Savunmanın kahramanları animasyonlarla yaşatılıyor

Cumhurbaşkanlığı Savunma Sanayii Başkanlığı, Türk savunma sanayi için tarihe geçen işlere imza atan isimleri yeni nesillere animasyonlarla aktaracak. Hazırlanan ‘Savunma Sanayii Kahramanları’ serisinin ilk bölümünde Nuri Killigil anlatılıyor.

Döneminin en önemli silah fabrikalarını kuran Nuri Killigil, Türk savunma sanayinin temellerini atan isimlerden biri olarak kabul ediliyor. Kafkas İslam Ordusu Komutanlığı’nda Azerbaycan Türkleri ile omuz omuza savaşan Killigil, ‘Bakü’nün kurtarıcısı’ olarak tarihe geçti.

HABER: DİLŞAH KEFLİOĞLU

Türkiye, savunma sanayindeki başarı hikayelerini yeni nesillere aktarmak üzere yeni bir yayıncılık serisini hayata geçiriyor. Cumhurbaşkanlığı Savunma Sanayii Başkanlığı tarafından başlatılan seri ile Türk savunma sanayine katkıda bulunan ve tarihe geçen işlere imza atan isimler yeni nesillere animasyonlarla aktarılacak. ‘Savunma Sanayii Kahramanları’ başlıklı serinin ilk bölümünde ise Nuri Killigil anlatılıyor.

‘BAKÜ FATİHİ’

Nuri Killigil adı bugünlerde, Azerbaycan’ın Dağlık Karabağ’ı kurtarmaya yönelik başlattığı operasyonla da sıklıkla gündeme geliyor. Çünkü Nuri Killigil; Azerbaycan’ın başkenti Bakü’yü, 15 Eylül 1918’de Ermeni çeteleri ve Bolşevik birliklerinden kurtararak, ‘Bakü Fatihi’ olarak kayıtlara geçti. Ağabeyi Enver Paşa’nın talimatıyla henüz 28 yaşındayken, 12 bin kişilik Kafkas İslam Ordusu’nun başına geçerek Bakü’yü kurtaran, Cumhuriyet döneminde ise kurduğu fabrikalarla Türk savunma sanayinin gelişmesine katkı sağlayan Nuri Paşa’nın anısı hem Azerbaycan’da hem de Türkiye’de yaşatılıyor.

GENCE’DE MÜZESİ VAR

1890’da Manastır’da doğan Nuri Paşa, ilkokul ve lise eğitimini burada tamamladıktan sonra 1909’da Manastır Harbiyesi’nden üsteğmen olarak mezun oldu. Balkanlar’da çeşitli bölgelerde görev yaptı ve 1911’de Trablusgarp Savaşı’na katıldı. Osmanlı Devleti’nin Birinci Dünya Savaşı’na girmesinin ardından kendisine ‘padişah yaverliği’ rütbesi verilen Nuri Paşa, 1917’ye kadar Trablusgarp ve Bingazi’de görev yaparken İngiliz, İtalyan ve Fransız kuvvetlerine karşı birçok savaşa girdi. Enver Paşa, Azerbaycan ve Dağıstan’ın Osmanlı’dan yardım talep etmesi üzerine kurdurduğu Kafkas İslam Ordusu’nun kumandanlığına kardeşi Nuri Paşa’yı getirdi. ‘Bakü Fatihi’ olarak Azerbaycan’da gittiği her yerde saygı ve hürmetle karşılanan Nuri Paşa, Tezepir Camisi’nde minbere çıkarak halka hitap etti. Söz konusu minber günümüzde, ‘Nuri Paşa minberi’ diye anılıyor ve camide korunuyor. Nuri Paşa’yı, Gence şehrinde bulunduğu dönemde, Azerbaycan Cumhuriyeti İstihbarat Birimi BaşkanıNağı Şeyhzamanlıve ailesi, karargah olarak kullanması ve konaklaması için evinde misafir etmişti. Paşanın Gence’de konakladığı ev, günümüzde müze olarak faaliyet gösteriyor.

ASKERLİKTEN SANAYİCİLİĞE

Mondros Mütarekesi imzalandıktan sonra Kafkas İslam Ordusu Bakü’yü terk etmek zorunda kalırken; Nuri Paşa, İngilizler tarafından Batum’da tutuklandı. Nuri Paşa, 8 Ağustos 1919’da yargılanmak üzere götürülürken Kafkasyalıların yardımıyla hapisten kaçmayı başardı. 1921’de Berlin’e giden Nuri Paşa, burada çiniciliği öğrenerek 1924’te İstanbul’a döndü ve Kütahya Çinicilik Anonim Şirketi’ni kurdu. Askerlik hayatı kahramanlıklarla geçen Nuri Paşa, bir süre sonra fabrikasını devrederek savunma sanayine yöneldi. Sütlüce’de bulunan bir fabrikayı satın alarak ordu için silah ve cephane üreten Nuri Paşa, ‘Nuri tabancası’ adını verdiği Türkiye’nin ilk 9 milimetrelik silahının seri imalatını gerçekleştirdi. 1949’da Türk savunma sanayinin yaşadığı en büyük felaketlerden biri gerçekleşti ve Sütlüce’deki silah fabrikasında patlama yaşandı. Havan toplarını kurtarma umuduyla fabrikaya giren Killigil, İstanbul’un pek çok yerinden hissedilen patlama sonrasında itfaiye erleriyle yaşamını yitirdi.

SAVUNMANIN TEMELİNİ ATTI

Birinci Dünya Savaşı sırasında Türk ordusunun mekanik alandaki yetersizliğini ve güçlü bir savunma teknolojisine sahip olamadığını gören Nuri Killigil, savaş tecrübesi ve harp teknolojisindeki birikimiyle bu eksikliği gidermek için savaş sonrası kolları sıvadı. Zeytinburnu’nda kurduğu silah fabrikasında kendi imalatı tüfek, tabanca, el bombası, uçak bombası ve top mühimmatı üretti. Bu ürünler, dost ve müttefik ülkelere de ihraç edildi. Kendi adını verdiği tabancası döneminin en iyilerinden olarak tescillendi. Dönemin en önemli silah fabrikalarını kuran Killigil, Türk savunma sanayinin temellerini atan isimlerden biri kabul ediliyor.

CENAZE NAMAZI 67 YIL SONRA KILINDI

1949’da fabrikasında meydana gelen patlamayla hayatını kaybeden Nuri Killigil Paşa’nın vücudunun bir parçası 10 gün sonra Haliç’ten çıkarılmış, bu nedenle cenaze namazı kılınmadanEdirnekapı Şehitliği’ne defnedilmişti. Cenaze namazı ise 67 yıl aradan sonra 2016’da kılındı ve mezarına Bakü ile Kastamonu’dan getirilen topraklar serpildi. Edirnekapı Şehitliği’ndeki mezarı da onarılarak vefa gösterilmiş oldu.

Nuri Killigil’in başarılarla dolu hayatının nasıl trajik bir biçimde sonlandığını konu alan kitaplar da yayınlandı.

13 Ekim 2020 Salı

Etiketler : Gündem