Ayrıca ilk defa genç ve kadın üreticilere ilave destek verilecek. Aile işletmelerinin de ilk kez desteklenmesini öngören bu planla hayvansal üretimde arz-talep dengesinin sağlanması ve dışa bağımlılığın azaltılması hedefleniyor.
Türkiye, tarım ve hayvancılıkta potansiyelini değerlendirmek için devlet destekleriyle yeni önlemler alıyor. Tarımda atıl arazilerin değerlendirilmesi için Tarım Arazilerinin Kullanımının Etkinleştirilmesi (TAKE) programını uygulamaya başlamıştı. Bu program ile 81 ilde tarım arazilerinin etkin kullanımı için bitkisel üretimin geliştirilmesi hedefleniyor. 2021’den beri uygulanan program kapsamında üreticilere azami yüzde 75’i hibe olmak üzere tohum, fide ve fidan temin edildi.
İKLİM DEĞİŞİKLİĞİ
TAKE Projesi ile öncelikle işlenmeyen, nadasa bırakılan veya işlemeli tarıma uygun olmayan arazilerin, uygun münavebe planı ve ekim yöntemleri uygulanarak stratejik ürünlerin üretiminde kullanılması öngörülüyor. İklim değişikliği dikkate alınarak uygun çeşitlerle hububat, baklagil ve yağlı tohumlu bitkilerin üretimi geliştiriliyor. Çeltik üretiminin yoğun olarak yapıldığı Edirne, Balıkesir, Çanakkale, Karabük ve Samsun’da iklim değişikliği dikkate alınarak, su tüketiminin azaltılmasına yönelik de 2 bin 513 dekar alanda çeltik üretiminde damla sulama sistemleri devreye sokuldu. Kastamonu, Diyarbakır, Çankırı, Kırıkkale ve Düzce illerinde de 18 bin 500 dekar alanda çeltik üretimine yönelik projelere kaynak tahsis edildi.
1.73 MİLYON DEKAR
TAKE projeleri ile 3 yılda 1241 projeye toplam 950 milyon liralık ayni destek sağlandı. Ekim yapılmayan araziler, nadas alanları ve işlemeli tarıma uygun olmayan alanlara öncelik verilerek 5.4 milyon dekarlık alanda bitkisel üretim gerçekleştirildi. Bu yıl da TAKE projelerine destek sürecek.
2024 yılı için 520 milyon lira ödenek tahsis edilen TAKE projeleri ile Türkiye genelinde 1.73 milyon dekar arazide bitkisel üretim yapılması hedefleniyor. Bu yıl için 456 proje değerlendirmeye alınacak. 120 bine yakın çiftçi bu imkandan yararlanacak. Bu yılki ödeneğin 200 milyon lirası depremden etkilenen illere ayrıldı.
390 PROJE, 110 BİN ÇİFTÇİ
Bakanlığa bağlı Bitkisel Üretim Genel Müdürlüğünce yürütülen proje ile tarla bitkileri ekim alanlarında artarken, nadas alanları ise azaldı. TAKE Projesi ile 2021-2022 yıllarında 500 milyon lira bütçe ile yaklaşık 3.4 milyon dekar alanda ekim, dikim ve aşılama çalışmaları gerçekleştirildi. 2023’te ise Tarım ve Orman Bakanlığı’nın 450 milyon lira katkısıyla toplam 390 projeye destek verildi.
Bu projelerden 110 bin çiftçi faydalandı. 2 milyon dekar alanda tarla bitkileri, 12 bin dekar alanda meyve ve 29 bin dekar alanda da sebze ekim ve dikimi yapıldı. Başta 6 Şubat depremlerinden etkilenen iller olmak üzere, yaklaşık 23 bin ton sertifikalı tohum ile 42 milyon adet fide üreticilere temin edildi. Proje kapsamında ayrılan kaynağın 127 milyon lirası deprem, 323 milyon lirası da diğer illere tahsis edildi.
ÜRETİCİYE DESTEK 4 KAT ARTTI
Yerli üreticiyi güçlendirmek için TİGEM Damızlık Merkezleri kurulacak. Tarım ve Orman Bakanı İbrahim Yumaklı, yeni destekleme modeline ilişkin şunları kaydetti: “Buzağı başına mevcut modelde 2 bin 68 lira destek alırken yeni sistemde, ilave verdiğimiz aile işletmesi, kadın desteği ve diğer verimlilik destekleriyle 5 bin 200 lira alacak. Yani 2,5 kat fazla destek alacak. Eğer bu işletme, ari işletme olursa ilave destek vereceğiz ve bu rakam buzağı başına 7 bin 900 liraya kadar çıkabilecek. Böylece desteği yaklaşık 4 kat artacak. Diğer taraftan besici aile işletmesi, besilik olarak 20 buzağısını kesime kadar beslerse ve bu verimlilik kriterlerine uygun bir süreç olması durumunda, kesim anında dana başına ilave olarak 4 bin 500 liraya kadar destek alabilecek.” Yumaklı, ayrıca hayvancılıkta işletme başına 40 milyon lira olarak verilen kredi üst limitini 60 milyon liraya, ari işletmelerde 80 milyon liraya çıkardıkları bilgisini verdi.
