HABER: OSMAN KUVVET Biyometrik Veri Yönetim Sistemi projesi kapsamında, ilk fazda, Biyoteksan’ın, HAVELSAN mühendislik desteği ile geliştirdiği, ‘yerli parmak izi tanıma sistemi’ hayata geçti. Kamuda ve özel sektörde birçok alanda kullanılan bu yöntemle ilgili inisiyatif başlatan İçişleri Bakanlığı, yerli biyometrik veri sisteminin oluşturulmasında, sürecin belli bir sistematikle yürütülmesine yönelik çalışmanın devamında, kurumlarda var olan teknolojilerin standartlaştırılmasını ve farklılıkların ortadan kaldırılmasını amaçlıyor. SIRADA OLAY YERİ İçişleri Bakanlığı Biyometrik Veri Sistemi’ne ilişkin protokol kapsamında, HAVELSAN ile Polis Bakım ve Yardım Sandığı (POLSAN) ortaklığında 2019 yılında Biyoteksan firması kuruldu. Parmak izi tarayıcılarından okunan izlerle çalışan ‘nitelikli parmak izi tanıma ürünü’ hizmet vermeye başladı. Sistemin ikinci fazında ise olay yerinden alınan, kriminal izlerle çalışacak ‘niteliksiz parmak izi tanıma ürünü’ geliştirmeleri tamamlandı ve kısa sürede ihtiyaç birimlerinin hizmetine sunulacak. Milli Biyometrik Veri Yönetim Sistemi projesinde, nitelikli ve niteliksiz parmak izi tanıma sistemi dışında avuç içi tanıma, retina ve iris tanıma, yüz tanıma, ses tanıma, yazı ve imza tanıma gibi özellikler de yer alacak. Proje kapsamında, biyometrik verinin toplanacağı, sayısallaştırılacağı ve doğrulanacağı merkezi bir ‘milli biyometrik veri merkezi’ kurulması hedefleniyor. YERLİ TEKNOLOJİ Türk mühendisler, Nitelikli (Temiz) Parmak İzi Tanıma Ürünü’nü, 1.5 yıl gibi kısa sürede tamamlayarak önemli bir başarıya imza attı. Türkiye, yazılım alanında dünyada ‘Biyometrik Veri Yönetim Sistemi’ teknolojisini geliştiren 7’nci ülke oldu. Teknolojide dışa bağımlılığın azaltılması misyonuyla çalışmalar yürüten HAVELSAN’ın görüntü işleme alanındaki birikimi de kısa sürede elde edilen bu başarıda önemli rol oynadı. Görüntü işleme teknolojileri savunma sanayi alanında da önemli rol oynayan ve sıkça kullanılan bir alan olarak göze çarpıyor. KAMUNUN KULLANIMINDA İçişleri Bakanlığı Göç İdaresi Genel Müdürlüğü’nün ardından İçişleri Bakanlığı Nüfus ve Vatandaşlık İşleri Genel Müdürlüğü’nün kullanımına alınacak sistem, daha sonra Emniyet Genel Müdürlüğü Kriminal Daire Başkanlığı, Jandarma Genel Komutanlığı Kriminal Daire Başkanlığı ve Sahil Güvenlik Komutanlığı birimlerinde de kullanıma sunulacak. HEDEFTE İHRACAT VAR Geliştirilen bu yazılım ciddi bir ihracat potansiyelini barındırıyor. HAVELSAN Genel Müdürü Ahmet Hamdi Atalay, “Şu anda herkes, her yerde parmak izi alıyor. Bunları nerede saklıyor, ne yapıyor belli değil. Onlar da bir şekilde kontrol altına alınmış olacak” sözleriyle yazılımın yurt dışı hedeflerininde olduğunu belirtti.

