Lefke taşı yeniden gün yüzüne çıkıyor

HABER: SELAHATTİN NİZAM

1500’lü yılların ortasında inşa edilen Osmaneli Rüstempaşa Camii, 1720’de yapılan Bebek Camii, 1906-1908 yıllarında inşa edilen Haydarpaşa Garı, 1913’te yapılan Bostancı Camii ve 1945-1948 yıllarında inşa edilen Eskişehir Hükümet Konağı...

Bunlar gibi daha pek çok binanın inşaatında kullanılan, ancak zamanla tarihe karışan Lefke taşı, akademik bir çalışma sayesinde yeniden inşaat ve restorasyon malzemesi olarak hayata dönmek üzere…

ORTAK PROJE

Lefke taşının yapıtaşı özelliklerinin belirlenmesi amacıyla İstanbul Ticaret Üniversitesi ve Kocaeli Üniversitesi öğretim üyeleri tarafından 17 Şubat 2017 ile 17 Haziran 2018 tarihleri arasında ortak bir proje yürütüldü. Bilimsel araştırma projesini birlikte yürüten İstanbul Ticaret Üniversitesi Öğretim Üyesi Doç. Dr. H. Haluk Selim, Kocaeli Üniversitesi Jeoloji Mühendisliği Bölümü Öğretim Üyeleri Doç. Dr. Ahmet Karakaş ve Dr. Özkan Çoruk, çalışmalarını makale olarak da yayımladı.

16 AYLIK ARAŞTIRMA

İstanbul Ticaret Üniversitesi Yayın Araştırma ve Proje Koordinasyon Kurulu (YAPKO) tarafından finanse edilen projeye Osmaneli Belediyesi de arazi çalışmaları esnasında lojistik destek sağladı. Proje, Lefke taşının fiziksel, mekanik ve durabilite özelliklerini belirleyip yapıtaşı olarak yeniden ekonomiye kazandırılması amacıyla yürütüldü. Yaklaşık 16 ay süren Lefke taşı bilimsel araştırma projesi, bu tarihi inşaat malzemesinin tüm özelliklerini ortaya çıkardı.

PEK ÇOK TEST YAPILDI

Proje kapsamında önce jeolojik özelliklerin belirlenmesi amacıyla arazi çalışmaları yapıldı. Laboratuvar çalışmaları için gerekli numuneler alındı. Afyon Kocatepe Üniversitesi Akredite Doğal Taş Laboratuvarı’nda (AKÜ-DAL); Lefke taşının fiziksel (görünür ve gerçek yoğunluk, toplam ve açık gözeneklilik, ağırlıkça su emme), mekanik özellikleri (tek eksenli basınç dayanımı, eğilme dayanımı tayini, knoop sertlik tayini, aşınma direnci tayini) ve durabilite özellikleri (CaCl tuz buharı ve SO2 yıpratmasına karşı direnci) test edildi.

NEFES ALIYOR, DONMAYA DAYANIKLI

Arazi gözlemleri, laboratuvar sonuçları ve eski yapılardaki performansı Lefke taşının yapı taşı olarak kullanılmasının uygun olduğunu ortaya koydu. Proje ile elde edilen sonuçlar bilimsel makalede şöyle sıralandı:

• Yaklaşık 150 km2’lik bir alanın 1/25.000 ölçekli jeoloji haritası çıkartıldı.
• Lefke yapı taşının en tipik kesitinin görül-düğü Kuşlarkalesi mevkiinde sütun kalınlığının 20 ile 300 m arasında değiştiği tespit edildi.
• Lefke taşının kumtaşlarının üçgen sınıflamasındaki yerinin ‘Litik arenit’ olduğu belirlendi.
• Elde edilen değerlere göre Lefke taşı orta gerçek yoğunluklu, orta gözenekliğe sahip, orta sertlikte, orta dayanıma sahip ve orta aşınabilir kaya sınıfında bir yapı taşı olarak nitelendirildi. Taşın donmaya dayanıklı olduğu ortaya çıktı.
• Lefke taşında tuz buharı etkisinde oksitlenme, renk değişimi, benek oluşumu, pullanma ve şişme-kabarma etkilerine rastlanmadı.
• Çok az su emme kapasitesine sahip kaya sınıfına girdiği testler sonucu ortaya çıktı. Malzemenin nefes alabilme özelliğinin yüksek olduğu belirlendi.
• Muhtemel rezerv 2677,5x106 ton olarak hesaplandı.

