HABER: ŞEREF KILIÇLI
KAHVENİN kökenleri Etiyopya’nın Kaffa bölgesine dayanıyor. Efsaneye göre bir çoban, kahve çekirdeklerini tükettikten sonra kendisini daha enerjik olduğunu fark etti. Bu keşif, kahve çekirdeklerinin daha sonra tüm dünyaya yayılmasını sağlayacak bir dönüm noktası oldu. Kahvenin tanınması ise Arap Yarımadası’nda gerçekleşti. Arabistan’da kahve çekirdekleri ilk olarak kavrulup öğütüldü. Bu şekilde hazırlanan kahve, popülerlik kazanarak Ortadoğu’da yayıldı. 15. yüzyılda Kahire ve İstanbul gibi şehirler, kahvehane olarak adlandırılan mekanlara ev sahipliği yapmaya başladı. Kahvenin Avrupa’ya, önce Venedik, Napoli ve Trieste gibi büyük İtalyan liman kentlerine girmesi de Osmanlılarla yapılan ticaret sayesinde oldu.
ENDÜSTRİLEŞME SÜRECİ
Avrupa’daki ilk kahvehane ise 1640’ların başında Venedik’te kuruldu ve birkaç on yıl içinde girişimci göçmenler veya tüccarlar tarafından kurulan kahvehaneler Avrupa genelinde yayıldı. Avrupa’daki kahvehaneler de Osmanlı karşılıklarına benzetildi ve sosyalleşmeyi sağladı. Kritik bir başka tarih ise 1683 yılındaki İkinci Viyana Kuşatması oldu. Osmanlı ordusu geri çekilirken Jerzy Franciszek Kulczycki adlı bir Polonyalı diplomatın eline geçecek kahve çuvallarını da bırakmıştı. Kulczycki, bu kahve çuvallarıyla Viyana’daki ilk kahvehaneyi açtı. 18. yüzyılda Avrupa genelinde kahvehanelerin sayısı hızla arttı; 19. yüzyılda, büyük ölçüde sanayi devrimi sayesinde, kahve modern anlamda küresel bir endüstri haline gelmeye başladı.
GÖZDE EMTİA
Kahve günümüzün en çok ticareti yapılan emtia ürünleri arasında. Küresel kahve ticareti ise iki ana çekirdek türü; Arabica ve Robusta üzerinden devam ediyor. Expert Market Research verilerine göre; küresel kahve pazarı büyüklüğü 2023 yılı sonunda yaklaşık 138.15 milyar dolara ulaştı. Brezilya, kahve üretiminde birinci sırada yer alıyor. Dünyanın en büyük kahve üreticisi Brezilya, tek başına dünya kahve arzının yaklaşık yüzde 40’ını üretiyor. Brezilya’yı sırasıyla Vietnam, Kolombiya, Endonezya ve Meksika takip ediyor. Afrika ülkeleri, dünyadaki kahve üretiminin yüzde 12’sini gerçekleştiriyor. Kıtada, yüzde 39 ile Etiyopya ve yüzde 23 ile Uganda kahve çekirdeği üretiminde toplam yüzde 62’lik payla ilk iki sırada bulunuyor. Yüzde 13’lük paya sahip Fildişi Sahili ise üçüncü sırada. Küresel kahve üretiminin 2024/25 sezonunda 7.1 milyon çuval artarak 176.2 milyon çuvala çıkacağı tahmin ediliyor. Küresel tüketim ise 3.1 milyon çuval artarak 170.6 milyon çuvala çıktı.
