Sanayinin gücüne yeni stratejik üsler

HABER: ADEM ORHUN

Küresel ekonomik sorunlar ve değişen dengeler sebebiyle tedarikte Türkiye’nin pozisyonu önem kazanırken, sanayinin üretim kapasitesi her geçen yıl artıyor. Sanayide geçen yıl çeşit bazında ürünlerin yüzde 62’sinde üretim kapasitesi arttı. Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği (TOBB) Sanayi Veritabanı’na göre geçen yıl üretimini ve kapasitesini en çok artıran sektörler; makina, kimya ve gıda oldu. 90 bin sanayici firmanın ürettiği yaklaşık 4 bin ürünle ilgili analizden ise 2 bin 621 çeşit ürün üretebilme kapasitesiyle İstanbul lider çıktı. Üstelik İstanbul, bu ürünlerin 961’inde de birinci sırada yer aldı.

SANAYİ KENTİ

Türkiye’nin vergi gelirlerinin yüzde 45’inin elde edildiği, ihracatın yüzde 40’ının gerçekleştirildiği İstanbul, üretim anlamında da gözardı edilemeyecek bir güce sahip. Bu veriler, kültür, finans ve turizm kenti olarak nitelendirilen İstanbul’un aynı zamanda bir sanayi kenti olduğunu ispatlıyor. Yatırımcılar, ihracatı ve gayri safi milli hasılayı artıracak üretim için yer mücadelesi yaparken, üretimde konvansiyonel alanların yanı sıra yeni modeller öne çıkmaya başladı. Bunların başında da endüstri bölgeleri geliyor. 372 organize sanayi bölgesinin yanı sıra endüstri bölgeleri Türkiye haritasında kendisini göstermeye başladı.

İHRACAT VE İSTİHDAM

Yüksek teknolojili üretime dayalı ve stratejik sektörlere odaklanmış endüstri bölgeleri, mevzuata 2002 yılında girdi. Dört yıl öncesine kadar sayısı 6 olan endüstri bölgeleri bugün 28’e ulaştı. Bunlardan 14’ü aktif, 14’ünde ise yapım çalışmalarında sona yaklaşılmış durumda. Endüstri bölgelerinde 31 bin kişi istihdam edilirken 11 milyar dolarlık da ihracat yapıldı. Yapımı süren 14 endüstri bölgesi de faaliyete başladığında buralardaki istihdam ve ihracat üçe katlanacak. Bu bölgelerdeki sanayicinin ve potansiyel yatırımcının ihtiyaç duyduğu mevzuat değişikliği ise yakında gerçekleşecek. Buna ilişkin Endüstri Bölgeleri Kanunu’nda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Teklifi, TBMM Sanayi, Ticaret, Enerji, Tabii Kaynaklar, Bilgi ve Teknoloji Komisyonunda kabul edildi. Teklifin, sonbaharda Meclis’te kabul edilmesi bekleniyor.

TÜR AYRIMI KALKIYOR

Teklifle, kanunun ‘ihtisas endüstri bölgeleri’ ve ‘münferit yatırımlar’ başlıklı maddeleri yürürlükten kaldırılıyor. Kurulu alanlarda 150 bin metrekare şartı 100 bin metrekareye, boş alanlarda 200 bin metrekare şartı 150 bine düşürülerek, daha küçük alanlarda yüksek teknolojili, stratejik, katma değerli, ihracat potansiyeli yüksek yatırımların da özel endüstri bölgesi imkanlarından faydalanması amaçlanıyor.

ÖZEL MÜLKİYET

Özel endüstri bölgesi ilan edilen alan içerisinde başvuru sahibinin talep etmesi, özel mülkiyete konu arazi maliklerinin sanayi yatırımı yapmayı taahhüt etmesi şartıyla söz konusu özel mülkiyete konu arazinin kamulaştırılmaması yönünde düzenleme yapılıyor. Böylece sanayi yatırımlarının kamulaştırmadan kaynaklı bürokratik süreçlerden etkilenmemesi, sanayicilerin kendi mülkiyetleri üzerinde özel endüstri bölgesi olanaklarından faydalanarak yatırım yapabilmesi hedefleniyor.

Ayrıca özel endüstri bölgelerindeki kamulaştırma ve altyapı harcamaları başvuru sahibi tarafından karşılanacak. Özel endüstri bölgelerinde yer alacak yatırımcıların belirlenmesi aşamasında Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı’ndan uygun görüş alınacak.

