Türkiye, ayakkabı üretimiyle dünyada 6’ncı, ihracatta ise 4’üncü sırada yer alıyor. İstihdam deposu olan ayakkabı sektörünün geçen yılki toplam ihracatı 1 milyar dolar oldu. Bu kadar gelişmiş, katma değerli üretim ve ihracat yapan sektörün gündemindeki en önemli sorun, merdiven altı ya da taklit üretim.
Konuyla ilgili İstanbul Ticaret’e konuşan Türkiye Ayakkabı Sanayicileri Derneği (TASD) Başkanı Berke İçten, ayakkabıda kayıt dışı üretimin çok hızlı arttığını belirterek, “Özellikle global markaların sahteleri üretilip, çok ucuz fiyata satılıyor. Taklit üretim yıllık 200 milyon çifte ulaşıyor. Kayıt dışı üretim olduğu için herhangi bir kanuna tabi değil. Vergi, iş sağlığı ve güvenliği gibi konulara da dikkat edilmiyor. Taklit üretimin devlete zararının yıllık 1 milyar dolarlık bir vergi kaybı olduğunu düşünüyoruz” dedi.
YERLİ FİRMALAR ZARAR GÖRÜYOR
İçten, merdiven altı üretim konusunda 2024 yılında Ticaret Bakanlığı ve 6 bakanlığın üst düzey yetkilileriyle Afyonkarahisar’da bir çalıştayda bir araya geldiklerini söyledi. Çalıştaya, İstanbul Ticaret Odası yetkililerinin de katıldığını belirten İçten, şu bilgiyi verdi: “Toplantıda devletin taklit üretime sıfır toleransla yaklaşacağı belirtildi. Bu buluşma bir farkındalık oluşturdu ama yeterli değil. Taklit üretim, ciddi bir haksız rekabet oluşturuyor. Bundan, taklidi yapılan global markalar değil, tam tersine markalaşmaya çalışan yerli firmalar, yani bizler zarar görüyoruz. Merdiven altı üretim, katma değerli ihracatımızı da olumsuz etkiliyor. Devletin burada biraz daha etkin adımlar atmasını bekliyoruz.”
HAMMADDEYE ERİŞİM KOLAYLAŞMALI
Berke İçten, özellikle pandemiyle birlikte tüketici taleplerinde değişiklik olduğunu belirterek, spor ayakkabıya ilginin arttığını söyledi. Spor ayakkabı üretiminde sektörün eksiklikleri olduğunu dile getiren İçten, şöyle konuştu: “Hammaddeye erişimde sorun yaşıyoruz. Hammadde çok yüksek ilave gümrük vergileri ve antidampinglerle korunuyor. Bu yüzden 2024’te ithalatımız tarihi rekorunu kırdı. Yaklaşık 76 milyon çift ayakkabı ithal edildi. Pahalılık ve döviz kurunun yatay seyretmesi de ithalatın ana etkenlerinden biri. İthalatı azaltmak için hammaddeye erişimimizin kolaylaşmasını istiyoruz. Çinli, Endonezyalı ve Vietnamlı rakiplerimizle aynı şartlarda malzemeleri tedarik edemezsek sorun yaşarız. İşçiliğimiz zaten pahalı. Malzeme de pahalı olursa, hiç rekabet edemez pozisyona geliriz. Hammadde ve yarı mamuldeki vergilerin bir an önce sıfırlanması lazım.”
400 MİLYON DOLARLIK E-İHRACAT HEDEFLİYORUZ
TASD Başkanı Berke İçten, sektörün yıllık 550 milyon çift üretim kapasitesi varken, şu anda 450 milyon çift seviyesine düştüğüne dikkat çekti. İçten, “İhracatta da iki yıl içinde 380 milyon çiftten 240 milyon çiftlere düştük. Bu sene ihracatımız adetsel bazda yüzde 20, değer bazında da yüzde 10 geriledi. Ancak sevindirici tarafı, e-ihracatımızda ciddi bir yükseliş var. Geçen yıl 1 milyar 160 milyon dolar olan toplam ayakkabı ihracatımızın 285 milyon dolarlık bölümünü yani yüzde 24.5'ini online kanallardan gerçekleştirdik. Suudi Arabistan başta olmak üzere Körfez ülkelerinde ve Azerbaycan'da ayakkabı e-ihracatındaki artışın bu yıl da devam etmesini bekliyoruz. Böylece 2025'te e-ihracatımızın 400 milyon dolara ulaşmasını öngörüyoruz” dedi.
SUUDİ ARABİSTAN E-İHRACATTA ÖNDE
“Geleneksel pazarımız Rusya, Ukrayna ve Kazakistan iken, şu anda Suudi Arabistan önde” diyen TASD Başkanı Berke İçten, Suudi Arabistan’ın özellikle e-ihracatta çok öne çıktığını vurguladı. Azerbaycan ve Almanya’nın da ihracatta ön sıralarda olduğunu dile getiren İçten, Rusya’da ise düşüş olduğunu söyledi. Geleneksel ihracatın, e-ihracata göre yatay seyredeceği, belki bir miktar gerileceği öngörüsünde bulunan İçten, ”Ama döviz kuru bizi yeniden rekabetçi hale getirirse yılın ikinci yarısı toparlanma olur diye düşünüyoruz” dedi.
Tablo
Yıllara göre ayakkabı ihracatı
2011: 441.246 $
2012: 545.923 $
2013: 723.219 $
2014: 719.258 $
2015: 670.432 $
2016: 704.163 $
2017: 765.970 $
2018: 887.674 $
2019: 958.237 $
2020: 829.418 $
2021: 1.081 $
2022: 1.310 $
2023: 1.230 $
2024: 1.160 $
Kaynak: Ticaret Bakanlığı İhracat Genel Müdürlüğü
