Hatta savunma sanayi ürünlerini sivil hayata uyarlayabilen ülkeler kendi markalarını da çıkartıyor. Bu ülkeler askeri teknolojilerini sivil teknolojilere dönüştürerek ekonomik refahlarını da artırıyor.
Türkiye de yarım asırlık tecrübesine rağmen savunma sanayindeki ürünleri hızla sivil hayata entegre etmeyi başaran ülkeler arasında yer alıyor. Savunma sanayi şirketlerinin yöneticileri ise bu durumun bileşik kaplar kuralı misali, savunma ve sivil teknolojilerin eşit düzeyde know-how modeline dönüştüğünü söylüyor.
HABER: BARIŞ CABACI
Dünyada savunma sanayi tarafından öncelik verilerek yürütülen çalışmaların, sivil hayatı da dönüştüren ileri teknolojilerin gelişimini ciddi boyutta etkilediği ve hızlandırdığı gözlemleniyor. Dünya tarihinde savunma sanayi için üretilmiş fakat sivil hayatın seyrini değiştiren birçok ürün örneği var. Örneğin, ilk bilgisayarlar ENIAC, ABD ordusu için geliştirilip, 1946’da kullanılmaya başlandı. Aynı şekilde internet de ilk olarak ABD ordusu için geliştirildi. Askeri sanayiden çıkan öncü teknolojiler, sadece bilgisayar ve internetle sınırlı değil. Uçaklarda kullanılan jet motorlarından uzay araştırmalarına, radar sistemlerinden GPS’e kadar pek çok teknolojik gelişme orduların ürünü.
SAVAŞLAR BELİRLEYİCİ
Savaş ve savunma için geliştirilen teknolojiler, gün geçtikçe insan hayatını etkileyen teknolojiler için kullanılmaya başlandı. Teknolojik gelişmelerin yaygınlaştığı savaşlar olarak dünya tarihine geçen I. ve II. Dünya Savaşları sırasında hazırlanan pek çok teknolojik araç, savaş sonrasında insan hayatının ayrılmaz parçası haline geldi. Özellikle iletişim alanındaki gelişmeler önemli bir yere sahip oldu. Teknolojik alandaki bu gelişme sonucu bazı ülkeler teknoloji üretirken, bazı ülkeler de satın alma yoluna gitti.
MİLLİ TEKNOLOJİLER
1974’e kadar birçok savunma sanayi ürününü ithal eden Türkiye, Kıbrıs Barış Harekatı sonrası uygulanan silah ambargosu ile savunma sanayinde yeni bir adım attı. Ambargo, Türk ordusunun silah ve askeri teknoloji ihtiyacını mümkün olduğunca yerli kaynaklardan sağlaması gerektiğini ve bağımsızlığı korumanın en önemli unsurlarından birinin de milli savunma sanayinden geçtiğini hatırlattı. 1975’te kurulan milli savunma sanayi firması ASELSAN, bugün hem savunma hem de sivil hayat için teknolojiler üretiyor. Savunma sanayinin gelişmesiyle birlikte Türkiye’deki teknolojinin de ilerlediğinin altını çizdi.
EN BÜYÜK HEDEFİ
“Kıbrıs Barış Harekatı’nda kullanılan haberleşme sistemi çok eskiydi. İthal olan telsizler kesildi, tarihsel süreci şöyle özetledi: “Hatta kendi savaş uçaklarımız kendi gemilerimizi vurdu. Biz de bu harekattan sonra muhabere olmadan, muharebe olmaz vizyonuyla kurulduk. Bir apartman dairesinden savunma sanayinin parlayan yıldızı ve ihracatçısı olduk. Artık savunma sanayi dışında vatandaşların hayatını kolaylaştırıyoruz. Sivil hayata etki eden 5 ana çalışmamız var. Bunlar; enerji, sağlık, akıllı sistemler, ulaşım ve güvenlik. ASELSAN’ın en büyük hedefi; savunma için üretilen teknolojileri sivil için de kullanmak.”
