Birleşmiş Milletler Dünya Turizm Örgütü’ne göre, turistlerin seyahatlerinde gezip gördükleri mekanlar kadar alışveriş de önemli bir yere sahip. Alışveriş turizmini geliştiren ülkeler turizm gelirlerinde de artış sağlayabiliyor. Özellikle global markaların sunduğu vergiden muaf (tax free) alışveriş fırsatı, turistlerin seyahat ve alışveriş tercihini de etkiliyor. Turistlere cazip fırsatlar sunan tax free işlemleri dünya genelinde 80 milyar Euro’ya ulaştı. Türkiye’de ise vergisiz alışveriş işlemlerinin hacmi 800 milyon Euro seviyesinde.
Turistlerin alışveriş ve seyahat tercihlerini etkileyen bir başka sistem ise self validation. Tax free işlemlerinin dijital ortamda yapılmasını sağlayan bu sistem, turistlerin gümrüklerde kuyruk oluşturmalarının önüne geçiyor. Bu da turistlere zaman kazandırdığı gibi alışverişi cazip hale getiriyor. İspanya, Fransa, İtalya, Portekiz gibi ülkeler yıllar önce bu sisteme geçerek hem gümrüklerdeki işlemleri hızlandırdı hem de alışveriş turizminde cirolarını artırdı. Tax free kuruluşları ve perakendeciler, bu yıl için de Türkiye’nin de bu sisteme geçmesi halinde alışveriş turizminin artacağını söylüyor.
HARCAMALAR YAKLAŞTI
Dünyada ve Türkiye’de önde gelen tax free kuruluşların biri olan Global Blue’nun Türkiye Genel Müdürü Selim Seyhun, geçen yıl turistlerin alışveriş harcamalarında ciddi bir düşüş yaşandığını belirtti. Seyhun’un verdiği bilgilere göre, 2023 yılına kıyasla alışveriş yapan turist sayısı yaklaşık yüzde 30 oranında azaldı. Bu düşüşte en önemli etkenin, Türkiye’de perakende sektöründeki fiyatların, yurt dışındaki emsal ürünlere göre daha yüksek olması gösteriliyor. Seyhun, yerli turistlerle yabancı turistlerin alışveriş harcamalarının birbirine yaklaştığını belirterek, 2025 yılı için daha olumlu bir tablo beklendiğini söyledi. Alışveriş turizminin yeniden canlanması için fiyat politikalarının gözden geçirilmesi gerektiğini vurgulayan Seyhun, Türkiye’nin tax free alışverişte rekabet gücünü artırması halinde bu alandaki kayıpların telafi edilebileceğine dikkat çekti.
2025’TEN UMUTLUYUZ
İstanbul’un hem turizm hem de alışveriş açısından önemine işaret eden Seyhun, Türkiye genelindeki tax free satışların yaklaşık yüzde 80’inin İstanbul’dan yapıldığına dikkat çekti. Seyhun, bu yıla ilişkin beklentileri ise şöyle özetledi: “2024 yılı, tax free için kötü yıllardan biri oldu. Fakat bu yıl için umutlarımız var. Tahmin yapmak zor ve sürprizli bir yıl. Hem TL’nin yabancı para birimlerine karşı durumu hem de ülkenin genel turist cazibesinde pozitif değişiklikler olursa büyüme gelebilir. 2024’e göre daha iyi bir yıl geçirilmesini bekliyoruz.”
GÜMRÜKLER DE HIZLANIR
Vergi iadesi için artık kimsenin sıra beklemek istemediğinin altını çizen Seyhun, tax free sisteminde self validition yani iadede dijital sisteme geçişin önemli olduğunu vurguladı. Birçok ülkede self validitiona geçildiğini belirten Seyhun, şunları söyledi: “Self validation sistemi çok önemli. Turistlerin yaptıkları alışverişlerde KDV iadesi alabilmesini çok kolaylaştıran ve aslında gümrük görevlilerinin koydukları risk kriterlerine göre işleyen bir onay sistemi. Hem gümrüklerin çok yoğunluk yaşamamasına hem de turistlerin işlemlerini daha kolay halletmesine yarar ve alışverişi de arttırır. Turistler daha uygun fiyatlı ürünlerde gümrük görevlilerine zaman kaybettirmez. Gümrük görevlileri de daha yüksek tutarlı ürünleri fiziksel olarak muayene ederek işlerini çok daha verimli yapabilir.”
BAKANLIK HAZIRLIK YAPIYOR
Selim Seyhun, Ticaret Bakanlığı’nın self validition sistemine geçiş için ciddi hazırlık yaptığını hatırlatarak, yıl içinde sisteme geçilmesini umut ettiklerini söyledi. Seyhun, “Self validition sistemine geçildiğinde Türkiye’nin alışveriş cazibesi de artacak. Beklentimiz alışveriş turizminde harcamaların yüzde 25 oranında artması. Bu da hem perakende hem de turizm sektörlerine ciddi şekilde olumlu etkileyecek. İspanya, Fransa, İtalya, Portekiz gibi ülkeler bu sisteme yıllar önce geçti ve o ülkelerde de gümrükler oldukça memnun. Ticaret Bakanlığımız bu konuda ciddi bir çalışma içerisinde ve aslında 2025 yılı içerisinde Türkiye olarak biz de bu sisteme geçebiliriz. Oldukça faydalı olacak” dedi.
