HABER: ŞEREF KILIÇLI
Türkiye; mali disiplinin yeniden tesisi, enflasyonun düşürülmesi için kademeli parasal sıkılaştırma ve yapısal reformlar temelinde geçtiğimiz yıl devreye aldığı ekonomi programını sürdürüyor. Yatırımlar için referans oluşturan kredi derecelendirmede ise olumlu geri dönüşler alıyor. Uluslararası kredi derecelendirme kuruluşu Standard & Poor’s (S&P), mayıs ayında Türkiye’nin kredi notunu ‘B’den ‘B+’ya yükseltirken, kredi notu görünümünü ‘pozitif’ olarak korudu. Standard & Poor’s, Türkiye’de dış dengelenmenin de etkisiyle para, maliye ve gelirler politikası arasındaki koordinasyonun iyileşeceğinin düşünüldüğünü belirtti. Ayrıca gelecek 2 yıl içinde portföy girişlerinin artacağının, cari açıkların daralacağının, enflasyon ve dolarizasyonda düşüşün öngörüldüğünü de kaydetti.
KREDİ NOTU YÜKSELİYOR
Temmuz ayında ise Moody’s, Türkiye’nin kredi notunu 2 kademe yükselterek ‘B3’ten ‘B1’e çekti, kredi notu görünümünü ‘pozitif’ olarak korudu. Kredi notunun yükseltilmesinin temel nedeni olarak yönetişimdeki iyileşmeler ve özellikle ortodoks para politikasına kararlı ve ‘giderek daha iyi yerleşen geri dönüş’ gösterildi.
En son olarak da Fitch Ratings, 6 Eylül gecesi açıkladığı raporda, Türkiye’nin kredi notunu ‘B+’dan ‘BB-‘ye yükseltirken, not görünümünü durağana çevirdi. Fitch’in açıklamasında, Türkiye ekonomisinin bu yıl yüzde 3.5, 2025’te de yüzde 2.8 büyümesinin beklendiği, Avrupa Birliği’nde öngörülen kademeli toparlanmanın net ihracatı destekleyeceği de vurgulandı. Fitch Ratings’in kendi skalasında Türkiye’nin ‘yatırım yapılabilir’ not seviyesine ulaşmasına üç kademe kaldı. Uluslararası kredi derecelendirme kuruluşlarının not artırımları, Türkiye ekonomisine duyulan güven olarak algılandı. Sürecin yatırım yapılabilir seviye notuna ulaşmak için güçlü adımlar olduğu yorumları da yapıldı.
30 MİLYAR DOLARLIK TEŞVİK
Yurt dışındaki olumlu gelişmelerle birlikte finansal istikrarı sağlamada ve ekonomik dönüşümü gerçekleştirmede üretimin artırılması, özellikle de katma değeri yüksek üretimin artırılması için adımlar atılıyor. Bu adımlardan biri temmuz sonunda açıklanan HIT-30 Yüksek Teknoloji Teşvik Programı ise Cumhuriyet tarihinin bu amaçla hazırlanmış en büyük ölçekli teşvik programı olarak öne çıktı. Program neticesinde; elektrikli araçlar, batarya teknolojileri, çip teknolojileri, güneş hücresi, rüzgar türbinleri ve Ar-Ge alanlarında 20 milyar doların üzerinde özel sektör yatırımının 2030 yılına kadar Türkiye’de gerçekleştirilmesinin sağlanması hedefleniyor. HIT-30 Programıyla 2030 yılına kadar vergi destekleri, hibe destekleri ve pazar geliştirme desteklerini kapsayan 30 milyar dolarlık kaynak yüksek teknoloji alanlarına yönlendirilecek.
HIT-30 Yüksek Teknoloji Teşvik Programı’nın açıklanan 6 alandaki çağrılarla sınırlı kalmayacağı, 30’un üzerindeki başlıkta yatırımlara nitelikli destekler sağlanacağı da aktarıldı.
OSB MEVZUATINDA DEĞİŞİKLİK
Not artışı ve yüksek teknoloji hamlesinin yanı sıra bir önemli adım da Türkiye’nin sanayi üretiminin yüzde 45’ini gerçekleştiren OSB’lerdeki yatırımları hızlandıracak mevzuat yenilikleri oldu. Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı, Organize Sanayi Bölgeleri Uygulama Yönetmeliği’nde 5 Eylül’de önemli değişiklikler yaptı. Bu kapsamda OSB’lerde kamulaştırma, altyapı ve tahsis süreci gibi birçok konuda yeni düzenlemeye gidildi. OSB’lerin tesis kurup bunları üretim şartıyla yerli ve yabancı yatırımcılara kiralama ve satış yapabilmelerinin önü açıldı. Altyapıların daha hızlı tamamlanması için OSB’lerin ön tahsis yoluyla gelir elde edebilmesi de düzenlendi.
