HABER: SÜMEYRA YARIŞ TOPAL
Türkiye’de ‘sosyal işletmecilik’ gönüllülük esasına dayanıyor. Kimi şirketler, kâr amacının yanı sıra çeşitli sosyal sorumluluk projelerine de imza atarak kamuya fayda sağlıyor. Avrupa’da ve dünyanın farklı ülkelerinde bu şirketlerin özel mevzuatları ve tanımları varken; Türkiye’de sosyal sorumluluk projeleri, şirketlerin kendi tercihine bırakılıyor ve bunun için özel bir zemin bulunmuyor. Bu şirketlere yönelik herhangi bir teşvik ya da bu şirketlerin faydalanacağı özel bir fon bulunmamasına karşın, Türkiye’de yüzlerce şirket ‘sosyal girişimcilik’ örneği sergiliyor. Sosyal girişimciliğin yasal bir zemine kavuşmasını isteyen sivil toplum kuruluşları, kamu kurumu ve çeşitli özel sektör temsilcilerinden oluşan bir grup; İstanbul Ticaret Odası öncülüğünde gerçekleşen bir toplantıda ilk adımı attı. İstanbul Milletvekili Ravza Kavakçı Kan, 22’nci ve 23’üncü Dönem İstanbul Milletvekili Lokman Ayva, İstanbul Ticaret Odası Yönetim Kurulu Başkan Yardımcısı İsrafil Kuralay, İstanbul Ticaret Odası Eski Başkanı ve İstanbul Ticaret Üniversitesi Öğretim Üyesi Doç. Dr. Murat Yalçıntaş’ın öncülüğünde gerçekleşen toplantıda, sosyal girişimcilik için üç ana kategoride bir arama çalışması gerçekleşti.
2005’TE TANIMLANDI
Sosyal girişimcilik; şirketlerin kâr amacının yanı sıra kamu yararını da gözetmesi ve özel sosyal sorumluluk projelerine de imza atması olarak tanımlanıyor. Kârlarının ve varlıklarının önemli bir kısmını kamu yararı için kullanan bu şirketler için ilk tanım İngiltere’de gerçekleşti. ‘Ticari faaliyet yapan sosyal işletme’ adı altında ilk kez 2005’te tanımsal bir zemine oturan girişimler için İngiltere’de hukuken de farklı uygulamalar getirildi. Sosyal girişimler, vergi avantajı, teşvikler ve çeşitli fonlara erişim kolaylılığı gibi imkânlardan faydalanmaya başladılar.
AVRUPA’DA 16 ÜLKE
Avrupa genelinde İngiltere, Danimarka, Belçika, Çekya, Fransa, İtalya, Portekiz, İspanya ve Finlandiya’nın da aralarında olduğu 16 ülkede sosyal girişimcilik ile ilgili yasal düzenleme bulunuyor. İngiltere’de bu şirketler ‘Toplumsal Menfaat Şirketleri’, İspanya’da ‘Sosyal İnisiyatif Kooperatifleri’, Lüksemburg’da ‘Sosyal Etki Şirketleri’ olarak tanımlanıyor. Avrupa’nın haricinde ABD, Güney Kore, Şili, Brezilya ve Kolombiya’da da bu şirketlerle ilgili düzenleme bulunuyor. Bu şirketler için dünyadaki imkânlar; çeşitli fonlara erişim kolaylığı ve teşvikler yönünde olurken, kimi ülkeler de bu şirketlere vergi indirimi sağlıyor.
ÜÇ ANA KATEGORİ
Türkiye’de şirketler üç ana kategoride kurulabiliyor. Ticaret Kanunu’nda ‘sosyal işletme’ diye bir tanım olmadığı için söz konusu işletmeler de şirket kurulumunu bu üç ana kategoriden birini seçerek gerçekleştiriyor. Türkiye’de herhangi bir tanımı olmamasına karşın pek çok şirket ‘sosyal girişim’ kategorisinde bulunuyor. Söz konusu şirketler, yalnızca kâr amacı taşıyan şirketlerle aynı tanımda olduğu için fonlara erişim noktasında zorlukla karşılaşabiliyor. Bu şirketler için yeni bir mevzuat belirlenirse, şirketlerin gönüllülük projeleri daha sistematik bir şekilde gerçekleşebilecek.
İYİLİKLERİ ÇOĞALTAN MÜESSESELER
İTO Başkan Yardımcısı İsrafil Kuralay, “Sosyal işletmeler, kâr odaklı kurumlar değil, iyilikleri çoğaltan müesseseler. Girişimler, mevcut kapitalist düzene aykırı gibi görünen yeni bir ekonomik modelin başlangıcı olabilir. Sosyal girişimler hem şirket hem vakıf hem de derneklerin kullandığı fonlardan faydalanabilmeli” dedi.
İSTİHDAM ARTACAK
İstanbul Ticaret Üniversitesi Öğretim Üyesi Doç. Dr. Murat Yalçıntaş, sosyal işletmeler vasıtasıyla kamunun yükünün hafifletileceğini, böylece kamunun da kaynaklarını çok daha etkin ve sonuç odaklı sorunlar için kullanabileceğini söyledi. Yalçıntaş, “Sosyal girişimcilik sayesinde istihdam artacak ve ülke ekonomisine katkı sağlanması mümkün olabilecek. Türkiye köklü ve tarihsel birikimiyle bu konuda öncü olabilir. Sosyal işletmecilik ve sosyal girişimcilik, geleceğimizin şekillenmesinde etkin rol oynayacak” dedi.
HEYECAN VERİCİ
İstanbul Milletvekili Ravza Kavakçı Kan, konunun Türkiye için çok önemli olduğunu ifade ederek, “Bizler bu anlayışa uzak olan bir millet değiliz. Yardım etmek, destek olmak bizim kadim geleneğimiz. Bunun yasal bir zemine oturması için burada toplanılması heyecan verici” diye konuştu.
İNGİLTERE ÖRNEĞİ
İngiltere sosyal girişimlerle ilgili hükümet desteğinin en belirgin olduğu ülke. İngiltere’de 100 bini aşkın sosyal girişim bulunuyor ve bu işletmeler, 2 milyonu aşkın kişiye sağladıkları istihdamla genel istihdamın yüzde 5’ini barındırıyor. Bu şirketler, yıllık 60 milyar sterlin ile ülke GSYİH’sinin yüzde 3’ünü karşılıyor. Sosyal işletmelerin yüzde 36’sında engelli yönetici bulunuyor.
