Şehrin en nadir su terazisi

HABER: FAHRİ SARRAFOĞLU

İstanbul’da, II. Abdülhamid Han’ın yaptırdığı tek ve en nadir su terazilerinden biri, bugün İstanbullular’dan vefa bekliyor. Levent Sanayi Mahallesi, Diken Sokak kenarında bir benzin istasyonu ile oto tamirhanesi arasında sıkışmış olan Hamidiye Su Terazisi, önemli bir suyolunun tarihsel mirası olmasının yanı sıra su yapılarının işleyişini de yansıtan bir mühendislik örneği.

Ancak günümüzde kapısı kırılmış, içi perişan. Hamidiye Su Terazisi’nin hikayesi de ilginç

ÖZGÜN LÜLE DÜZENİ

Hamidiye Suyolu, şehrin Galata-Beyoğlu bölgesine düzenli içme suyu getiren vakıf su hatlarının son halkası olarak, 1899-1902 yılları arasında inşa edilmiş bir suyolu. Hamidiye Su Terazisi, mimari stil açısından önceki örneklerinden farklılaşıp döneminin diğer kamu yapıları ile benzerlik göstermesi yanında, üst katındaki özgün lüle düzeni ile de tarihi mirasımızın önemli bir parçası.

19. yüzyıl sonlarında İstanbul’daki mevcut suların kirlilik oranının yükselmesi, artan nüfus ve yapılaşma sonucu şehirde su sıkıntısı baş gösterir. 1877-1878 Osmanlı-Rus Savaşı’ndan sonra II. Abdülhamid yönetimi, bu soruna çözüm bulmak için çeşitli komisyonlar kurdurup, raporlar hazırlatır. Yapılan incelemeler sonucunda mevcut suyollarının tamir edilmesine, ayrıca Kağıthane’deki yerel su kaynaklarından mevcut hatlara takviye yapılmasına karar verir.

VAKIF SUYUNUN SON HALKASI

Ne var ki, 1897 yılında şiddetli yağmurdan Kağıthane’deki tesislerin zarar görmesi ve 1899 yılında da Taksim suyunu besleyen Balaban Deresi’nin taşarak künkleri tahrip etmesi, Yıldız-Beyoğlu bölgesine düzenli ve yeterli su sağlayacak yeni bir suyolu projesinin gerekliliğini ortaya çıkarır. Böylece, İstanbul’un Avrupa yakasını besleyen vakıf sularının önemli ve son parçası olan Hamidiye Suyolu için çalışmalar başlar. II. Abdülhamid tarafından kurulan ve kendi adıyla anılacak olan bu tesislerin yapımı için ilk aşamada bir komisyon oluşturulur

MÜHENDİSLİK ÖRNEĞİ

Hamidiye Su Terazisi’nde, dönemin devlet otoritesini yansıtan karakol ve diğer kamu binaları gibi anıtsal yapılardakine benzer şekilde sağlamlık, savunma ve güvenlik olgularını temsil eden bir üslup tercih edilmiş.

Su yapılarının işleyişini yansıtan bir mühendislik örneği olan Hamidiye Su Terazisi, tarihimizin ve kültürümüzün önemli bir eseri olarak korunması gereken bir yapıttır.

DAİRE PLANLI KULE

Hamidiye Su Terazisi, bugün tesisin ayakta kalan birkaç yapısından biri. Yapı, daire planlı bir kule şeklinde. Plan çapı dıştan dışa yaklaşık 4 m, yüksekliği saçak hizasına kadar 10.40 m. Ana beden duvarı 65 cm kalınlığında. Yapıya, doğu yönünde 78 cm genişliğinde ve 205 cm yüksekliğinde bir kapıdan girilir. Yine daire planlı olan iç mekanın çapı 2.65 m. Haznede toplanan su, buradan lüleler vasıtasıyla daha küçük olan “su tahliye haznesi”ne akıtılır.

BALMUMCU DEPOSUNA ULAŞTIRIYOR

Hamidiye Su Terazisi, suyun basıncını almak ya da taksimatını yapmak yerine sadece suyun debisinin ölçülmesi, miktarının kontrol edilmesi, havalandırılması ve suyun yeterli yüksekliğe çıkarılarak Balmumcu’daki depoya ulaştırılmasının sağlanması gibi işlevleri yerine getiriyor. Böylece yapı, su terazilerinden çok, günümüzün modern su kulelerine daha yakın bir işlevde düşünülmüş.

24 Ağustos 2016 Çarşamba

Etiketler : Gündem