Hâlihazırda TCDD tarafından işletmeye açılan 12 lojistik merkezi bulunuyor. Ayrıca yapımları devam eden 4, projesi tamamlanan 1, etüt ve planlama aşamasında 5, ihale aşamasında 1 lojistik merkez projesi var.
HABER: ŞEREF KILIÇLI
Türkiye, Orta Vadeli Program doğrultusunda mal ihracatını 2024’te 267 milyar dolar, 2025’te 283.6 milyar dolar, 2026’da ise 302.2 milyar dolar seviyesine yükseltmeyi hedefliyor. Yeni ihracat hedeflerinin başarılmasında mevcut ve devreye alınacak lojistik merkezlerin etkinliğinin artırılması da kritik önemde. Bu kapsamda, Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı ile Ticaret Bakanlığı, mevcut ve yeni kurulacak lojistik merkezlerin yer seçimi, projelendirilmesi, yapımı, yetkilendirilmesi ve işletilmesinde uygulanacak usul ve esasların düzenlenmesi için Lojistik Merkezler Hakkında Yönetmelik Taslağı hazırladı.
İCRA KURULU
Yönetmelik taslağına göre; lojistik merkezlerin yer, kapasite ve benzeri niteliklerini Bakanlıkça hazırlanan Ulaştırma ve Lojistik Ana Planı kapsamında belirleyerek izin vermek, gerekli arazi tahsisiyle altyapıların kurulması hususunda ilgili kuruluşları koordine etmek, uygulamasını takip etmek, denetlemek Ulaştırma Hizmetleri Düzenleme Genel Müdürlüğünce yapılacak. Lojistik merkezlerin planlanarak inşası için gerekli çalışmaları ise Lojistik Koordinasyon İcra Kurulu yürütecek. TCDD’nin yapacağı lojistik merkezlere özel sektörün katılımını sağlama ve ortaklık tesis etme hususunda da TCDD yetkili olacak. Lojistik merkezlere ilişkin proje ve şartnamelerin mevzuata uygun hazırlanması, gerekli izinlerin temini, düzenlenecek protokol hükümlerinin ve taahhütlerin takibi, lojistik merkezi kurucusunun sorumluluğunda.
YER KOŞULLARI
Yine yönetmelik kapsamında; lojistik merkezi kurucusu, lojistik merkezlerini işletebilecek, kiralayabilecek veya devredebilecek. Gerekli ruhsat ve işletme dönemi boyunca düzenlenmiş protokol ve işletme izin belgesi hükümlerini teminde sorumluluk, lojistik merkezi işletmecisinde olacak. Taslağa göre; lojistik merkezler, genişleme alanı hariç asgari 500 bin metrekare alan üzerine kurulacak. Merkez, trafik yoğunluğu olan kara ya da demiryolu üzerinde bulunmayacak. Düzenleme kapsamında kurulacak lojistik merkezin, en yakın lojistik merkezle arasında asgari 50 kilometre karayolu mesafesi bulunacak. Merkezin karayolu bağlantısına ilaveten diğer taşıma türlerinden en az birine azami 30 kilometrelik mesafede bağlantı imkanının olması gerekiyor. Ayrıca merkezlerin imar planlarında, SİT alanı, yerleşim yeri ve tarım arazisi olarak gösterilen yerlerin bulunmaması gerekecek.
7/24 ESASLI
Lojistik merkezlerin 7 gün 24 saat çalışma esasına göre işletilmesi, buralardaki faaliyetlerin, ekonomik, emniyetli, kaliteli, serbest, adil ve sürdürülebilir bir rekabet ortamında yapılması da amaçlanıyor. Yönetmelik taslağına göre, lojistik merkezlerin işletmecileri, alt ve üstyapı tesislerini kurmak, kurdurmak, yapıyla tesisleri korumak, giriş ile çıkışları kontrollü izleyerek güvenliği sağlamakla da sorumlu olacak. Ayrıca işletmeciler, kullanıcıların sınai, ticari ve faaliyet kayıtlarının tutulmasını sağlamakla ve faaliyet ruhsatında belirtilen alanlarda faaliyet göstermesinden yükümlü olacak.
