Türkiye, savunma ve havacılık sanayi ihracatında son yıllarda büyük bir atılım gerçekleştirdi. 2024 yılında savunma sanayi ihracatı rekor seviyelere ulaşırken, bu yılın ilk çeyreğinde de artışını devam ettirdi. Türk savunma sanayi ürünleri özellikle insansız hava araçlarından kara ve deniz platformlarına uzanan geniş bir ürün yelpazesiyle dünyanın dört bir yanında alıcı buluyor. Bu nedenle Körfez bölgesi, Afrika, Güney Amerika ve Türk Cumhuriyetleri başlıca ihraç pazarları haline geldi. Savunma sanayinin ihracat ve modernizasyon hamlesinde devlet tarafından verilen destekler ve süper destek programı etkili oluyor.
HEDEF AŞILDI
2024 yılında Türkiye’nin savunma ve havacılık sanayi ihracatı, bir önceki yıla göre yüzde 29 artarak 7 milyar 154 milyon dolara yükseldi. Bu rakam, sektör için belirlenen 6.5 milyar dolarlık yıllık hedefin de üzerine çıkmış oldu. Bu başarıyla Türkiye, dünya genelinde en çok savunma sanayi ürünleri ihracatı yapan ülkeler sıralamasında 11’inciliğe yükseldi. Savunma sanayi ürünleri geçen yıl yaklaşık 180 ülkeye ihraç edildi. İhracatta ABD ve çeşitli Avrupa ülkelerinin yer alması dikkat çekti.
İLK ÇEYREKTE REKOR YÜZDE 147
Bu yılın ilk çeyreğinde ise savunma ve havacılık ihracatı, geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 72 gibi dikkat çekici bir artışla, 1.7 milyar dolara ulaştı. Özellikle mart ayında geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 147’lik artışla rekor kırıldı. Bu rekorla bir ayda 884 milyon dolarlık ihracat yapılmış oldu. Hesaplamalara göre yılın ilk çeyreğinde yakalanan bu ivmeyle 2025 sonu için belirlenen 7.3 milyar dolarlık ihracat hedefine rahat ulaşabilecek. Savunma sanayi ihracatında art arda gelen rekorlar, Türkiye’nin dünya pazarındaki konumunu daha da güçlendirdi.
KÜRESEL ÇAPTA BAŞARI
Türk savunma sanayinde faaliyet gösteren binlerce firma bulunmakla birlikte bazı büyük şirketler küresel çapta başarısıyla dikkat çekiyor. ASELSAN, Roketsan, Baykar ve TUSAŞ (Türk Havacılık ve Uzay Sanayii) gibi kuruluşlar, yürüttükleri projelerle ihracata büyük katkı sağlıyor. Örneğin, Baykar’ın ürettiği Bayraktar TB2, insansız hava araçlarının başarısıyla 2024 yılının ihracat şampiyonu oldu. Benzer şekilde, askeri elektronik ve haberleşme sistemleri üreten ASELSAN ile uçak ve helikopter gibi hava platformları geliştiren TUSAŞ, son yıllarda ihracat performansını istikrarlı biçimde artırarak dünyanın dört bir yanına ulaşabilen küresel oyuncular içinde yer aldı. Bu şirketlerin yanı sıra, mühimmat ve füze alanında Roketsan gibi firmalar da yurt dışı pazarlarda önemli başarılara imza atıyor. Kale Grubu şirketlerinden Kale Jet Motorları, Türkiye'nin ilk jet motoru ihracatını Brezilya'ya gerçekleştirdi.
MODERNİZASYON HAMLESİ
Türkiye, savunma sanayi alanında yalnızca üretim ve ihracatla değil, modernizasyon çalışmalarıyla da dikkat çekiyor. Savunma Sanayii Başkanlığı (SSB) öncülüğünde sürdürülen modernizasyon çalışmaları, Türk Silahlı Kuvvetleri ve emniyet birimlerinin operasyonel yeteneklerini çağın gereklerine uygun hale getirmeyi amaçlıyor. Kara, hava, deniz ve siber savunma alanlarında kullanılan mevcut araç, silah ve sistemler teknolojik olarak güncelleniyor; yazılımları, sensörleri ve donanımları yerli ve milli imkanlarla modernize ediliyor. Modernizasyon projeleri sayesinde Türkiye, mevcut askeri kapasitesini güçlendirirken, yeni nesil harp koşullarına daha etkin şekilde uyum sağlıyor. Aynı zamanda yerli üretim artışıyla dışa bağımlılığı da azaltıyor. Türkiye sadece kendi ürünlerini değil, birçok ülkedeki savunma sanayi ürünlerinde de modernizasyon çalışmalarını üstleniyor. Bu kapsamda ASELSAN, geçen yıl Şili’de birçok ürünün modernizasyonunu yaparken, bu yıl da Arjantin’in fırkateyninin modernize etmeye hazır olduğunu açıkladı.
38 KALEMDE DEVLET DESTEĞİ
Savunma sanayindeki firmalar için devlet tarafından sunulan 38 farklı teşvik kalemi var. Bunların 6’sı doğrudan savunma sanayi ile ilgili ve sektöre özel ihtiyaçlara yanıt veriyor. Bu teşviklerden yararlanmak isteyenler QR kodu taratarak ayrıntılara erişebiliyor. Öte yandan, katma değerli ihracatı sürdürülebilir kılmak amacıyla geliştirilen HIT-30 Programı ile savunma sanayi firmalarına özel birçok destek sunuluyor. HIT-30 kapsamındaki başlıca destekler şöyle:
* Proje bazlı ve süper teşvikler
* Pazar geliştirme destekleri
* Yatırım yeri tahsisi
* Finansman ve kredi imkanları
* Ulusal ve uluslararası işbirlikleri
* Yüksek düzey politika ve strateji desteği
Bu kapsamda, özellikle yarı iletken üretimi, ileri imalat teknolojileri, mobilite, yeşil enerji, sağlıklı yaşam, dijital teknolojiler, haberleşme, uzay sanayi ve tamamlayıcı yatırımlar gibi alanlara yönelik yatırımlar, devlet destekleriyle öncelikli olarak teşvik ediliyor.
https://www.yatirimadestek.gov.tr
PROJE BAZLI SÜPER TEŞVİK
Savunma sanayi firmaları proje bazlı süper teşviklerden de yararlanabiliyor. ASELSAN, stratejik öneme sahip üç büyük yatırım projesiyle ‘Proje Bazlı Yatırım Teşvik Sistemi’ (Süper Teşvik) kapsamında devlet desteği alacak. Toplam değeri 616 milyon doları bulan yatırımlar kapsamında, yüksek teknolojiye dayalı üretim ve test altyapılarının kurulması hedefleniyor. Foton dedektör ve nanoteknoloji tesisi yatırımı, radar sistem entegrasyon ve üretim tesisi yatırımı, hava savunma sistemleri üretim ve test tesisi ile akıllı mühimmat üretimi tesisi yatırımı projeleri süper teşvik almaya hak kazandı.
