Küresel ticarette dengeleri değiştirecek birlik

Üye devletler, 20’den fazla alanda işbirliğini güçlendirirken, kurulacak Türk Yatırım Fonu projelere destek verecek. Enerji alanında stratejik ortaklığın yanı sıra ‘Entegre Türk Enerji Pazarı’ da oluşturulacak.

HABER: ŞEREF KILIÇLI

Türk Dili Konuşan Ülkeler İşbirliği Konseyi, İstanbul’da gerçekleştirilen sekizinci zirvede, Türk Devletleri Teşkilatı adını alarak işbirliğinin artık daha çok ilerleyeceği yeni bir dönemi de başlattı. Uluslararası bir örgüt olarak, Türk devletleri arasında kapsamlı işbirliğini teşvik etmek amacıyla 2009 yılında kurulan teşkilatın kurucu üyeleri arasında Azerbaycan, Kazakistan, Kırgızistan ve Türkiye var. Ekim 2019’da Bakü’de gerçekleştirilen yedinci zirvede Özbekistan, teşkilata tam üye olarak katıldı. Eylül 2018’de Kırgızistan’ın Cholpon-Ata şehrinde düzenlenen altıncı zirvede katılan Macaristan ile İstanbul’da düzenlenen sekizinci zirvede katılan Türkmenistan ise gözlemci üye statüsünde bulunuyor.

DÖNEM BAŞKANI TÜRKİYE

Türk Devletleri Teşkilatı’nı oluşturan yedi ülkenin; toplam nüfusu 170 milyon, toplam milli geliri 1 trilyon 200 milyar dolar, toplam ihracatı 375 milyar dolar seviyesinde. Türkiye’nin Türk Devletleri Teşkilatı üyeleriyle ticari ilişkilerine bakıldığında, diğer dört tam üye ve iki gözlemci üye ülke ile olan dış ticaret hacmi, 2020 yılında yaklaşık 14 milyar dolar seviyesindeydi. Türkiye, bu ülkelere 6 milyar 142 milyon dolarlık ihracat yaparken, ithalatı ise 7 milyar 839 milyon dolar olarak gerçekleşti. Dönem başkanlığını Türkiye’nin devraldığı Türk Devletleri Teşkilatı, ekonomiden dış politikaya, turizmden ulaştırmaya, gençlik ve spordan sağlığa 20’den fazla alanda işbirliği süreci yürütüyor. İstanbul’da daimi bir sekretaryasının bulunması da önemli bir avantaj olarak görülüyor.

TÜRK YATIRIM FONU

İstanbul’da gerçekleştirilen tarihi zirvenin ardından yayınlanan bildiride, ekonomik ilişkileri yeniden şekillendirecek önemli kararlar da duyuruldu. Türk Yatırım Fonu’nun Kuruluş Anlaşması’nı en geç 1 Eylül 2022 tarihine kadar eşit sermaye katkısı ve eşit oy hakkı ilkesine dayanarak nihai hale getirmek için üye devletlerin ilgili bakanlıkları görevlendirildi. Kurulacak bir ‘Çalışma Grubu’ aracılığıyla ‘Ticareti Kolaylaştırma Strateji Belgesi’nin sonuçlandırılması yönünde çalışmaların hızlandırılması kararı alındı. Üye ve gözlemci devletlerin arasındaki ticareti, ihracat potansiyelini ve yatırımları artırmak amacıyla Türk Ticaret Evleri’nin (TTE) kurulması için çalışma başlatılması kabul edildi. İlgili hükümet organlarına ticaret tamamlayıcılığını artırmak ve üye devletler arasındaki niceliksel kısıtlamaları ve tarife dışı önlemleri ortadan kaldırmak için yeni girişimleri ayrıntılı olarak değerlendirmeleri talimatı da verildi.

LOJİSTİK KOLAYLAŞTIRILACAK

Bildiride açıklanan kararlar arasında lojistik sürecini kolaylaştırma adımları da yer aldı. Hazar Geçişli Uluslararası Doğu-Batı Orta Koridoru boyunca taşımacılık işlerini kolaylaştırmak için önemli bir adım olan ‘Türk Devletleri Teşkilatı Üye Ülkeleri Arasında Uluslararası Kombine Yük Taşımacılığı Anlaşması’nın nihai hale getirileceği duyuruldu. Orta Asya’yı Hazar Bölgesi, Azerbaycan ve Türkiye’ye bağlayacak Zengezur Koridoru da zirveye damgasını vurdu. Zengezur Koridoru’nun Hazar Geçişli Uluslararası Doğu-Batı Orta Koridoru kapsamında bağlantıyı daha iyi sağlaması için ortaya çıkan bir fırsat olduğu vurgulanırken, koridorun en kısa sürede faaliyete geçirilmesi için Azerbaycan Cumhuriyeti Hükümeti’nin çabalarının destekleneceği de belirtildi. ‘Türk Devletleri Teşkilatı Üye Ülkeleri Hükümetleri Arasında Basitleştirilmiş Gümrük Koridoru Kurulmasına İlişkin Protokol’ün imzalanması amacıyla üzerinde anlaşmaya varılan temel mallara yönelik kolaylaştırıcı tedbirlerin uygulanmasının teşvik edileceği de duyuruldu.