HEDEF DIŞA BAĞIMLILIĞI BİTİRMEK
Tarımdaki üretim ve verimliliğin artırılmasının hayvancılıkta da dönüşümün gerekli olduğu belirtiliyor. Ancak hayvansal üretimde arz-talep dengesinin sağlanması ve dışa bağımlılığın bitmesi için ilave tedbirler gerekiyor. Bu nedenle hayvancılıkta verimli, kaliteli ve sağlıklı üretimin artırılması için 2024-2028 yıllarında uygulanacak 10 maddelik bir ‘Yol Haritası’ açıklandı. Programın ilk başlığını ise ‘Hayvansal Üretimin Planlanması’ oluşturuyor. Yeni sistemde, üretimin, maliyet, kapasite ve pazarlama imkanları doğrultusunda planlamasına ve ürünlerin bölgesel bazlı nerede, ne kadar üretileceğine dair üretim modeli oluşturuldu. Stratejik öneme sahip kırmızı et, beyaz et, süt ve yumurtanın, kaliteli, yeterli ve sağlıklı üretiminin devamlılığı için su kaynaklarının dağılımına uygun ve doğal kaynakları koruyan bir üretim anlayışı hedefleniyor. Bunun için hayvancılığın temel girdisi kaliteli kaba yem üretiminin artırılması, meracılığın pazarlama imkanlarına uygun yapılanması sağlanıyor. Ayrıca, sözleşmeli üretim modeli yaygınlaşıyor.
GENÇLERE DESTEK
Hayvancılıkta 4 yıl içerisinde ithalatın bitirilmesinin hedeflendiği yeni planda, aile işletmelerine tüm hayvancılık destek kalemlerinde ilk defa ilave destek verilecek. Mevcut modelde aşısı ve kaydı olan her buzağıya destek verilirken, yeni modelde, buzağının yanı sıra aşısı ve kaydı yapılan her kuzu ve oğlak için de destek veriliyor. Kırsalda, ilk defa genç ve kadın üreticilere yüzde 70 ilave destek verildi. Hayvancılıkta dikkat çekilen diğer önemli konu ise hastalıklar. Bu kapsamda hastalıktan ari işletmelere ilave destek verilecek. Ayrıca, Tarım ve Kırsal Kalkınmayı Destekleme Kurumu (TKDK) desteklemelerinde ari işletmelere öncelik veriliyor.
AŞI VE GENETİK
Hastalıktan ari işletmelerden, ülkenin ihtiyacı olan genetik kapasitesi yüksek anaç hayvan üretimi sağlanacak. Bulaşıcı hastalıklardan koruyucu aşı uygulaması da yaygınlaştırılacak. Aile işletmelerinde buzağı, kuzu ve oğlak sağlığını koruyucu tedbirlere ağırlık verilerek gerekli aşı desteği Tarım ve Orman Bakanlığı tarafından sağlanacak. Buzağı kayıplarını azaltmak için, ilk etapta 200 bin gebe sığırı aşılanacak. Kuzu kayıplarını azaltmak amacıyla ülke genelindeki tüm küçükbaş hayvanlara bu yıl içinde koyun-keçi çiçek aşısı, yeni doğan tüm küçükbaş hayvanlara ise koyun-keçi vebası aşısı yapılacak. Tüm bu aşıların ücretlerini Bakanlık karşılayacak.
SOĞUK ZİNCİR
Hayvan hareketliliğinin kontrolü amacıyla Veteriner Yol Kontrol ve Denetim İstasyonları açılacak. Böylece hastalıklı hayvanın başka bir bölgeye giderek hastalığın yayılması önlenecek. Bu istasyonlarda yapılan kontrollerle hastalığa yerinde ve erken müdahale edilecek. 7 gün 24 saat görev yapacak bu istasyonlardan ilki Erzurum’da açıldı. Yakın bir tarihte ikincisinin Elazığ’da açılması planlanıyor. Yılsonunda bu sayı 7’ye çıkacak. Tarım ve Orman Bakanlığı’na ait Pendik Veteriner Kontrol Enstitü Müdürlüğü’nde yeni kurulan yeni ulusal aşı üretim tesisiyle modern ve teknolojik imkanlarla yüksek kapasiteli aşı üretimleri gerçekleştirilecek. Ayrıca Veteriner Tıbbi Ürün Kontrol Merkezi de oluşturulacak. Soğuk zincir izleme sistemi de bu yılın ilk yarısında kurulacak.
