Yatırım işlem sayısında 2023’e göre 3 kat artış görülürken, toplam yatırımların tutarındaki artış ise 2 katı buldu. Ekosistemin bu yükselişi, hem yerli hem de yabancı yatırımcıların Türkiye’ye ilgisinin yeniden arttığını gösteriyor. Startup yatırımlarının yüzde 87’si yabancılar tarafından gerçekleştirildi.
BARIŞ CABACI
Günümüzde her girişimcinin hayali iyi bir yatırımcı bulmak, en büyük amacı ise ilgili sektörden yatırımcı çekmek. Geçmişte her fabrika bir kale olarak görülüyordu. Günümüzde ise her fikir bir kale olarak benimseniyor. Bu sayede özellikle startup dünyasında yatırımcıların sayısı hızla artıyor. Geçmişte sadece bireysel yatırımcılara ulaşmak için çabalayan girişimciler, bugün küresel çapta da sayısız fırsat yakalayabiliyor. Uluslararası yatırımcılara ulaşma imkanı, girişimcilerin büyüme potansiyelini de artırıyor. Bu da ekosistemdeki rekabeti güçlendiriyor. Türkiye’ye startup yatırımlarının artmasındaki en önemli etkenlerin başında, hayata geçirilen TechVisa, Terminal İstanbul gibi projelerin yanısıra hız kazanan teknopark ve girişim merkezleri yatırımları geliyor.
EN FAZLA ABD
KPMG Türkiye ve 212’nin hazırladığı ‘Türkiye Startup Yatırımları’ raporuna göre, küresel startup yatırımları, 2024’ün ikinci çeyreğinde 94.3 milyar dolar işlem hacmi ile son beş çeyreğin en yüksek seviyesine ulaşmasına karşın, üçüncü çeyrekte 70.1 milyar dolara geriledi. Türkiye’ye; Amerika kıtasından 3 bin 100 işlem adedi ile 41.4 milyar dolar, Avrupa kıtasından bin 700 işlem adedi ile 12.5 milyar dolar ve Asya kıtasından 2 bin 200 işlem adedi ile 15.6 milyar dolarlık yatırım yapıldı.
İŞLEM HACMİ 3 KAT ARTTI
Yılın üçüncü çeyreğinde yapay zeka destekli savunma teknolojileri, sağlık teknolojileri ve biyoteknoloji çözümleri, küresel olarak yoğun yatırımcı ilgisi çekti. Aynı dönemde Türkiye’nin startup ekosisteminde işlem adedi, bir önceki çeyreğe göre yaklaşık üç kat artarak 146’ya ulaşırken, işlem hacmi ise 305 milyon dolar oldu. Bu işlem hacmi, 2024 yılının 2. çeyreğinde kaydedilen 558.8 milyon dolara göre düşük. Ancak geçtiğimiz yılın üçüncü çeyreğindeki 157.9 milyon dolarlık hacme kıyasla bir artışa işaret ediyor.
İSTANBUL 13. SIRADA
Yatırımların artmasının temelinde ise İstanbul’daki girişim merkezleri yatıyor. Bu yıl 400 yatırım turunda toplam
1 milyon dolarlık yatırım tutarı aşıldı. İstanbul, Türkiye’deki yatırımların yüzde 73’ünü çekerek girişimcilik ekosisteminin merkezi olduğunu gösterdi. StartupCentrum’a göre İstanbul, 2024 Aralık itibariyle 66 hızlandırıcı ve 47 kuluçka merkeziyle küresel ekosistemler arasında 13. sıraya yerleşti. İstanbul, erken aşama inovatif fikir fonlama ve yatırımcı faaliyeti sırasında da ilk 10 içerisinde yer alıyor.