750 MİLYON LİRALIK YATIRIM ŞARTI

Özel endüstri bölgesi ilan edilecek alanlarda, gerçekleştirme süresi 5 yılı geçmemek üzere ve her yıl güncellenmek kaydıyla en az 750 milyon lira tutarında yeni yatırım taahhüdünde bulunulması şartı aranacak.

Yeni kanun teklifi, yatırımları kolaylaştıracak, endüstri bölgelerinin etkinliğini artıracak başka maddeler de içeriyor. Bu değişikliklerden bazıları şunlar:

HARÇ MUAFİYETİ

* Endüstri bölgeleri içinde yer alacak yatırımcılar, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı tarafından onaylanan ruhsat, onay ve izinlere ilişkin harçlardan muaf olacak.

* İmar Kanunu’nun mekansal standartlar ve değer artış payına ilişkin hükümleri, endüstri bölgelerinde uygulanmayacak.

* Endüstri bölgesinin ihtiyacına göre eğitim, Ar-Ge, laboratuvar, enerji, lojistik, sağlık, güvenlik, kreş, park ve benzeri idari, ticari ve teknik hizmetlerin yer alacağı alanlar bırakılacak.

BAKANLIK ONAYI

* Endüstri bölgelerindeki altyapı ve üstyapıya ilişkin etüt, harita ve projeler, ruhsat ve izinler, iş yeri açma ve çalışma ruhsatları Bakanlık onayı ve denetimine tabi olacak.

* Endüstri bölgelerindeki altyapı ve üstyapı projelerinin kontrolü, arazi kontrolü ve bunlara ilişkin altyapı ve üstyapı inşaatlarının yapım kontrolü ve işletme aşamasındaki kontroller Bakanlık tarafından yapılacak veya yaptırılacak.

ALTYAPI VE HİZMETLER

Elektrik, su, kanalizasyon, doğalgaz, arıtma tesisi, yol, haberleşme, spor tesisleri ve benzeri altyapı ve genel hizmet tesislerini kurma ve işletme, kamu ve özel kuruluşlardan satın alarak dağıtım ve satışını yapma, endüstri bölgelerinin yönetilmesi ve işletilmesinden sorumlu tüzel kişinin yetki ve sorumluluğunda olacak.

ELEKTRİK TESİSİ

Endüstri bölgelerinden sorumlu tüzel kişi, yatırımcıların elektrik ihtiyacını karşılamak amacıyla tüketim miktarına bakılmaksızın serbest tüketici sayılacak. Ayrı şirket kurma şartı aranmaksızın endüstri bölgelerinden sorumlu tüzel kişi veya yatırımcılar kendi ihtiyaçları için elektrik üretim tesisleri kurma ve işletme hakkına sahip olacak.

SANAYİDE KAPASİTE ARTTI

TOBB’a bağlı odalar tarafından hazırlanan sanayi kapasite raporlarının bir araya gelmesiyle oluşan TOBB Sanayi Veritabanı’ndaki 90 binden fazla üreticinin makina parkı, üretim, hammadde ve iletişim bilgileri incelendi. Buradaki veriler derlenerek, 3 bin 926 ürüne dair veriler analiz edildi. Bu şekilde oluşturulan ‘Sanayinin Liderleri Programı’na göre 2021 yılında, bir önceki yıla göre, 4 bin üründen 2 bin 463’ünde üretim kapasitesi arttı.

2021 yılında üretim kapasitesinde ürün bazında değişim ise şu şekilde oldu:

* Ürünlerin yüzde 62’sinde üretim kapasitesi arttı.

* Ürünlerin yüzde 28’inde kapasite azaldı.

* Ürünlerin yüzde 10’unda kapasite değişmedi.

KOŞAN SEKTÖRLER

Sektör bazında bakıldığında ise üretim kapasitesi artışının en çok yaşandığı sektörler şunlar:

* Makina ve ekipman imalatı

* Kimyasal ürünlerin imalatı

* Gıda ürünleri imalatı

HANGİSİ NEREDE SANAYİ ATLASINDA

Sanayi bölgeleri atlasına, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı’nın web sitesinden ulaşabilirsiniz.

https://meydip.sanayi.gov.tr/vatandas/index

18 Temmuz 2022 Pazartesi

Etiketler : Sektörel