19 Nisan 2021 Pazartesi

Trafikte denenmeye başlayan otonom araç haberlerine artık aşina sayılırız. Evet, hali hazırda gündelik hayatımızın bir parçası değiller ama kendi kendine ilerleyen, park eden bir otomobil fikrine giderek alışıyoruz. Otonom araç teknolojisi elbette otomobillerle sınırlı değil ve büyük bir hızla gelişiyor. Bu teknolojinin öncüsü firmalar, uzun zamandır otonom TIR ve kamyon üzerinde çalışmalar yürütüyor. E-TİCARETTEKİ ARTIŞ Otonom araç teknolojileri geliştiren nispeten genç teknoloji şirketleri, kamyon üreten köklü firmalarla işbirliğine yöneldi. Öte yandan, büyük kamyon üreticilerinin de bu teknolojik işbirlikleri için sebepleri bulunuyor. Büyük kamyon üreticilerinin çoğu, sürücü sıkıntıları ve pandeminin körüklediği e-ticaretteki patlama nedeniyle otonom teknoloji çözümlerine her zamankinden daha yoğun ilgi duyuyor. Alman Daimler, Waymo ile sürücüsüz kamyon ittifakı kurarken, Çin’in en büyük ağır kamyon üreticisi FAW Jiefang, Plus AI ile ortaklık kurdu. Tesla İcra Kurulu Başkanı Elon Musk, ocak ayında yaptığı açıklamada, uzun süredir ertelenen yarı elektrikli kamyonun, şirketin tam otomatik sürüş kabiliyetine ulaşan ilk araçları olma ihtimalinin yüksek olduğunu söylemişti. Son ve yeni büyük haber ise İsveçli Volvo ile California merkezli Aurora Innovation arasında kurulan ittifak. Aurora gibi nispeten genç bir teknoloji firması, otonom araç sistemlerine dair bilgi ve becerisini Volvo Trucks gibi eski ve köklü bir şirketin derin üretim deneyimiyle birleştirmiş oldu. Analizlere bakılırsa bu tür ortaklık haberlerini önümüzdeki günlerde daha sık duyacağız. Bu haberleri pandeminin dünyada bir şeyleri kökten değiştireceği yönünde de okuyabiliriz. Ve anlaşılan o ki, otonom binek araçlardan önce otonom kamyonları yollarda göreceğiz.

12 Nisan 2021 Pazartesi

HABER: AYŞE BAŞAK Son yıllarda, adımlarımızı sayan, vücut ısımızı ölçen, hatta kandaki oksijen seviyemizi izleyebilen akıllı saatler görüyoruz. Şimdi ise akıllı saatlerin sağladığı kolaylığın dahi ötesine geçecek giyilebilir teknolojilerde heyecan verici gelişmeler yaşanıyor. Teknoloji dünyasında artık bir fiziksel aktivite veya spor yaparken nasıl hareket ettiğinizi tespit edebilen, hatta potansiyelinizi ölçüp, tekniğinizi nasıl geliştireceğiniz konusunda geri bildirimde bulunabilen giyilebilir cihazlar kapıda. Aslında cihaz demek çok doğru değil. Bir çift çorap veya bir gömlek gibi zaten kullandığınız giyeceklerin teknolojik kumaşlarla üretilip ‘akıllanmasından’, sizi ve sağlığınızı takip eder hale gelmesinden bahsediyoruz. DOKUNSAL ELEKTRONİKLER Bilim insanları, akıllı kıyafet konsepti altında çorap ve eldivenlerden yeleğe kadar birçok prototip giysi tasarladı. Ekibin geliştirdiği ‘dokunsal elektronikler’, giysiyi giyen kişiden gelen baskıyı algılayan az miktarda fonksiyonel elyaf haricinde daha tipik tekstil elyaflarının bir karışımını da kullanıyor. Bunun birçok avantajı var; çünkü araştırmacı Yiyue Luo’ya göre, üzerinde çalıştıkları tasarım birçok giyilebilir teknoloji prototipinin aksine geliştirilen özel lifler sayesinde yaygın ve büyük ölçekli giysi üretimine dahil edilebilir. ÇOK FAZLA SENSÖR YANILTABİLİR Nature Electronics’in bu ayki sayısında yer alan proje hakkında konuşan ekip üyesi, bilim insanı Luo, “Geleneksel olarak, çok sayıda sensörde yüksek doğrulukta veri sağlayan bir seri üretim giyilebilir cihaz geliştirmek zordu. Çok sayıda sensör dizisi ürettiğinizde, bazıları çalışmayacak ve bazıları diğerlerinden daha kötü çalışacak. Bu nedenle, kendi kendini denetleyen bir makina öğrenimi algoritması kullandık ve kendi kendini düzelten bir mekanizma geliştirdik” diyor. HASTALARA YAKIN TAKİP Araştırmacılar, geliştirdikleri akıllı giysilerin atletik eğitim ve rehabilitasyon için kullanılabileceğini öngörüyor. Hastaların izniyle, özellikle bakım evlerinde yaşayanların sağlık durumlarını pasif bir şekilde izlemeye imkan tanıyacak olanteknoloji; örneğin hastanın düşüp düşmediği veya acil yardıma ihtiyacı olup olmadığının yanı sıra diğer sağlık verilerini de anlık takip edip bildirebilecek.

