Petrolde ikinci dalga endişesi

HABER: ŞEREF KILIÇLI

Koronavirüs salgını, petroldeki arz-talep dengesini alt-üst etmesinin yanısıra aşağı yönlü fiyat dalgalanmalarıyla da piyasaları sarsmaya devam ediyor. Salgın öncesi günlük 100 milyon varil ham petrolle oluşan üretim ve tüketim dengesi, talebin yaklaşık yüzde 30 daralmasıyla tamamen bozulmuş durumda. Mart ayında Suudi Arabistan’ın başını çektiği OPEC ile Rusya arasındaki restleşme, nisan ayında 9.7 milyon varillik arz kısıntısı anlaşmasıyla sonuçlandı. Ancak 1 Mayıs’ta başlayan arz kısıntısının da yangını söndüremeyeceği belirtiliyor. Zira arz kısıntısı talepteki düşüşün yarısı kadar bile değil.

DEPOLAMA SORUNU

Arz-talep dengesinin yanında petroldeki diğer büyük sorun, depoların artık limitlerine yaklaşmış olması. Batı Teksas (WTI) tipi ham petrol fiyatının 20 Nisan’da varil başına 17.85 dolardan başladığı günü eksi 37.63 dolarla kapatması, emtia tarihi için bir dönüm noktası olmuştu. Sorunun talep çöküşüyle beraber aynı zamanda bir stok krizi olduğu da ifade edildi. Geleneksel stoklama yerlerinde yüzde 80’in üzerinde kapasite doluluk oranına ulaşılması ise tehlikenin geçmediğine, aksine arttığına işaret ediyor. Öyle ki, artık süper dev tankerler, demiryolu yük vagonları, yeraltı tuz mağaraları bile stok yapmak için kullanılıyor. Bazı uluslararası tanker firmaları, tanker kiralarının stok yapmak için kullanılan tankerler sebebiyle 6 kat arttığını duyurdu.

TAM KAPASİTE YAKIN

Diğer yandan ham petrolde ikinci bir eksi fiyat dalgası uyarısı da yapılıyor. Goldman Sachs analistleri, küresel petrol depolamanın mayıs ayı ortasında tam kapasiteye ulaşabileceğini belirterek, sorunun kritik emtia piyasasında ek tahribata yol açacağını açıkladı.

ÜRETİMİ DURDURMAK MÜMKÜN MÜ?

Peki, petrolde çok daha fazla arz kısıntısı veya üretimi durdurmak mümkün mü? Uzmanlara göre, ham petrolde üretimi durdurmanın da ağır maliyetleri var. Petrol kuyularında teknik olarak geri döndürülemez hasara neden olma ihtimali bulunuyor ve yeniden başlayınca aynı hacimde üretim elde edilmeyebilir. Yani üretime devam etmenin getirdiği risk ile üretimi durdurmanın riski arasında ince bir çizgi var. Kararın da bu hassas dengeleri dikkate alarak verilmesi gerekiyor.

FİZİKİ PİYASAYLA FİNANSAL PİYASA AYRIŞTI

Batı Teksas (WTI) tipi ham petrol, 1983 yılından bu yana ABD’de vadeli işlemler borsasında (New York Emtia Borsası) işlem görüyor. Koronavirüs salgını sebebiyle petrol talebinde yaşanan çöküşün fiziki petrol piyasası ile finansal piyasa arasında bir ayrışmaya sebep olduğu da tartışılıyor. Teksas’da petrol alanında faaliyet gösteren SafeKick şirketinde yöneticilik yapan petrol mühendisi Erdem Çatak, OPEC gibi büyük ölçekte piyasa kontrolü yapan kurumların aksine ABD'de petrol fiyatlarında bir düzenleme olmadığını söyledi. Çatak, şöyle konuştu: “ABD'de petrol piyasası biraz daha oynak, tamamen özel sektör ve devlet düzenlemesi yok. Batı Teksas tipi ham petrol (WTI) 30-35 dolardan işlem görürken, ABD'nin bazı yerlerinde 6-8 dolara petrol satıldığını gördük. Bazı alanların uzak olması, nakliye gerektirmesi, depolama kapasitesinin düşük olması gibi etkilerle fiyatlar daha aşağıya düştü.”

OPEC’DEN 40 DOLAR ÖNGÖRÜSÜ

Cezayir Enerji Bakanı ve Petrol İhraç Eden Ülkeler Örgütü (OPEC) Başkanı Muhammed Arkab, OPEC üyesi ülkelerin üretimde kısıtlamaya gitme kararının uygulamaya konulmasıyla mayıs ve haziranda petrolün varil fiyatının 40 dolar seviyesine çıkacağı öngörüsünde bulundu. İran Petrol Bakanı Bijen Namdar Zengene ise petroldeki sorunla OPEC’in baş etmesinin mümkün olmadığını belirterek, “Petrol üreticileri bu süreçte ayakta kalmak istiyorlarsa, özellikle petrolü pahalıya mal eden üreticiler, işbirliği yapmalı” diye konuştu.

Konuyla ilgili Rusya Enerji Bakanı Aleksandr Novak da değerlendirmelerde bulundu. OPEC ile bazı petrol üreticisi ülkeler arasında varılan anlaşma sayesinde piyasaların dengelenebileceğini belirten Novak, “Arz fazlası nedeniyle kısa vadede petrol fiyatlarında kayda değer bir artış beklenmemeli. Yılın ikinci yarısında salgın kısıtlamalarının kaldırılmasıyla petrol talebi dengelenmeye başlayabilir” dedi.

05 Mayıs 2020 Salı

Etiketler : Dünya