Her yıl binlerce eserin dönüşü için adeta dedektif titizliğiyle çalışılırken, 1980 yılından bu yana 25 bine yakın eser ana vatanı ile buluştu.
Arkeolojik miras konusundaki zenginliğiyle dünyanın sayılı ülkeleri arasında bulunan Türkiye, barındırdığı bu hazine ile tarihi eser kaçakçılığı konusunda da yoğun bir mücadele vermek zorunda kalıyor. Geçtiğimiz günlerde kutlanan Uluslararası Kültür Varlığı Kaçakçılığı ile Mücadele Günü vesilesiyle yurt dışına kaçırıldıktan sonra Türkiye’ye döndürülmesi sağlanan eser sayısı paylaşıldı. Kültür ve Turizm Bakanlığı, 2023 yılı için bu sayının 3 bin 16 olduğunu duyururken, en fazla kaçak eser Bulgaristan’da bulundu.
MÜZAYEDELER TAKİP EDİLİYOR
Kültür ve Turizm Bakanlığı tarafından yapılan açıklamaya göre, Bakanlık bünyesinde bulunan Kaçakçılıkla Mücadele Daire Başkanlığı dünyanın her yerinde Anadolu menşeli ürünleri bulmak için çalışıyor. Başkanlık bünyesinde 50 kişi görev yapıyor. Ayrıca paydaşlarla da işbirliği yapılıyor. Anadolu kaynaklı ürünleri bulmak için dünyanın önde gelen müzayedeleri ve sanat evlerinin katalogları takip ediliyor.
TÜRK YETKİLİLER BULUR
Kültür ve Turizm Bakanlığı’nın sitesinde yer alan kayıtlara göre, yurt dışından iadesi sağlanan ilk eser, 1976 yılında Aphrodisias ören yeri müze deposundan çalınan sekiz heykel oldu. Eserlerin altısı bulunarak diplomatik mücadele sonucu 1980 yılında Türkiye’ye getirildi. Takip eden yıllarda da çok sayıda eser bulunurken, 1980 yılından bu yana 25 bine yakın eser Türkiye’ye getirildi. Kültür ve Turizm Bakanlığı yetkilileri, geçtiğimiz günlerde Türkiye’nin bu alanda önemli bir ünü olduğunu ifade ederek, “Artık müzayedelere Anadolu menşeli ürün istenmiyor. Türk yetkililer bulur, başımız derde girer diye bir algı var” cümlelerini kullanmıştı.
EN BÜYÜK KAYNAK ABD
Dünyanın çeşitli yerlerinden eserler Türkiye’ye getirilirken Kültür ve Turizm Bakanlığı web sitesinde yer alan kayıtlara göre, en çok ABD’den kaçak eser girişi sağlanmış. Kaçırılan ürünlerin arasında para kadar küçük ürünlerin yanı sıra cami kapısı gibi büyük eserler de bulunuyor. Şu ana kadar tek seferde en çok eserin temin edildiği operasyon 2000 yılında yapılmıştı.
İstanbul’dan Londra’ya gönderilen heykel, bilezik, kâse-şişe ve sikkeden oluşan 3 bin 634 eserden müteşekkil eser grubu, 1996 yılında Heathrow Havaalanı’nda tespit edilmiş ve bu eserlerin 2000 yılında Türkiye’ye getirilmesi sağlanmıştı.
TARİHİ ESKİLERE DAYANIYOR
Türkiye’nin tarihi eser kaçakçılığı ile mücadelesi, Osmanlı zamanına dayanıyor.
O yıllarda uluslararası kazılara izin verilirken, yabancı heyetlerin çok sayıda eseri beraberinde yurt dışına götürdüğü tespit edildiğinden bu konudaki ilk düzenlemeler yapıldı. Asar-ı Atika Nizamnameleri ile yurt dışı kaçakçılığının önüne geçilmeye çalışıldı.