12 Nisan 2021 Pazartesi

İnsan hareketlerini hiçbir entegre sensöre ihtiyaç duymadan sadece görerek taklit edebilen i-toys robotları, oynadıkları “zeybek” oyunu ile yoğun ilgi görüyor. Diğer halk oyunları ve futbol dahil birçok hareketi görerek taklit edecek olan i-toys robotlarının, 2022 yılında piyasaya çıkması hedefleniyor. Uygun fiyata sıra dışı deneyim yaşatacak oyuncaklar üzerinde çalıştıklarını açıklayan Türk teknoloji firması AB Plus Bilişim Teknolojileri AŞ, Yönetim Kurulu Başkanı Dr. Akın Arslan, şunları söyledi: “i-toys robotları ile oyuncak sektörüne yeni bir nefes getirmek, çocukları bilgisayar, tablet ve cep telefonlarındaki oyun bağımlılığından kurtararak, onları gerçek hayatta dokunabilecekleri ve istedikleri gibi yönlendirebilecekleri teknolojilerle buluşturmayı hedefledik. Bu yeni nesil akıllı oyuncakların, çocuklarının gelişimine büyük katkı sağlayacağını değerlendiriyoruz. Dünyada bizim i-toys projemizi diğer emsallerinden ayıracak en temel konu, bu projeyi apple store gibi çok iddialı bir platform üzerine inşa ediyor olmamızdır. Tek fonksiyonlu olarak değil, sürekli yenilenebilir, değiştirilebilir ve programlanabilir oyuncaklar tasarlıyoruz. Robotlarımız, i-toys city’den indirilebilecek binlerce uygulama ile güçlenecek ve farklılaşacaktır. Çok farklı yetkinliklere sahip robotları da i-toys ailesine katmaya devam edeceğiz. Kısaca, i-toys robotları, mekanik, mekatronik ve yapay zeka desteği olarak çok üstün oldukları için sınırsız oyunlar ve farklı yeteneklere sahip olacaktır.” ROBOTLARA HÜKMETMENİZİ SAĞLAYACAK TEKNOLOJİLER i-toys robotlarını, bir taraftan en iyi mekaniğe ve dayanıklılığa sahip robotlar olarak tasarlarken, diğer taraftan nasıl daha akıllı hale getirileceği üzerinde çalıştıklarını anlatan Dr. Arslan, şunları kaydetti: “İşin en kolay tarafı, insansı robotları dizayn etmektir ve büyük çoğunluğu Çin ve Uzakdoğu’da olmak üzere yüzlerce üretici firmanın, binlerce humanoid robot oyuncak örneği bulunuyor. Esas zor olan, robotlara hükmetmenizi sağlayacak teknolojileri üretmektir. Onlara gerçek-zamanlı olarak, hareketleri taklit ettirebilmektir. Biz bu konuda başarılı çalışmalar yapmaya her geçen gün daha çok yaklaşıyoruz. Geldiğimiz seviye bizi ve genç arkadaşlarımızı fazlasıyla mutlu ediyor. Zeybek oyunu, üstünlüklerimizi göstermemiz için çok iyi bir oyun oldu. Gelecek yıl, i-toys robotların üretimini, Gebze Güzeller Organize Sanayi Bölgesi’nde büyük bir vizyonla kurulan Adem Ceylan Anadolu Meslek Lisesi’nde öğrenciler ile birlikte gerçekleştireceğiz. Onları hem yetiştireceğiz hem de bu üretimin bir parçası haline dönüştüreceğiz” diye konuştu.

