma, yeme-içme, eğlence-kültür ve perakende sektörlerinde de canlılık görülüyor. Turizm ve ilişkili sektörlerde yüksek faaliyetler sürecek.

5. İÇ PAZARDA ZORUNLU TÜKETİM HARCAMALARI ÖNE ÇIKACAK

İç pazarda eylül ile şehre dönüşler başladı ve yeni eğitim yılı hazırlıkları ile harcamalarda da geleneksel alanlar öne çıkıyor. Eylül ayı başından itibaren birçok alanda zamlı fiyatlar devreye giriyor. Yüksek yeni sezon fiyatları nedeniyle perakende başta olmak üzere iç pazarda tüketim yavaşlayacak veya zorunlu alanlara kayacak. Otomotiv ve beyaz eşya alanlarında talep zayıf kalmaya devam edecek. Mobilya ve tüketici elektroniği ile küçük ev aletleri tarafında ise hareketlilik yaşanacak. Konut tarafında talep sürüyor. İnşaat sektörü ise hükümetin açıklayacağı yeni sosyal konut programını bekliyor. İnşaat sektöründe mevcut işler seviyesi ile alınan yeni siparişlerde erken bir durağanlık başladı.

6. İŞ DÜNYASI FİNANSMAN SIKINTISINI YÖNETMEYE ÇALIŞACAK

Reel sektör açısından iktisadi faaliyetlerin sürdürülmesinde ve seviyesinde önemli bir belirleyici krediye erişim olanaklardır. Merkez Bankası’nın ve BDDK’nın uyguladığı kredi politikaları nedeniyle TL kredilerde önemli bir sıkışıklık yaşanıyor. Bu sıkışıklık ve artan maliyetler sektörlerde ve firmalarda iş aktivitesinde ve ödemelerde zorunlu yavaşlamalara yol açıyor. İç piyasada nakit akışı için bazı fiyat kırmaların başladığı da görülüyor. Reel sektör, önümüzdeki aylarda dışarıdaki yavaşlama ve içeride tüketimin zorunlu alanlara yönelmesi ile ortaya çıkacak talep koşullarına uyum sağlamaya çalışacak. Bu dönemde nakit akışı önemli olurken, yavaşlamaya bağlı sınırlı stok yönetimi önem kazanacak. Döviz pozisyonları korunacak. Kredi kullanımları da sınırlanacak. Dışarıda durgunluk, içeride ise enflasyonist yavaşlama döneminin yönetimine ağırlık verilecek.

SON SÖZ

İş dünyası olarak yılın geri kalanında kontrollü yavaşlamanın yönetimine öncelik ve ağırlık vermeliyiz.

09 Eylül 2022 Cuma