YETKİLİ BAKANLIKLAR
Yönetmelik taslağı hakkında değerlendirmelerde bulunan Maltepe Üniversitesi Uluslararası Ticaret ve Lojistik Bölümü Başkanı Prof. Dr. Mehmet Tanyaş, Türkiye’de kurulacak lojistik merkezlere ilişkin yetki ve sorumlulukların 10 Temmuz 2018 tarihli ve 30474 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan 1 sayılı Cumhurbaşkanlığı Teşkilatı Hakkında Cumhurbaşkanlığı Kararnamesiyle Ticaret Bakanlığı ile Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı’nın görevleri kapsamında yer aldığını söyledi. Lojistik Merkezler Hakkında Yönetmelik çalışmalarının gelişmiş ülkelerde olduğu gibi uygun yer seçimi, etkin ve verimli lojistik merkezlerin kurulması ve işletilmesi açısından önemli bir girişim olduğunu belirten Tanyaş, “Ancak kuruluş çalışmalarının Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı, işletme çalışmalarının ise Ticaret Bakanlığı’na bağlı olarak yürütülmesinin bir koordinasyon problemine yol açmaması gerekiyor” diye konuştu.
ÜLKE İÇİ YÜK AKIŞLARI KAPASİTEYLE DENGELENMELİ
Prof. Dr. Mehmet Tanyaş, yönetmelik taslağındaki yerle ilgili koşullar hakkında şu analizi yaptı: “Yönetmelik istisnası olsa da lojistik merkezlerin kurulmasında genişleme alanı hariç asgari 500 bin metrekare alan üzerine kurulacak olması ve en yakın lojistik merkeze en az 50 km uzaklıkta olması koşulunu getiriyor. Bu iki koşul birlikte değerlendirildiğinde lojistik merkezler için alan oluşturma önemli sorunlara yol açabilir. Bu konuda çözüm yollarının belirlenmesi gerekiyor. Ayrıca lojistik merkezlere çevresel duyarlılığı yüksek şirketlerin kabul edilmesi, Lojistik Koordinasyon İcra Kurulu’na lojistik merkezler arası planlama, entegrasyon, koordinasyon ve denetim görevi verilmesi, ülke içi yük akışlarının kapasite ile dengelenmesi de gerekiyor. Bu merkezlerin plana uygun olarak çalışıp çalışmadığı da denetlenmeli.”
AVRUPA’DA ORTALAMA 2 BİN DÖNÜM BÜYÜKLÜKTE
Lojistik merkezlere Avrupa’daki yaklaşım konusunda ise Prof. Dr. Mehmet Tanyaş, şu bilgileri verdi: “Avrupa’daki örneklerine bakıldığında lojistik merkezlerin ana ulaşım koridorları etrafında genellikle karayolu/demiryolu ana güzergahları boyunca ve liman yakınlarına planlandığını ve ortalama 2 bin dönüm büyüklükte olduğunu görüyoruz. Öte yandan bu merkezlerin sahipliği, finansmanı, yönetim ve işletim modelinin de sektörel mutabakatla belirlenmesi gerekiyor. Kentsel lojistikte ekonomik etmenlerin yanı sıra çevresel duyarlılık (hava, gürültü, görünüm, pis koku, titreşim, katı atık vb.), sürdürülebilirlik, enerjide verimlilik, konfor, güvenlik ve görünüm gibi etmenlerin önemi çok daha fazla. Kentsel lojistik çözümlerinden biri olan lojistik merkezlerin Tedarik Zinciri ve Kümeleme Yaklaşımı ile kurulması, bu şekilde kent içinde kalan tüm lojistik unsurların kent dışına çıkarılması söz konusu etmenleri olumlu yönde etkiliyor.”
İŞLETMEYE AÇILAN LOJİSTİK MERKEZLERİ
Türkiye’de TCDD tarafından işletmeye açılan lojistik merkezleri şunlar: İzmit Köseköy, Eskişehir Hasanbey, Uşak, İstanbul Halkalı, Denizli Kaklık, Balıkesir Gökköy, Erzurum Palandöken, Kahramanmaraş Türkoğlu, Samsun Gelemen, Konya Kayacık, Mersin Yenice ve Kars. Öte yandan, İzmir Kemalpaşa, Sivas, Kayseri Boğazköprü, Rize İyidere merkezlerinin yapımları devam ediyor. Bunların yanı sıra Bilecik Bozüyük Lojistik Merkezi’nin projesi tamamlandı. Ayrıca İzmir Çandarlı, İstanbul Yeşilbayır, Zonguldak Filyos, Mardin, Habur lojistik merkezleri etüt ve planlama aşamasında. Tekirdağ Çerkezköy Lojistik Merkezi’nin ise ihale aşaması sürüyor.
