DOÇ. DR. ADNAN ERTEMEL
Geçtiğimiz yazılarda blokzincir (blockchain) devriminin önümüzdeki yıllarda tüm dünyada iş yapma şeklini köklü biçimde değiştireceğinden bahsetmiştik. Son dönemde her kesimden ve her boyutta yatırımcının gözde yatırım aracı haline gelen kripto paralara yatırım yapmak ne ölçüde risk barındırıyor? Bu yazıda bu konuyu inceleyeceğiz…
Devrimsel bir doğası olan blokzincir teknolojisinin yatırım anlamında da ciddi bir potansiyel barındırdığı şüphe götürmez bir gerçek… Bu durumu, günümüzün dijital ekosisteminde başlı başına bir dev haline gelen Amazon.com şirketine internet devriminin ilk yıllarında, henüz piyasa değeri çok düşükken ortak olmaya benzetmek mümkün. Ancak unutulmamalı ki, 1990’lı yıllarda şişen ‘.com’ (dot.com) balonu en sonunda patladı ve esasında çoğu bir hayal satmaktan çok da öteye gidemeyen birçok internet şirketi batmakla kalmayıp birçok bilinçsiz yatırımcının da ciddi mağduriyet yaşamasına neden oldu.
YÜZDE 95’İ BAŞARISIZLIKLA SONUÇLANACAK
Günümüzde de benzeri bir süreçten geçtiğimizi söylemek mümkün… Tamamen dağıtık biçimde yenilenebilir elektrik üretimi ve paylaşımından nesnelerin internetine, mülkiyete konu her şeyin akıllı kontratlarla dijital ve aracısız platformlarda gerçekleştirilmesinden tedarik zincirine kadar birçok dikeyde esasında birbiriyle tıpatıp aynı işi yapma hedefiyle yola çıkmış yüzlerce kripto projeye rastlamak mümkün… Üstelik bu tür bir girişimi hayata geçirmek için bir otoriteden onay almak gerekmiyor. Halka arzın farklı bir türü olan Initial Coin Offering (ICO) mantığıyla girişimin sahipleri white paper yayınlayarak, topluluk fonlaması şeklinde kitleleri ortaya koydukları hayallere daha ilk andan itibaren ortak edebiliyor.
Önümüzdeki yıllarda tıpkı ‘.com’ balonu gibi bu anlamda da hali hazırdaki binlerce kripto-projenin yüzde 95’ten fazlasının başarısızlıkla sonuçlanacağını öngörmek hiç de zor değil.
KRİPTO PROJELERDEKİ ASTRONOMİK YÜKSELİŞLERİN NEDENİ NEDİR?
Bu sorunun birçok cevabı var:
* Dünyada 2020 baharında pandeminin neden olduğu ekonomik krizin yıkıcı hale gelmemesi için merkez bankaları büyük oranda parasal genişlemeye gitmek zorunda kaldı. Buna spekülatif hareketler de eklendiğinde altın, gümüş ve bitcoin gibi enflasyonu olmayan varlıklara ciddi bir para akışı oldu.
* Bankaların, fonların elindeki büyük miktardaki sıcak para uzun süre borçlanaraktı, ancak fazlasıyla şişen borsalardan sonra son dönemde bu sıcak para kripto projelere yöneldi. Bitcoin ve alt coinlerdeki yükselişin asıl nedeni, sonuncusu 2020 yılı mayıs ayında gerçekleşen ve yaklaşık 4 yılda bir tekrar eden – bitcoin ödül yarılanması (halving) ile tetiklenen ana döngü… Bu döngüye göre yarılanmadan birkaç ay sonra yavaş yavaş başlayan bitcoin’deki yukarı yönlü hareket ciddi oranda artarak tüm zamanların en yükseğine ulaşıyor, döngünün sonunda da yaklaşık yüzde 90 oranında düşüş görülüyor.
Kısaca, bu yükseliş trendini özellikle amatör yatırımcıların dönemsel, geçici bir yükseliş olarak değerlendirerek çok temkinli hareket etmesi önem arz ediyor.
Unutulmamalı ki, hiçbir varlık sürekli olarak yükselmez ve çok hızlı yükselen varlıkların düşüşü de çok hızlı gerçekleşir.