06 Nisan 2021 Salı

SOYHAN ALPASLAN Teknopark İstanbul Kuluçka Merkezi (Cube Incubation) firmalarından Gene-IST (İstanbul Moleküler Genetik İlaç ARGE ve Danışmanlık Hizmetleri Limited Şirketi), global tıp dünyasına damgasını vurdu. Kişisel kanser ilacını ve tedavi yöntemini belirleyen ‘Prognostik Kanser PD-L1 Gerçek Zamanlı PCR Kiti’, kanser hastalarının hangi olası tedavilere, hangi ilaç dozlarında yanıt vereceğini tespit ediyor. PAZARDA İLK VE TEK Gene-IST’in kurucularından Prof. Dr. Belgin Süsleyici, “Ürettiğimiz kit, milli ve yerli. Hem ulusal hem de uluslararası pazarda immün checkpoint inhibitörlerin hedef moleküllerinden PD-L1 geninin kişiye özel varyasyonlarını tespit eden ilk ve tek ürün. İmmün checkpoint inhibitörleri; son 10 yıl içinde geliştirildi ve halen patent koruması altında oldukları için muadilleri bulunmayan, son derece pahalı ilaçlar” bilgisini paylaştı. Kit projesinin yürütücüsü Prof. Dr. Süsleyici, İstanbul Ticaret’in sorularını cevapladı. KİŞİSEL İLAÇ TEST KİTİ Gene-IST’i tanıtır mısınız? Gene-IST’i 2018 yılında Teknopark İstanbul Kuluçka Merkezi bünyesinde ortağım Prof. Dr. Atila Karaalp ile birlikte kurduk. Firmamızda moleküler genetik ve farmakoloji alanlarında Ar-Ge, biyoteknoloji, eğitim ve danışmanlık, kit üretimi, ithalat ve ihracat hizmetleri veriyoruz. Gene-IST ne üretiyor? Farmakogenetik test kitleri geliştiriyoruz. Söz konusu kitler; kanserli dokularda ilaç yanıtını değiştiren ve sağ kalımı etkileyen genetik faktörleri belirleyip, kişiye özel akılcı ilaç tedavilerinin uygulanmasına imkân sağlıyor. Tanı-tedavi yanıtı kitleri ile kişisel genetik farklılıklar nedeniyle oluşabilecek toksik etkiler belirleniyor. Böylece, bireyselleştirilmiş daha etkili tedavilerin uygulanması sağlanabiliyor. Gereksiz ilaç kullanımı ve istenmeyen yan etkiler nedeniyle oluşan maliyetler de büyük ölçüde önlenebiliyor. GERÇEK ZAMANLI PCR Ürettiğiniz ‘ilaç tanı kiti’ ile ilgili bilgi verir misiniz? ‘Kanserin Seyri ile Hastalar Arasında Tedaviye Yanıt Farklılıklarının Moleküler Nedenlerinin Araştırılması ve Buna Yönelik Tanı Kiti Geliştirilmesi’ projemiz kapsamında diyagnostik (tanı tedavisi) gerçek zamanlı PCR kiti ürettik. ‘Prognostik Kanser PD-L1 Gerçek Zamanlı PCR Kiti’ ile kanser hastalarının hangi olası tedavilere ve hangi ilaç dozlarında yanıt vereceğini belirleyebiliyoruz. TEDAVİYE YETERSİZ YANIT Kanser tedavisinde kat edilen mesafe nedir? Yeni nesil kemoterapi ve immünoterapi ilaçları ile birlikte bazı ilerlemeler sağlandı. Fakat tedaviye verilen yanıtlar hâlâ yeterli düzeyde değil. Çünkü kanser seyrini tümörün genetik özellikleri belirliyor. Tümör dokusunda bulunabilecek bazı mutasyonlar nedeniyle hastanın kanser ilaçlarına yanıtı tam olmayabiliyor. Bu mutasyonlar, ilacın etkisini gösterememesine, gereksiz zaman ve