Sanatın kimyagerliği: Tombaklama

HABER: SÜMEYRA YARIŞ TOPAL

Osmanlı ve Selçuklu maden sanatları içinde önemli bir yeri olan tombak sanatı, asırlardır kesintisiz olarak icra ediliyor. Asırlık kadim sanat günümüzde az da olsa usta yetiştirerek varlığını muhafaza ediyor. İslam kültüründe altın eşya kullanımının haram olduğu anlayışı sonucunda ortaya çıkan tombak sanatı, bakır bir eşyanın gram gram yapılan çeşitli karışımlarla altınla kaplanmasını ifade ediyor.

ÖZEL HASSASİYET

Tombaklama sanatının tarihçesi Selçuklu Devleti’ne kadar uzanıyor. Altının büyüleyiciliğinden vazgeçemeyen geleneksel Türk sanatı çareyi, altın kaplama eserler yapmakta buldu. Bu hassasiyet, yüzlerce yıl geleneksel Türk sanatının baş tacı olacak bir dalın doğmasına vesile oldu.

TEHLİKELİ SANAT

Asırlardır usta-çırak ilişkisi ile süre gelen tombak sanatı, günümüzde ise az sayıda çırakla birlikte yok olmadan varlığını devam ettiriyor. Tombak ustalarının bu kadar az sayıda olmasının nedeni ise bu sanat dalının bir dönem çok tehlikeli şartlar altında yapılıyor olmasıydı. Zira cıva, kükürt ve altın karışımıyla kaplanan bakır eşyalar, zehirli gazların solunmasına neden oluyordu. Bu nedenle tombak ustaları 45 yaşını bulmadan hayata gözlerini yumuyordu. Bir ömre bedel olan tombak, günümüzde tehlikesi daha azalmış şartlar altında icra ediliyor.

GRAM ÖLÇÜLERİ

Tombak sanatının en önemli özelliklerinden biri, tombaklama işlemi için gerçekleştirilen karışımın gram gram ayarlanıyor olması. Her bir eşya için özel ölçülerde karışım hazırlanıyor. Aynı zamanda bir kimyager edasıyla sanatlarını icra eden tombak ustaları, hazırladıkları karışıma bir gram fazla ya da eksik malzeme koyduklarında, tombaklama işleminden istedikleri verimi elde edemiyorlar.

ÇIRAK YETİŞTİRİYOR

Tombak sanatının sayısı azalan ustalarından biri de İsmail Bülbül. İsmail Bülbül, aynı zamanda bir kalemkâr ustası. Tombakladığı eşyaların üzerine ince ince nakış desenleri de işleyen Bülbül, usta-çırak ilişkisi ile kendini yetiştirmiş. Tombak ve kalemkârlığın nadir ustalarından biri olan Bülbül, sanat dalını elden ele devretmek için çırak da yetiştiriyor. Bülbül, aynı zamanda Yeni Camii Hünkâr Kasrı’nda ‘Kalemkârlık ve Tombak’ isimli bir sergiyi sanatseverlerle buluşturdu. Her iki sanatın da nadide eserlerini 25 Ocak’a kadar Yeni Camii Hünkâr Kasrı’nda görmek mümkün.

USTAYA 1.700 KURUŞ

Tombak sanatı, Osmanlı döneminde oldukça önemsenen bir sanat dalıydı. Tombaklama sanatı en basit eşyayı bile altının ışıltısıyla bir sanat eserine dönüştürüyordu. II. Mahmud’un eşi Pertevniyal Valide Sultan’ın; iki iskemleye mıhlanan yaldızlar için Tombakçı Bedros Efendi’ye bin 700 kuruş ödediği tarihe geçen kayıtlar arasında.

22 Ocak 2020 Çarşamba

Etiketler : Gündem