TALEPTEKİ BÜYÜME
Öte yandan kahveye olan talep yükselen fiyatlara rağmen dünya çapında artmaya devam ediyor. Uluslararası Kahve Örgütü’nün tahminine göre 2023/24 sezonunda küresel kahve tüketimi yüzde 2.2 artacak. Ticaret şirketi I&M Smith ise Temmuz ayında yaptığı açıklamada, talebin 2024/25 döneminde yüzde 1.25 ile biraz daha yavaş da olsa artmaya devam edeceğini öngördü. Talepteki büyümenin; öncelikle Çin, Hindistan, Endonezya, Vietnam gibi ülkelerde kahve tüketimindeki artıştan yani kahve tüketici pazarının genişlemesinden kaynaklandığı belirtiliyor. Üretici ülkelerin pazardaki büyümeye karşılık verebilmesinin de süreci olumlu etkilediği vurgulanıyor.
ÇİN PAZARI
Çin pazarı özelinde; çay, Çin kültürünün temelini oluşturmaya devam etse de kahve genç orta sınıf tüketiciler üzerinde etkinliğini artırıyor. Bu yıl düzenlenen Şanhay Uluslararası Kahve Fuarı’nın açılış töreninde açıklanan bir rapora göre, Çin’in kahve endüstrisinin ölçeği son birkaç yılda muazzam bir şekilde büyüyerek 2023’te 265.4 milyar yuan (36.7 milyar dolar) seviyesine ulaştı. Raporda, Çin’de kişi başına ortalama kahve tüketim hacminin 2023 yılında 16.74 fincana ulaştığı, bu rakamın 2016 yılındaki 9 fincan rakamının neredeyse iki katı olduğu da belirtildi. Ulusal kahve endüstrisinin son üç yıldaki ortalama yıllık bileşik
büyüme oranının yüzde 17.14’e ulaştığına da dikkat çekildi. Küresel kahve endüstrisi pazarının 460 milyar doları aştığı düşünüldüğünde Çin’in buradaki payının da önemli ölçüde büyüdüğü kaydediliyor.
TALEPTEKİ BÜYÜMEYİ TETİKLEYEN FAKTÖRLER
ABD Tarım Bakanlığı’nın tahminine göre, Çin’in kahve talebi 2023/24 sezonunda 5 milyon çuvala ulaşacak ve bu rakam da Çin’i dünyanın yedinci büyük kahve tüketicisi yapacak. Pazar araştırma şirketi Mordor Intelligence’dan Nirmit Limbachia’nın analizine göre; Çin’de Batı tarzı kahve tüketimindeki artış, daha fazla insanın gelirindeki yükselme ve yaşam tarzı tercihlerindeki değişimle ilgili. Limbachia, küreselleşmenin hem yerli hem de yabancı kahve dükkanlarının hızla genişlemesini sağladığını, uluslararası kahve kültürünü de “daha erişilebilir ve tanıdık” hale getirdiğini savunuyor
ÇİN YEREL KAHVE ZİNCİRLERİYLE ABD’Yİ GEÇTİ
Çin geçen yıl dünyada en çok ‘markalı kahve dükkanına sahip ülke’ oldu ve Amerika Birleşik Devletleri’ni geride bıraktı. World Coffee Portal’ın raporuna göre, Çin’deki satış noktası sayısı 2023’te yüzde 58 artarak yaklaşık 50 bine ulaşırken, ABD’de bu sayı yaklaşık 40 bin oldu. Çin kahve pazarında daha önce Starbucks, Kanada’dan Tim Hortons ve Britanya’dan Costa Coffee gibi yabancı markalar hakimdi. Ancak Luckin, Cotti ve Manner gibi Çinli kahve zincirlerinin pazardaki etkinliği arttı. Çinli marka Luckin, geçen yıl Çin’deki en büyük kahve zinciri olarak Starbucks’ı geride bıraktı. Yine rapora göre; Luckin, 2023’te Çin’de 5 binden fazla mağaza açarak toplam mağaza sayısını 13 binin üzerine çıkardı. Geçen yıl Çin’de 785 mağaza açan Starbucks’ın ise ocak ayında toplam 7 bin mağazayı geçtiği ve gelecek yıl Çin genelinde 9 bin mağazaya ulaşmayı hedeflediği kaydediliyor.