para kaybına neden oluyor. Öte yandan, ilaçların toksik etkileri ve ilaç direncine bağlı olarak tedavi etkinliğinin yeterli seviyede olmaması da diğer sorunlar arasında. ULUSLARARASI İŞBİRLİKLERİ Üniversite-sanayi işbirliğinde neredesiniz? Fransa-Lorraine Üniversitesi Kanser Enstitüsü, Hollanda-Erasmus Üniversitesi Tıbbi Merkezi, İtalya- Roma Üniversitesi ‘La Sapienza’ Klinik Biyokimya Ünitesi ile işbirliklerimiz var. Farklı kliniklere ait yeni farmakogenetik biyobelirteçlerin belirlenmesi, metabolomik alanında yeni teknolojilerin geliştirilmesi ve uygulanması, kanser tedavisinde kullanılabilecek kişiye özel etkili ilaç tedavilerinde rol alan genlerin belirlenmesi kapsamındaki projelerimiz sürüyor. ‘RAKİBİMİZ YOK’ Prof. Dr. Belgin Süsleyici, “Gene-IST olarak Prognostik PD-L1 Kiti immün checkpoint inhibitörleri üzerinden kişiye özel tedavi yanıtını belirleyebilen ilk ve tek ürünü geliştirdik. Şu an itibarıyla yerli ve yabancı piyasalarda bulunan tek ürün olduğundan rakibimiz yok. Halihazırda kanser genetiği ile ilgili hizmet veren çok sayıda tıbbi tahlil laboratuvarları, kanserli doku ve hücrelerin tiplendirilmesi ile kısmen de kansere bireysel yatkınlığın tespiti amacıyla testler yapıyor. Ama bu çalışmalar kanserin seyrine dair bilgi vermiyor” dedi. PROF. DR. BELGİN SÜSLEYİCİ KİMDİR? Prof. Dr. Belgin Süsleyici (PhD), Marmara Üniversitesi Biyoloji Bölümü Moleküler Biyoloji Anabilim Dalı’nda tam zamanlı öğretim üyesi olarak görev yapıyor. Doktora sonrası eğitimini International Federation of Clinical Chemistry (IFCC) Bursu ile Nancy-Fransa’da ‘Center for Preventive Medicine’da tamamladı. Türkiye Farmakogenomik ve Bireyselleştirilmiş Tedavi Derneği’nin (TSPPT) kurucusu ve halen başkanı olan Süsleyici, ilaç genetiği alanında kılavuzları oluşturan ESPT, Eu-PIC gibi uluslararası meslek kuruluşlarının aktif üyesi. Bireye özel genetik bazlı ilaç tedavileri (farmakogenetik), omik teknolojileri ve kök hücre uygulamaları üzerine Ar-Ge çalışmaları yürüten Süsleyici, çok sayıda ulusal ve uluslararası derginin bilimsel hakemlik kurul üyeliklerini sürdürüyor. Uluslararası makalelerine 795 atıf yapılan Süsleyici, Türkiye Diyabet Vakfı Bilimsel Proje Destek Ödülü yarışmasında birincilik ödülüne sahip. KİTİN FAYDALARI * Kanserin seyrinin öngörülmesini sağlıyor. * Olası mutasyonları saptayabiliyor. * Hasta için olası tedavi yöntemi belirliyor. * İlaç dozlarının hastaya özel ayarlanabilmesine imkan veriyor. * Hastalar hedefe yönelik ilaçlarla etkili tedavi edilebiliyor. * Tümöral doku DNA’sındaki ilaç direncini tespit edebiliyor. * İlaç toksisitesine neden olabilecek gen farklıklarını belirliyor. * Her marka PCR cihazında kullanılabiliyor. * Çok kısa sürede güvenilir sonuçlar veriyor. * Düşük maliyeti ile kolay ulaşılabiliyor.

29 Mart 2021 Pazartesi