ÜRETİM ŞARTLI KOLAYLIKLAR
OSB mevzuatındaki yenilikleri değerlendiren Sanayi ve Teknoloji Bakanı Mehmet Fatih Kacır, şu açıklamayı yaptı: “Hedefimiz, önümüzdeki dönemde sanayi alanlarının yatırımcılara tahsisini hızlandırmak ve OSB’lerin ön tahsis yoluyla kaynak geliştirmeleri. Türkiye’deki tüm OSB’lerde henüz tahsis edilmemiş tüm sanayi alanı envanterinin her ayın ilk pazartesi günü sanayicilerin erişimine çevrimiçi ortamda açılmasını sağlayacağız. Böylelikle önümüzdeki dönemde Türkiye’nin tüm OSB’lerinde sanayi yatırımlarının hızlanmasına vesile olacağız. OSB’lerde gayrimenkul geliri elde etme amaçlı izinsiz devir veya kiralama işlemleri konusunda çok daha sıkı tedbirler alacağız ve bunlara asla izin vermeyeceğiz. Yine tahsis edilen alanlarda yatırımların gerçekleşmesi için tanımlanmış sürelere uyum konusunda da ilave tedbirleri yönetmelik değişikliğiyle almış olduk. Yerli ve yabancı yatırımcıların üst yapılı parsel satın alma veya kiralama talepleri doğrultusunda OSB’lere, mülkiyetlerindeki parsellerde tesis inşa ederek, katılımcılara üretim şartı ile üst yapılı kiralama ve satış imkanını da getirdik.”
SANAYİ VE TEKNOLOJİ BAKANLIĞI KAPSAMINDA 362 OSB VAR
Türkiye’nin sanayi ve üretim altyapısında, 1962 yılında kurulmaya başlanan OSB’ler, gücünü artırmaya devam ediyor. Türkiye’de 362’si Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı’na, 42’si Tarım ve Orman Bakanlığı’na bağlı (TDİOSB-Tarıma Dayalı İhtisas Organize Sanayi Bölgesi) olmak üzere toplam 404 OSB var. Türkiye’nin sanayi üretiminin yüzde 45’ini gerçekleştiren OSB’lerde yaklaşık 2 milyon 700 bin kişiye istihdam sağlanıyor. Ayrıca 1000 Büyük Sanayi Kuruluşu’ndan 648’i OSB’lerde üretim yapıyor.
YATIRIMLAR İÇİN TANINAN SÜRELERE BAĞLI KALINACAK
Organize Sanayi Bölgeleri Uygulama Yönetmeliği’nde yapılan değişiklerden bazıları şu şekilde:
* Özel mülkiyette olan araziler, rızaen satın alma veya kamulaştırma yoluyla iktisap edilebilecek. OSB’ler, belirli sürede yatırım taahhüdünde bulunan parsel sahiplerine, kamulaştırma yapılmadan seçilen alanlarda yer verebilecekler. Süresi içinde taahhüdünü yerine getirmeyenlerin taşınmazları kamulaştırılacak.
* OSB’lerde ’ön tahsis’ imkanı da getirildi. Buna göre OSB’nin tüzel kişilik kazanmasından parselasyon planının onaylanmasına kadar Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı’ndan izin alınarak ön tahsis yapılabilecek.
* Her ayın ilk pazartesi günü OSB’lerdeki tüm parseller yatırımcılar için çevrimiçi ortamda tahsise açılacak.
* Yerli ve yabancı yatırımcıların OSB’lerde üstyapılı parsel satın alma veya kiralama talepleri doğrultusunda OSB’ler mülkiyetlerindeki parsellerde tesis inşa ederek, katılımcılara üretim şartı ile üstyapılı kiralama ve satış yapabilecek.
* Tahsis edilen alanlarda yatırımların gerçekleşmesi için tanınan sürelere bağlı kalınacak. Öngörülen sürelerde yatırımlarını tamamlayamamış sanayiciler için yeni uygulamaya geçiş süreci sağlandı.
* Yapı ruhsatı almış ancak işyeri açma ve çalışma ruhsatı alamamış katılımcının Bakanlığa başvurusu üzerine toplamda 3 yılı geçmemek üzere Bakanlık tarafından uzatma verilebilecek. Bakanlık tarafından verilen tüm süreleri tükettiği halde, yapı ruhsatı veya işyeri açma ve çalışma ruhsatı alamayanlar, 31 Ocak 2025’e kadar başvururlarsa Bakanlık 3 yıl ilave süre verebilecek.
OSB FİRMALARI İÇİN BÜYÜK AVANTAJ
OSB’lerin katma değerli üretim için de büyük önem taşıdığını belirten İstanbul Ticaret Üniversitesi Endüstri Mühendisliği Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. İsmail Ekmekçi, şu değerlendirmeyi yaptı: “OSB’ler sadece düşük maliyetli üretim değil, aynı zamanda katma değeri yüksek ürünlerin üretilmesine de zemin hazırlıyor. OSB mensubiyetinin firma performansına etkisine baktığımızda; OSB üyesi firmaların ekonomik performanslarının daha yüksek olmasının yanı sıra, daha hızlı arttığı da ortaya çıkıyor. Ayrıca OSB üyeliği ihracat büyümesine yıllık yüzde 6, istihdam büyümesine ise yıllık yüzde 3’lük katkı yapıyor. 26 Temmuz’da tanıtımı yapılan HIT-30 Programı ile ülkemizin 2030 yılına kadar yüksek teknoloji üretiminde küresel bir merkez olması hedefleniyor. OSB’lerdeki firmaların yüksek teknoloji ve katma değerli ürünler açısından katkıları ve verimlilikleri de çok yüksek. Bu sebeple, OSB yönetmeliği değişikliği ile HİT-30 Programı’ndaki yatırım teşviklerinin OSB firmaları için büyük bir avantaj oluşturacağını düşünüyorum.”