BİLİMSEL ARAŞTIRMA PROJELERİNE YAPKO DESTEĞİ

İstanbul Ticaret Üniversitesi Yayın Araştırma ve Proje Koordinasyon Kurulu (YAPKO), 2001 yılından beri faaliyet gösteren ve amacı üniversitede yapılan projeleri desteklemek olan bir kurul. Kurul, bilimsel araştırma projelerinin yanı sıra bilimsel etkinliklere katılmak isteyen akademisyenlere de destek veriyor. Aynı zamanda yayın teşvikleri ile akademisyenlerin çalışmalarını ödüllendiriyor. Kurul; üniversitede yürütülecek bilimsel faaliyetlerin artırılması, niteliğinin yükseltilmesi ve sonuçlarının ulusal ve uluslararası yayınlara dönüştürülmesi konusunda çalışmalar yapmayı amaçlıyor.
YAPKO, akademisyenlerin yanı sıra öğrenci projelerine de maddi destek sağlıyor. Böylece bilimsel üretimin artırılmasına katkıda bulunuyor.

OSMANELİ’YE ÖZGÜ

Bilecik’in Osmaneli ilçesinin güneyinde bulunan sarı renkli kumtaşları Lefke taşı olarak biliniyor. Bu kumtaşları yüzyıllar boyunca İstanbul Haydarpaşa Tren Garı, Eskişehir Hükümet Konağı, Bebek ve Bostancı camileri ile Osmaneli ilçe merkezi ve civarında bulunan cami, medrese, kilise ve evlerde yaygın olarak kullanıldı.

‘MADEN İŞLETME İZİNLERİ ALINDI’

Osmaneli Belediye Başkanı YMM Münür Şahin, ilçeye özgü Lefke taşıyla ilgili yürütülen bilimsel çalışmaların bölge ekonomisine yeni katkılar sağlayacağını söyledi. “Kuruluşu M.Ö. 8000’li yıllara uzayan, birçok medeniyete ev sahipliği yapmış Osmaneli, tarihi ve kültürel varlıklarının yanında Lefke taşı gibi önemli bir madene sahip’’ diyen Şahin, taşın, önemli tarihi eserlerin yanısıra yüzyıllardır pek çok yapıda kullanıldığını hatırlattı.

Osmaneli ilçesinde de tarihi konakların, köprülerin ve birçok tarihi eserin Lefke taşı kullanılarak yapıldığını vurgulayan Şahin, şöyle konuştu: ‘’Lefke, Osmaneli’nin 8 isminden bilinen biri. Roma döneminden 1914 yılına kadar Osmaneli ilçesinin ismi olarak kullanılmış. Taşın ismi de Osmaneli’nin eski isminden esinlenerek Lefke taşı olarak halk arasında kullanılıyor. İstanbul Ticaret Üniversitesi’nin destekleri sonucu Lefke taşının tüm özellikleri ile çok kıymetli bir yapı ve restorasyon elemanı olduğu belirlendi.’’

Şahin, belediye olarak Lefke taşının Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı’ndan tüm işletim izinleri ve ruhsatlarının alındığını da belirterek, “Belediyemizce Lefke taşının; yapı elemanı, dış yüzey kaplama taşı ve kaldırım taşı olarak değerlendirilmesi için proje ve yatırımlar uygulamaya geçirildi. Osmaneli halkını temsilen İstanbul Ticaret Üniversitesi Rektörü Prof. Dr. Nazım Ekren başta olmak üzere projelerimizde yer alan değerli hocalarımıza çok teşekkür ediyoruz” dedi.

11 Ekim 2018 Perşembe

Etiketler : Üniversitemiz