2040 VİZYON BELGESİ

Tarihi İstanbul Zirvesi’nde ‘Türk Dünyası 2040 Vizyon Belgesi’ de kabul edildi. 2040 Vizyon Belgesi’nde, üye devletlerin, bölgesel ve küresel ekonomik istikrara katkıda bulunan Doğu ve Batı-Kuzey ve Güney ticaret koridorlarını birbirine bağlayan güçlü bir bölgesel ekonomik gruba dönüştürülmesi hedefi de açıklandı. Diğer taraftan yabancı para bağımlılığını azaltmak ve karşılıklı çıkar temelinde dış finansal yayılmalara karşı korunmak için üye devletler arasındaki ticarette ulusal para birimlerinin payının artırılacağı da belirtildi. Ticaret tamamlayıcılıklarını artırmayı, ticareti kolaylaştırmayı ve ticarette miktar kısıtlamalarını ve tarife dışı engelleri ortadan kaldırmayı amaçlayan politikalar yoluyla üye devletler arasındaki ticaret hacminin artırılması da çizilen hedefler arasında yer aldı. Üye devletler arasında emtia, sermaye, hizmet, teknoloji ve insanların serbest dolaşımının sağlanmasına yönelik de çalışma yapılacak.

ENERJİDE STRATEJİK ORTAKLIK

Türk Dünyası 2040 Vizyon Belgesi’nde ortak enerji politikası konusunda da önemli hedefler var. Politikaların koordinasyonu yoluyla enerji alanında üye devletler arasında stratejik ortaklık kurulacağının altı çiziliyor. Üye devletler arasındaki enerji işbirliğinin saf bir tedarikçi-tüketici ilişkisinden, enerji çeşitliliği ve temiz/yeşil enerjiye vurgu yaparak enerji güvenliğini ve verimliliğini destekleyen daha ileri teknoloji tabanlı işbirliğine kaydırılması da amaçlanıyor. Üye devletlerin artan elektrik talebini karşılamak için entegre şebeke sistemi aracılığıyla verimli sınır ötesi elektrik ara bağlantılarının kurulması da belirlenen hedefler arasında yer aldı. Ayrıca, ‘Entegre Türk Enerji Pazarı’ kurulması yoluyla üye devletler arasında enerji işbirliğinin kurumsallaştırılması sağlanacak. Avrupa ve küresel enerji güvenliğine katkıda bulunmanın yanı sıra üye devletlerin talebini karşılamak ve onlara alternatif güzergah sağlamak amacıyla bölgede Bakü-Tiflis-Ceyhan, Bakü-Tiflis-Erzurum, Güney Gaz Koridoru ve bileşenleri TANAP ve TAP gibi stratejik enerji altyapı projeleri geliştirilecek.

İKTİSADİ GÜÇ BİRLİĞİ KURULUYOR

Türk Devletleri Teşkilatı Zirvesi’yle ilgili yaptığı değerlendirmede en önemli kararlar arasında üye ülkeler arasında iktisadi bağların kuvvetlendirilmesinin yer aldığına dikkat çeken Hoca Ahmet Yesevi Uluslararası Türk-Kazak Üniversitesi Rektör Vekili Prof. Dr. Cengiz Tomar, şu tespitleri yaptı: “Bu meyanda en dikkati çeken karar ise 1 Eylül 2022 tarihine kadar üye ülkelerin eşit sermaye katkısıyla oluşturulacak Türk Yatırım Fonu’nun teşekkül edilmesi. Ortak bir kalkınma fonunun kurulması, iktisadi anlamda bir güç birliği anlamına geliyor ve bu ileride daha büyük işbirliklerinin de habercisi olabilir. Diğer taraftan üye ülkelerin iktisadi işbirliği, ticaret hacminin artırılması ve İpek Yolu’nun ihyası açısından hayati bir önemi haiz olan Hazar Geçişli Uluslararası Doğu-Batı Orta Koridoru ile ilgili alınan kararlar dikkat çekiciydi. Kazakistan’ın bu koridorun önemli kavşaklarından Türkistan şehrinde Türk devletleri için kurulacak TURANSEZ Ekonomik Bölgesi’ne katılım daveti, üye ülkeler tarafından memnuniyetle karşılandı.”

SERBEST TİCARİ BÖLGELER KURULABİLİR

Zirvenin ardından yayınlanan bildirinin adeta bir manifesto niteliği taşıdığını belirten Bozok Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dekanı Prof. Dr. Kürşad Zorlu, özellikle ulaştırma ve enerji projeleri ile bugüne kadar eksikliği hissedilen ekonomik birliktelik projelerinin bu kez yoğun olarak gündemde tutulmak istendiğini söyledi. Zorlu, dünyanın şu anda küresel güç dengelerinin, insani, demografik hareketliliklerin, tedarik zincirlerinin sarsıldığı, değiştiği, güncellendiği bir dönemden geçtiğine de dikkat çekerek şunları kaydetti: “Türk Devletleri Teşkilatı, her üye ülkenin avantajlarını birleştirebilecek ikili ve çoklu süreçlerle başta ekonomik olmak üzere faydalar üretebilir. Yatırımlar bahsinde serbest ticari bölgeler rahatlıkla tesis edilebilir. Bu kapsamda, teşkilatın 2040 Vizyon Belgesi’ndeki özellikle ekonomi, enerji ve ulaştırma hedeflerini hızlı biçimde uyumlaştırmaya geçmesi Türk dünyası sahasını İpek Yolu’nun da ötesinde Trans-Atlantik ile ilişkisel hale getirebilecektir.”

22 Kasım 2021 Pazartesi

Etiketler : Gündem