QUANTUM VE UZAY TEKNOLOJİLERİNE ODAKLANMALIYIZ
Domino Ventures Yönetici Ortağı Mustafa Kopuk, girişimcilik dünyasında sıkça görülen iki yıllık boğa dönemi (hızlı büyüme) ve üç yıllık ayı dönemi (durgunluk) döngülerine dikkat çekerek, “İki yıldır bu döngü ayı döneminde” dedi. Pandemi döneminde girişimcilik ekosistemine ciddi miktarda sermaye aktığını hatırlatan Kopuk, bu durumun yatırımcılar arasında büyük bir hareketlilik yarattığını belirtti. Ancak 2024 yılı itibarıyla küresel ölçekte girişimcilere yapılan yatırımların azaldığını ve daha temkinli bir döneme girildiğini söyleyen Kopuk, “2024, öngörülerimiz doğrultusunda geçti. Türkiye, bu süreçte dünyadaki Girişim Sermayesi Yatırım Fonu (GSYF), Limited Partner (LP) ve girişimler açısından en az yara alan ülkelerden biri oldu. Bunun en büyük göstergesi, 1 milyar dolar barajını yeniden aşmamızdır. Bu süreçte girişimcilerin işlerine daha fazla odaklanması ve en az 5 yıllık planlarla hareket etmesi gerektiği açıkça ortaya çıktı” dedi.
Kopuk, 2025 yılı için daha olumlu bir tablo beklediklerini belirterek, girişimcilik ekosisteminin sürdürülebilir büyüme için bazı kritik alanlara odaklanması gerektiğini söyledi. Özellikle sınırlı ortak (LP) kavramına dikkat çeken Kopuk, aile şirketlerinin LP olarak girişimcilere sağladığı katkının artmasının ekosistemi güçlendireceğini ifade etti. Ayrıca, yatırımcı ekosisteminin Asya’ya kaymaması için ileri teknolojiler üzerinde çalışılmasının önemine vurgu yapan Kopuk, şöyle devam etti: “Quantum teknolojileri ve uzay alanlarında düşünerek ilerlemek gerekiyor. Gelecek, bu alanlarda şekillenecek. Türkiye’de Girişim Sermayesi Yatırım Fonu sayısı 440’a yükseldi. Bu gelişme, startupların yatırımcı bulmasını kolaylaştıracak. Aynı zamanda ekosistemdeki girişimciler için yeni fırsatlar yaratıp yatırım ortamını daha güçlü bir hale getirecek.”
LİDER BİYOTEKNOLOJİ
Startup yatırımlarında yılın üçüncü çeyreğinde 22 adet ile en fazla işlem biyoteknoloji dikeyinde gerçekleşti. Onu 12 işlemle sağlık teknolojisi ve yapay zeka dikeyleri takip etti. Fintech, SaaS ve biyoteknoloji de bu dönemde işlem hacmi açısından en çok yatırım çeken dikeyler oldu.
10 İŞLEMİN 5’İ TOHUMA
2024’te gerçekleşen en büyük 10 işlemin dördü satın alma, biri erken aşama, beşi ise tohum aşaması yatırımlarından oluştu. Listenin zirvesinde, endüstriyel enzim geliştiricisi Livzym Biotechnologies’e Lallemand, Evyap Holding, Türk Telekom Ventures ve Startupİst Ventures tarafından yapılan 11 milyon dolarlık tohum aşaması yatırımı yer aldı.
OYUN, 5 YILDIR PAYINI KORUYOR
Son 5 yıldır pazar payını kaybetmeyen oyun sektörü, yatırımcıların ilgi odağı olmaya devam ediyor. Bu yıl gerçekleşen Cypher Games, The Raine Group liderliğinde Play Ventures, 500 Emerging Europe ve bireysel yatırımcıların katılımıyla 10 milyon dolarlık tohum yatırımı aldı. Yatırım turunda oyun devlerinin temsilcileri, Türk yatırımlarını takip etti.
TÜRKİYE’NİN STARTUP EKOSİSTEMİ (2024)
* 1.17 milyar dolar:
Yatırım tutarı
* 400:
Yatırım adedi
* Biyoteknoloji yapay zeka, fintech:
En çok yatırım alan sektörler
* %87:
Yabancı yatırımcıların işlem hacmi
STARTUPLARIN YATIRIM PERFORMANSI
2020
178 milyon $
2021
1.6 milyar $
2022
1.84 milyar $
2023
497 milyon $
2024
1.17 milyar $