DEĞİŞEN PARADİGMA
Sivil alanda başlayan gayretler, konvansiyonel olarak ilerleyen savunma sanayine de yön vermeye başladı. Artık görüyoruz ki, sivil yaşamı kolaylaştırmak için üretilen ürünler savunma sanayine uyum sağlıyor. Operatör firmalarının 5G servisi, askeri alanlarda da kullanıma başlandı. 5G, savunma sanayini tümüyle birbirine bağladı. Gelişen enerji depolama sistemleri zırhlı araçlarda denenmeye başlandı. Bunlar paradigma değişimi oluştuğunun bir göstergesi.” Prof, Görgün, metaverse, biyoteknoloji ve kuantum teknolojilerinin sivil hayattan savunma sanayine entegre olduğunu belirtti.
SİVİL ALANDA DA KULLANILACAK
Cumhurbaşkanlığı Savunma Sanayii Başkanı (SSB) Prof. Dr. İsmail Demir, savunma sanayi alanında geliştirilen teknolojilerin sadece askeri alanda değil, sivil alandaki birçok ihtiyaca da cevap verebileceğini söyledi. Demir, “Üretim teknolojilerinin hayata geçirilmesi, sivil alanda kullanılması ve yerli-milli imkanlara ağırlık verilmesi, bir irade ve kararlılık gerektiriyor. Bu irade ve kararlılıkla daha nice teknolojilerin geliştirilmesini göreceğiz. Yerli firmalarımıza imkan tanıyacağız. Onlar da bu imkanlarla beraber ürünlerimizi hayata geçirmeye devam edecek. Geçmiş yıllarda çok sayıda tehdit unsuru olan bombalı araç ve intihar saldırılarına karşı geliştirilen X-Ray, şimdilerde sivil hayatta kullanılan bir teknoloji haline geldi” dedi.
SİVİLLEŞEMEYEN SSCB DAĞILDI
ABD, Almanya, Fransa ve İtalya, savunma sanayi için geliştirdikleri ürünleri sivil hayata da optimize ederek, teknolojinin gelişmesine öncülük etti. Dünya ekonomisinin önemli ülkelerinden biri olan SSCB’nin, genişleyen coğrafyasında önceliğini güvenlik olarak belirlemesi ise savunma sanayinin dönüşümünü aksattı. Sanayisini tamamen savunmaya çeviren SSCB, sanayileşme ve altyapı yatırımlarına rağmen iç pazara yönelik ürün çeşitliliğini sağlayamadı. Kapalı bir ekonomi politikası izleyen Rusya’nın o dönemde dünya çapındaki tek markasının ‘Kalaşnikov’ olması da dikkat çekiyor.
SİVİLE DOKUNAN 7 PROJE
Teknopark İstanbul Genel Müdürü Bilal Topçu, savunma sanayinde elde edilen birikimin, sivil hayatı kolaylaştıran birçok örneğinin endüstride, haberleşme, sağlık ve ulaştırma sektörlerinde görüldüğünü söyledi. Topçu, “Savunma sanayinde yerlilik ve millilik oranımızın yüzde 80’lere ulaşması ile alt sistem ve komponent özelinde çözümlerimizin artması, sivil hayata entegre edeceğimiz çözümleri de aynı ölçüde artırıyor” dedi. Topçu, Teknopark İstanbul’da sivil hayata entegre edilen örnek savunma sanayi projelerini ise şöyle sıraladı:
C Tech-TÜRKSAT 6A: Türkiye’nin ilk yerli haberleşme uydusu
C Tech-Modeo Live: Taşınabilir mobil haber ve canlı yayın sistemi
Pavotek: Sivil haberleşme, endüstriyel güç kontrol ve akıllı enerji sistemleri
Aspilsan: Arçelik işbirliği ile üretilen yerli batarya
Armelsan-Kaşif: Yerli su altı robotu
Interact: Robot destekli fiziksel rehabilitasyon
Arventek: İnsansız hava aracı
NASA ÖRNEĞİ
Üniversitelerin savunma sanayinin problemlerini çözmek için birçok proje yürüttüğünü belirten İstanbul Ticaret Üniversitesi Mekatronik Mühendisliği Fakültesi Öğretim Üyesi Dr. Muhammet Ceylan, NASA örneğini şöyle özetledi: “NASA’nın uzay araştırmaları için yaptığı çalışmalar neticesinde günlük hayata etki edecek birçok ürün ortaya çıktı. Bu kapsamda su arıtma sistemleri ve buna benzer birçok ürün insan hayatını kolaylaştırmak için sivil hayata entegre edildi. Bizde de insansız hava araçları sivil hayata entegre edildi. İHA’ların depremlerde, arama kurtarma faaliyetlerinde, orman yangınlarında, tarım ve lojistik alanlarında kullanıldığını gördük. Yakın gelecekte bu ürünlerin sivil hayata daha fazla katkısını görmeye başlayacağız.”
REFAHI YÜKSELTİYOR
“Sanayi devrimi sonrasında gerçekleştirilen icat ve teknolojik gelişmenin önemli bir bölümü önce askeri ihtiyaçları karşıladı, ardından sivil kullanıma açıldı” diyen BMC CEO’su ve İTO eski Başkanı Prof. Dr. Murat Yalçıntaş, İstanbul Ticaret’e şöyle konuştu: “İstanbul Ticaret Odamızın kurduğu Teknopark İstanbul da bu gerçekten yola çıkılarak ‘savunma’ ağırlıklı tesis edilmiş, burada elde edilen birçok yeniliğin önce askerî, ardından da sivil kullanıma sunulması hedeflenmişti. Savunma sanayi için üretilen her araç, hiçbir zaman arzu etmediğimiz ‘savaş’ dönemine hazır olmak için yapılır ve olası bir harp durumunda da kullanılır. Savaşlar geçici, barış ise kalıcıdır. Dolayısıyla savunma alanında elde edilen yeniliklerin, icatların, araçların sivilleşmesine müsaade etmemek; hayatı kolaylaştırıp refahı yaygınlaştıracak bu araçlardan insanları mahrum etmek anlamına gelir. Ayrıca oldukça büyük yatırımlar isteyen bu yeniliklerin finansmanında zorluklar yaşanmasını önler. Askeri teknolojiler, sivillerin hayatını kolaylaştıran bir unsurdur ve mutlaka bu amaçla kullanılmalı. Çünkü insanlık için çarpan etkisine sahip kolaylıklar ve refah yükselmesi sağlayacak. Bu teknolojiler, hem savunmayı geliştiriyor hem de refahı yükseltiyor.“
DÖNÜŞEN TEKNOLOJİLER
TELSİZ TEKNOLOJİLERİ
İlk olarak piyade kullanımı için tasarlandı. Savaş sonrasında kullanımı artarak şantiye alanlarında ve üretim sahalarında yerini aldı.
DÜRBÜN
1700’lü yıllarda başlayan dürbün ve teleskop çalışmaları, 1900’lü yılların başında modern prizma dürbün formunu aldı. Günümüzde arazi etüdleri, coğrafi veri toplama ve astronomi alanlarında kullanılıyor.
MİKRODALGA
Hedefleri ve mobil radarları tespit etmek için icat edilen mikrodalga, 1967’den itibaren dünyada ticarileşti ve yemekleri ısıtmaya başladı.
BİLGİSAYAR TEKNOLOJİLERİ
Bilgisayar teknolojileri, II. Dünya Savaşı sırasında Nazi şifreleme makinaları tarafından gönderilen mesajları deşifre etmek için ortaya çıktı. Bugün bilgisayarların cebimize bile sığmasıyla teknoloji büyük ölçekte gelişti ve küçüldü.
JET MOTORLAR
1944’de gökyüzüne çıkan dünyanın ilk jet avcı uçağı Messerschmitt Me 262’de kullanıldı. Günümüzde tüm uçakların parçalarında kullanılıyor.
